Σύμφωνα με τον Πλάτωνα (όπ.αναφ.στο Χουιζίνγκα, 2010): «Πρέπει να ζει κανείς τη ζωή σαν παιχνίδι, παίζοντας ορισμένα παιχνίδια, προσφέροντας θυσίες, τραγουδώντας και χορεύοντας, και τότε θα μπορέσει να εξευμενίσει τους θεούς, να υπερασπίσει τον εαυτό του από τους εχθρούς του και να νικήσει στον αγώνα». Τα παραπάνω λόγια του Πλάτωνα, που αντιστοιχούν σε μία προσπάθειά του να ορίσει το σωστό τρόπο ζωής, αποδεικνύουν τη σημασία του παιχνιδιού για τη ζωή του ανθρώπου, που διαφοροποιημένη εξακολουθεί να ισχύει μέχρι και τη σύγχρονη εποχή.
Η συνεισφορά του παιχνιδιού στο παιδί
Το παιχνίδι είναι μια δραστηριότητα αυθόρμητα διαλεγμένη από το παιδί, μέσα από την οποία του δίνεται η ευκαιρία για να κάνει τα παρακάτω:
- Να δράσει ελεύθερα και αβίαστα
- Να δημιουργήσει και να μάθει
- Να αναπτύξει τη σκέψη του και πώς ν’ αντιμετωπίσει τα προβλήματα αυτά
- Να οξύνει την κρίση του
- Να ερευνήσει τον υλικό κόσμο
- Να αναπτύξει τη γλωσσική του ικανότητα
- Να ζήσει σε ένα κόσμο φανταστικό που μπορεί να εξουσιάσει
- Να αναπτύξει διαπροσωπικές σχέσεις
- Να εκφράσει συναισθήματα και έτσι να μπορεί να κάνει μια σχέση ή να ανακουφίζεται από δυσφορία, στεναχώρια
- Να αισθάνεται ευχαρίστηση
Κοινωνικές και συναισθηματικές αξίες του παιχνιδιού
Η σημασία του παιχνιδιού για τη φυσιολογική ανάπτυξη του παιδιού, όπως έχει αναφερθεί και πιο πριν είναι σημαντική και θα αναφερω πιο κάτω τους τρόπους με τους οποίους επιβοηθείται η φυσιολογική κοινωνική και συναισθηματική ανάπτυξη του παιδιού.
- Με την επανάληψη ενός δυσάρεστου περιστατικού στο παιχνίδι μειώνεται η συγκινησιακή του επίδραση και κατά συνέπεια η ένταση, το άγχος και η αγωνία του παιδιού
- Το παιδί μέσα από το παιχνίδι εκφράζει απωθημένες επιθυμίες, αναπαριστώντας διαμάχες και δυσάρεστα περιστατικά καταφέρνει να τα ξεπεράσει επαναλαμβάνοντας τα στο φανταστικό παιχνίδι
- Τα παιδιά έχουν την ανάγκη να παίξουν και να κερδίσουν τον έλεγχο των καταστρεπτικών και επιθετικών τους διαθέσεων, μιας και αυτά τα συναισθήματα συχνά τους προκαλούν φόβο όταν τα συνειδητοποιήσουν
…επιπλέον ωφέλη
- Μέσα από το παιχνίδι το παιδί μιμείται τους μεγάλους και διευκολύνεται στην προσπάθεια του να ταυτιστεί με αυτούς
- Παίζει έντονα σκηνές της πραγματικής ζωής, φωνάζει, γελάει, διατάζει, απαγορεύει
- Μέσα από το παιχνίδι του δίνεται η ευκαιρία να σκέφτεται, να αναπολεί σχέσεις και προηγούμενες εμπειρίες
- Μπορεί να εκφράσει άμεσα τις επιθυμίες του
- Κάνει ανταλλαγή καθημερινών ρόλων της ζωής
- Λύνει προβλήματα και πειραματίζεται προσπαθώντας να δώσει λύσεις
- Το παιχνίδι προσφέρει στο παιδί και τη δυνατότητα να αισθάνεται επιτυχημένο
- Το παιχνίδι μπορεί να λειτουργήσει σαν μια γέφυρα μεταξύ της πραγματικότητας και της φαντασιωσης. Μαθαίνοντας για την πραγματικότητα, δηλαδή για τη σημασία της το παίδι είναι λιγότερο κάτω από την επίδραση του αγνώστου που μπορεί να του προκαλέσει άγχος
- Το μικρό παιδί επεξεργάζεται με το παιχνίδι του πως είναι ο κόσμος των ενηλίκων και πως νομίζει ότι αυτός ο κόσμος λειτουργεί. Υπάρχουν παραδοσιακά παιχνίδια όπως μαμάδες- μπαμπάδες, νοσοκομεία κτλ. Το να δοκιμάσει το παιδί νέους ρόλους το βοηθάει σιγα σιγά να αποκτήσει τη δική του ταυτότητα
- Το παιχνίδι είναι ένας τρόπος με τον οποίο εκφράζονται έντονα συναισθήματα π.χ ένα μικρό κορίτσι δέρνει την κούκλα της επειδή ήταν άτακτη ενώ η ίδια επιθυμεί πολύ να μην κάνει αταξίες. Ο Βινικοτ έχει τονίσει ότι είναι απαραίτητο να μπορούν τα μικρά παιδιά να εκφράσουν την επιθετικότητα τους σε ένα περιβάλλον που είναι φιλικό χωρίς να υπάρχει ο φόβος ότι θα τιμωρηθούν γι’ αυτό
- Το παιδί αποκτάει παίζοντας διάφορες ικανότητες όπως κινητικές, αισθητικές, νοητικές, κοινωνικές
- Το παιχνίδι είναι ο τρόπος με τον οποίο το μικρό παιδί μαθαίνει πώς να μοιράζεται και να συνεργάζεται με άλλα παιδιά και βάζει τις βάσεις για τη δημιουργία κοινωνικών σχέσεων αργότερα στη ζωή
Σωματική ανάπτυξη και παιχνίδι
Επιστήμονες που έχουν ασχοληθει με το ρόλο του παιχνιδιού στη σωματική ανάπτυξη του παιδιού έχουν επανειλημμένα μιλήσει για τη συμβολή του παιχνιδιού στην ανάπτυξη.
Διαφορές στο παιχνίδι αγοριών και κοριτσιών
Υπάρχουν διαφορές στο παιχνίδι μεταξύ αγοριών και κοριτσιών. Έρευνες έχουν δείξει ότι:
Κορίτσια
- Είναι φλύαρα
- Χασκογελάνε
- Μιλάνε πολύ με διάφορες εκφράσεις και αισθήματα
- Αναπτύσσουν γρηγορότερα τις λεπτές κινήσεις και παίζουν κατά συνέπεια με μεγαλύτερη ευκολία ήσυχα παιχνίδια. Περίπου στα 4 χρόνια τα κορίτσια αρχίζουν να παίζουν παιχνίδια με έντονη δραστηριοτητα
Αγόρια
- Κινούνται με πιο δραστήριο τρόπο
- Φωνάζουν περισσότερο
- Αλληλοχτυπιούνται περισσότερο
- Μιλάνε λιγότερο για τα συναισθήματα τους
- Παίζουν περισσότερο παιχνίδια που εξασκούν τους μεγάλους μυς
- Είναι πιο επιθετικά
- Το παιχνίδι γύρω στα 4 χρόνια γίνεται πιο ήσυχο
Οι παραπάνω διαφορές οφείλονται στη διαφορετική σωματική κατασκευή και στις επικρατούσες κοινωνικές συνθήκες και κοινωνικά στερεότυπα αναφορικά με τους ρόλους και τις προσδοκίες. Το παιδί παίζει για να κοινωνικοποιηθεί, αλλά οι ρόλοι που τα αγόρια ή τα κορίτσια παίζουν μέσα από το παιχνίδι τους είναι αποτέλεσμα της κοινωνικοποιήσης τους.
