Τι είναι o HPV;
Ο HPV (Human papilloma virus, ιός των ανθρωπίνων θηλωμάτων) είναι ένας ιός που βασίζεται στο DNA και μολύνει το δέρμα και τις βλεννογόνους μεμβράνες. Έχουν περιγραφεί περισσότεροι από 100 διαφορετικοί τύποι HPV, εκ των οποίων οι 40 μπορούν να προσβάλουν τα γεννητικά όργανα. Κατατάσσονται με βάση τη διαφορετικότητα στο DNA τους και ονομάζονται με αριθμούς (HPV6, HPV11, HPV16 κλπ).
Η απλή μεταφορά του ιού από άτομο σε άτομο δεν είναι συνήθως ικανή να επιφέρει φλεγμονή. Πρέπει να υπάρξει τριβή και να προκύψουν μικροτραυματισμοί ώστε να εισχωρήσει ο ιός στο επιθήλιο. Γι’ αυτό, η σεξουαλική επαφή αποτελεί τον κυριότερο τρόπο μετάδοσης του HPV. Επίσης, μπορεί να συμβεί κάθετη μετάδoση τoυ ιoύ από την έγκυo μητέρα με HPV στo νεoγνό κατά τoν τoκετό, από χαμηλoύ κινδύνoυ στελέχη (6, 11, 42-44). Παρατηρείται συχνότερα στις μητέρες με εκδήλωση κoνδυλωματωδών αλλoιώσεων και δεν αφορά τις μητέρες με πρoκαρκινικές αλλoιώσεις τoυ επιθηλίoυ του τραχήλου από HPV.
Η εκδήλωση του HPV είναι πολύ συχνή και σύμφωνα με στοιχεία του Κέντρου Ελέγχου Λοιμώξεων των ΗΠΑ (CDC) το 75-80% των σεξουαλικά ενεργών ενηλίκων έχουν προσβληθεί από κάποιο στέλεχος του ιού έως την ηλικία των 50 ετών. Η συνήθης ηλικία που προσβάλλονται για πρώτη φορά οι περισσότεροι άνδρες και γυναίκες είναι τα 16-25 έτη και μπορεί να προσβληθούν από ένα ή περισσότερους τύπους του HPV. Οι πιθανότητες της μόλυνσης από τον ιό HPV αυξάνονται αναλόγως του αριθμού των σεξουαλικών συντρόφων (περίπoυ 15% ανά νέo σεξoυαλικό σύντρoφo).
Διακρίνονται δύο κατηγορίες HPV:
Δερματικοί HPV:
μολύνουν το δέρμα και προκαλούν αλλοιώσεις, όπως θηλώματα και μυρμηκιές. Πρόκειται για τους γονότυπους 1, 2, 3, 4, 7, 10 κ.α. και απαντώνται στην πλειοψηφία των λοιμώξεων από HPV.
Γεννητικοί HPV:
προκαλούνται από τους γονότυπους 6, 11, 16, 18, 31, 33, 45 κ.ά. και εντοπίζονται στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, του πρωκτού και του στοματοφάρυγγα. Μπορούν να προκαλέσουν καλοήθεις αλλοιώσεις, όπως κονδυλώματα, αλλά και προκαρκινικές ή καρκινικές εκδηλώσεις.
Τα άτομα που έχουν προσληφθεί από τον HPV συνήθως δεν παρουσιάζουν συμπτώματα και δεν έχουν κάποιο ιδιαίτερο πρόβλημα. Υπάρχουν όμως συγκεκριμένα στελέχη του ιού που μπορεί να προκαλέσουν κονδυλώματα των γεννητικών οργάνων ή καρκίνο του τραχήλου της μήτρας.
Κονδυλώματα στην περιοχή των γεννητικών οργάνων
Τα κονδυλώματα αποτελούν ένα από τα συχνότερα σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα και πρόκειται για καλοήθεις δερματικές βλάβες που προσβάλλουν και τα δύο φύλα. Προκαλούνται κυρίως (90% των περιπτώσεων) από τους τύπους 6 και 11 του ιού HPV. Συνήθως δεν προκαλούν κανένα σύμπτωμα, ενώ σπάνια αναφέρεται κνησμός στην περιοχή των γεννητικών οργάνων.
Οι συχνότερες θέσεις εντόπισης των κονδυλωμάτων στις γυναίκες είναι η είσοδος του κόλπου, τα χείλη του αιδοίου, η περιοχή γύρω από τον πρωκτό και το περίνεο. Στους άνδρες τα κονδυλώματα εμφανίζονται συχνότερα στο πέος, στην ακροποσθία, στο όσχεο και γύρω από τον πρωκτό.
Τα κονδυλώματα μπορεί να εμφανιστούν εβδομάδες ή μήνες μετά την έκθεση στον HPV, επομένως δεν μπορεί να ξέρει κανείς πότε μολύνθηκε από τον ιό.
Η αντιμετώπισή τους μπορεί να είναι συντηρητική με τοπικές κρέμες ή παρεμβατική με χειρουργική εξαίρεση, laser θεραπεία, κρυοθεραπεία ή καυτηριασμό.
Διάφοροι τύποι καρκίνου προκαλούνται από τον ιό HPV
Οι τύποι 16 και 18 του HPV είναι πολύ υψηλού κινδύνου και ευθύνονται για το 70% των περιπτώσεων του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Οι τύποι 31, 33, 45, 52 και 58 είναι υψηλού κινδύνου και ευθύνονται για το 20% του καρκίνου του τραχήλου της μήτρας. Επίσης, ο HPV μπορεί να προκαλέσει καρκίνο του πρωκτού και του στοματοφάρυγα σε άνδρες και γυναίκες, καρκίνο του αιδοίου σε γυναίκες και καρκίνο του πέους στους άνδρες.
HPV: Η πρόληψη είναι στο χέρι σου
Σημαντικό ρόλο στην έγκαιρη ανίχνευση του HPV και των καρκινικών καταστάσεων που μπορεί να προκαλέσει ο ιός αποτελεί ο τακτικός γυναικολογικός έλεγχος που γίνεται με την πραγματοποίηση του τεστ Παπανικολάου.
Από το 2006 σημαντικό μέσο πρόληψης αποτελεί ο εμβολιασμός, ο οποίος προστατεύει από τους τύπους HPV 6,11,16 και 18, εκ των οποίων οι 16 και 18 μπορούν να προκαλέσουν καρκίνο (υπεύθυνοι για το 71% των περιπτώσεων καρκίνου τραχήλου της μήτρας), ενώ οι μη ογκογόνοι τύποι 6 και 11 μπορεί να προκαλέσουν κονδυλώματα. Ο εμβολιασμός με τη δημιουργία προστατευτικών αντισωμάτων προφυλάσσει από τους τύπους 16 και 18 κατά 100%.
Αναμφισβήτητα, ο συνδυασμός εμβολιασμού και τακτικού προληπτικού ελέγχου με το τεστ Παπανικολάου μπορούν να μειώσουν την εμφάνιση καρκίνου του τραχήλου της μήτρας κατά 94%.
- Στην Ελλάδα, το εμβόλιο έχει ενταχθεί στο Εθνικό Πρόγραμμα εμβολιασμών και πλέον γίνεται δωρεάν σε όλα τα κορίτσια ηλικίας έως 18 ετών.
- Ο εμβολιασμός συστήνεται σε κορίτσια (11-18 ετών), σε νεαρές αλλά και μεγαλύτερες γυναίκες (25-45 ετών), σε γυναίκες που έχουν ήδη θεραπευθεί χειρουργικά για προκαρκινικές αλλοιώσεις στον τράχηλο, καθώς και σε γυναίκες με προηγούμενη υποστραφείσα λοίμωξη από τους τύπους του ιού από τους οποίους προστατεύει το εμβόλιο (οροθετικές – DNAαρνητικές).
- Το εμβόλιο συστήνεται σε γυναίκες και άνδρες 18-26 ετών, εάν παρουσιάζουν ανοσοανεπάρκεια (π.χ. λοίμωξη από HIV) ή ανήκουν σε ομάδες υψηλού κινδύνου.
Ο εμβολιασμός εναντίον της HPV μόλυνσης, ως μέθοδος πρωτογενούς πρόληψης από τον καρκίνο του τραχήλου της μήτρας, εφαρμόζεται παγκοσμίως με ιδιαίτερα ενθαρρυντικά αποτελέσματα. Τελευταία μάλιστα, μετά τη διαπίστωση ότι η HPV λοίμωξη ευθύνεται για την εκδήλωση κακοήθειας και σε άλλα όργανα όχι μόνο της γυναίκας αλλά και του άνδρα, συζητείται η επέκταση του εμβολιασμού και σε αγόρια. Μάλιστα σε κάποιες χώρες έχει ήδη ξεκινήσει η εφαρμογή του εμβολίου στα αγόρια, η οποία αναμένεται να αποτρέψει την εμφάνιση καρκίνου σε 29.000 άνδρες τα επόμενα 40 χρόνια (Μ. Βρετανία). Από τις 86 χώρες παγκοσμίως που έχουν εντάξει το εμβόλιο του HPV στο Εθνικό Πρόγραμμα Εμβολιασμών, στις 16 από αυτές χορηγείται πλέον σε αγόρια και κορίτσια, όπως η ΗΠΑ, η Αυστραλία, η Γερμανία και η Αυστρία.
Το εμβόλιο δεν έχει παρενέργειες, εκτός από ενδεχομένως ελαφρύ οίδημα στην περιοχή του εμβολιασμού, όπως μπορεί να έχουν όλα τα εμβόλια.
