Τις τελευταίες ημέρες τα ΜΜΕ κατακλύζονται από στοιχεία για το βιασμό ενός 12χρονου κοριτσιού, ενώ συχνά γίνονται γνωστά άλλα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης και βιασμού, ανήλικων και ενήλικων γυναικών.
Ο βιασμός αποτελεί ένα κοινωνικό φαινόμενο που μας απασχολεί ξανά και ξανά. Οι περιπτώσεις βιασμού είναι δυστυχώς αρκετά συχνές και έρχονται όλο και περισσότερες στη δημοσιότητα, παρόλο που πολλές φορές δεν καταγγέλλονται, λόγω φόβου στιγματισμού του θύματος και της κοινωνικής αντίδρασης απέναντι σε αυτό.
Βιασμός είναι οποιαδήποτε σεξουαλική πράξη δεν περιλαμβάνει τη συναίνεση και των δύο ανθρώπων. Συνήθως ο βιασμός περιλαμβάνει απειλές για τη ζωή του ατόμου, τραυματισμούς και άλλες μορφές κακοποίησης, προκειμένου να πραγματοποιηθεί η συνεύρεση, καθώς και κατά τη διάρκεια αυτής.
Ο βιασμός είναι μια εγκληματική συμπεριφορά και ταυτόχρονα, σύμπτωμα σοβαρής ψυχικής διαταραχής και προσωπικών βιωμάτων βίας. Τουλάχιστον το 50% των βιαστών έχουν υποστεί βία ή έχουν γίνει μάρτυρες ενδοοικογενειακής βίας, είτε παραμελήθηκαν ως παιδιά από τους γονείς τους.
Οι ειδικοί ψυχικής υγείας κατηγοριοποιούν το βιασμό ως ένα σύμπτωμα ψυχικής δυσλειτουργίας. Ο βιασμός αποτελεί απόδειξη μιας κοινωνίας χωρίς ισχυρά θεμέλια. Σε πολλές αναπτυσσόμενες χώρες, ακόμα και σήμερα επικρατούν πρότυπα και στερεότυπα του παρελθόντος, που είναι δύσκολο να αποβληθούν, λόγω έλλειψης παιδείας, φτώχειας, κ.λπ. Εκεί η γυναίκα είναι κατώτερη από τον άνδρα, ο οποίος έχει τη δύναμη να της επιβληθεί, να είναι αρχηγός στο σπίτι και να κατακτά υψηλές κοινωνικές θέσεις.
Εκείνος που βιάζει δεν το κάνει για να εκτονώσει την σεξουαλικότητά του. Ο βιασμός είναι πράξη που κρύβει θυμό, ανάγκη για έλεγχο, επιθυμία για δύναμη.
Το ψυχολογικό προφίλ του βιαστή
Ακόμα και στις μέρες μας, συχνά πιστεύεται πως η γυναίκα ήταν εκείνη που προκάλεσε το άνδρα. Η αλήθεια είναι ότι ο βιαστής δεν έχει σεξουαλικά κίνητρα, αλλά θέλει να αποδείξει τη δύναμή του στο θύμα.
Εκείνος που βιάζει δεν το κάνει για να εκτονώσει την σεξουαλικότητά του, ούτε επειδή μεγάλωσε με μία καταπιεστική μητέρα. Ο βιασμός είναι πράξη που κρύβει θυμό, ανάγκη για έλεγχο, επιθυμία για δύναμη.
Επιπτώσεις στην ψυχολογία του θύματος
Η σωματική, αλλά κυρίως η ψυχολογική κακοποίηση που απορρέει από την πράξη αυτή, στιγματίζει το θύμα για πολύ καιρό αργότερα ή ακόμη και για όλη του τη ζωή. Η πιο άμεση συνέπεια σχετίζεται με τον φόβο του θύματος να προχωρήσει σε οποιαδήποτε σεξουαλική επαφή μετά τον βιασμό. Συνοδεύεται από κρίσεις πανικού, συναισθηματικό μούδιασμα, προβλήματα ύπνου όπως αϋπνίες και εφιάλτες.
Πολλές γυναίκες κατηγορούν τον εαυτό τους για ό,τι συνέβη. Αυτή η περίοδος μπορεί να είναι βραχυπρόθεσμη και με παρακολούθηση από ειδικό να αποβληθεί, αλλά μπορεί να διαρκέσει σε βάθος χρόνου, επιβαρύνοντας τον ψυχικό αντίκτυπο.
Σε γενικές γραμμές, το θύμα παρουσιάζει:
- Έλλειψη κινήτρων για αναζήτηση φροντίδας
- Αυτοκτονικές σκέψεις
- Διάθεση για απομόνωση
- Θυμό
- Επιθετική συμπεριφορά
- Κατάθλιψη
- Κατανάλωση ουσιών
- Άγχος
- Διατροφικές διαταραχές
Κάθε γυναίκα αντιδρά διαφορετικά σε ένα βιασμό, ενώ η ένταση και τα συμπτώματα ποικίλουν. Με τον καιρό, το θύμα μπορεί να περνάει περιόδους κατάθλιψης. Δεν έχει ξεπεράσει, ούτε αποδεχτεί το γεγονός, απλώς προσπαθεί να το αποφύγει. Βιώνει, όμως, έντονη συναισθηματική πίεση: φόβο, θυμό, οργή, έλλειψη εμπιστοσύνης στο άλλο φύλο, επιθυμία για εκδίκηση και δικαιοσύνη.
Παράλληλα, ενδέχεται το θύμα να νιώσει συναισθήματα ευθύνης και ενοχής, με αποτέλεσμα την κοινωνική απομόνωση, την αποφυγή σύναψης διαπροσωπικών σχέσεων, την εγκατάλειψη δραστηριοτήτων, ακόμη και της εργασίας.
Τέλος, είτε ο βιασμός έχει γίνει σε παιδική ηλικία είτε στην ενήλικη ζωή, έχει σημαντικές επιπτώσεις στη μετέπειτα σεξουαλική ζωή του θύματος. Το θύμα δυσκολεύεται να εμπιστευτεί τον σύντροφό του ή να έχει σεξουαλική επαφή μαζί του. Πολλές φορές, εκτός από τον ίδιο τον φόβο που βιώνει, νιώθει ενοχές ότι «ατίμασε» τη σχέση του.
Πώς μπορεί να βοηθηθεί ένα θύμα βιασμού;
Είναι πολύ σημαντικό μία γυναίκα που έχει υποστεί βιασμό να λάβει έγκαιρη ψυχολογική υποστήριξη, αφού τα ψυχικά τραύματα μετά από μία τέτοια πράξη επουλώνονται πολύ πιο δύσκολα από τα σωματικά τραύματα. Αφενός τα άτομα του οικείου περιβάλλοντος πρέπει να είναι υποστηρικτικά με κάθε τρόπο και να ενισχύσουν το θύμα να καταφύγει στις αρχές. Η ανάγκη απόδοσης δικαιοσύνης είναι σημαντικά βήματα στη διαδικασία επούλωσης του ψυχικού τραύματος του θύματος.
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι οι άντρες του περιβάλλοντος της γυναίκας-θύματος να δείξουν κατανόηση και στήριξη. Ειδικότερα αν πρόκειται για ανήλικο κορίτσι, το οποίο αναφέρει στην οικογένειά του περιστατικό σεξουαλικής κακοποίησης, η οικογένεια θα πρέπει να δώσει ιδιαίτερη προσοχή και να αποφύγει να το ενοχοποιήσει ή να το διαψεύσει. Η αποσιώπηση του γεγονότος με την ελπίδα ότι θα ξεχαστεί, μπορεί να οδηγήσει σε ενοχοποίηση του ίδιου του θύματος.
Είναι, επίσης, απαραίτητο το θύμα να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας. Καθώς ένας βιασμός πλήττει συναισθηματικά και την οικογένεια του θύματος, είναι σημαντικό να εμπλακούν στη θεραπευτική διαδικασία ή σε κάποια μορφή συμβουλευτικής και τα κοντινά πρόσωπα του θύματος, όπως οι γονείς ή ο σύζυγος.
