Ως πρώιμη ήβη χαρακτηρίζεται η κατάσταση κατά την οποία παρουσιάζεται πρόωρη έναρξη της εφηβείας. Πρόκειται για μία μετάβαση από την παιδική στην ενήλικη ζωή, που συνοδεύεται από ενδοκρινολογικές, μορφολογικές και ψυχολογικές αλλαγές.
Η πρώιμη ήβη χαρακτηρίζεται από πρόωρη ανάπτυξη των δευτερευόντων χαρακτηριστικών του φύλου, στα κορίτσια πριν από τα 8 έτη και στα αγόρια πριν από τα 9. Συνήθως, η εφηβεία ξεκινά κατά μέσο όρο στα 10 χρόνια για τα κορίτσια και στα 11 χρόνια για τα αγόρια.
Τα περισσότερα παιδιά που παρουσιάζουν πρώιμη ήβη αναπτύσσονται αρχικά πιο γρήγορα, ωστόσο η ανάπτυξή τους ανακόπτεται πριν φθάσουν στο ύψος που προβλέπεται βάσει γενετικής προδιάθεσης.
Ποια είναι τα χαρακτηριστικά της πρώιμης ήβης
Η πρώιμη ήβη εμφανίζεται συχνότερα στα κορίτσια. Τα κυριότερα χαρακτηριστικά ανάλογα με το φύλο είναι:
Στα κορίτσια
- Πρόωρη ανάπτυξη στήθους
- Ανάπτυξη τριχοφυΐας στο εφήβαιο και τις μασχάλες
- Έμμηνος ρύση
Στα αγόρια
- Πρόωρη ανάπτυξη (αύξηση) πέους και όρχεων, ενώ το όσχεο αρχίζει να λεπταίνει και να κοκκινίζει
- Ανάπτυξη τριχοφυΐας στο εφήβαιο και τις μασχάλες
- Ανάπτυξη τριχοφυΐας στο πρόσωπο
Άλλα χαρακτηριστικά της πρώιμης ήβης είναι η:
- μελαγχολία, που συνδέεται με ορμονικές αλλαγές
- αυξημένη επιθετικότητα
- απότομη αύξηση του ύψους με βάση την ηλικία του παιδιού
Η πρώιμη ήβη επηρεάζει και ψυχολογικά το παιδί. Ένα παιδί που βιώνει αυτή την κατάσταση, πέρα του ότι βλέπει την εμφάνισή του να αλλάζει σε σχέση με αυτή των συνομηλίκων του, έχει συχνές αλλαγές διάθεσης λόγω των ορμονικών αλλαγών. Χρειάζεται, λοιπόν, βοήθεια για να αντιμετωπίσει τα πιθανά σχόλια των συμμαθητών και φίλων του και να μπορέσει να προσαρμοστεί στη νέα κατάσταση.
Πού οφείλεται η πρώιμη ήβη
Η πρώιμη ήβη μπορεί να οφείλεται σε διάφορους παράγοντες, με τον ψυχοκοινωνικό, δηλαδή τα ερεθίσματα και τις προσλαμβάνουσες του παιδιού από την οικογένεια και το ευρύτερο περιβάλλον, και την κληρονομικότητα να αποτελούν τους πιο σημαντικούς.
Παίζουν, επίσης, ρόλο η παχυσαρκία, καθώς εμπλέκεται στην παραγωγή ορμονών που επηρεάζουν το ξεκίνημα της εφηβείας, τα φυτο-οιστρογόνα και εξωγενείς χημικές ουσίες που βρίσκονται κυρίως σε τροφές φυτικής προέλευσης.
Σπανιότερα η πρώιμη ήβη μπορεί να οφείλεται στην ύπαρξη όγκων ή κύστεων στις ωοθήκες, τους όρχεις, τα επινεφρίδια ή τον εγκέφαλο, σε ανωμαλίες στο κεντρικό νευρικό σύστημα, σε οικογενειακό ιστορικό πρώιμης ήβης ή σε σπάνια γενετικά σύνδρομα.
Για τη διάγνωσή της γίνεται αρχικά κλινική εξέταση, λήψη οικογενειακού και ατομικού ιστορικού και στη συνέχεια μπορεί να γίνει ορμονολογικός έλεγχος, ακτινογραφία του αριστερού χεριού για να εκτιμηθεί η οστική ηλικία, υπερηχογράφημα επινεφριδίων και γονάδων, καθώς και μαγνητική τομογραφία εγκεφάλου και υπόφυσης.
Η θεραπεία της πρώιμης ήβης εξατομικεύεται ανάλογα τον τύπο και το στάδιο της πρώιμης ήβης, την αιτία, αν την γνωρίζουμε, την ηλικία του παιδιού, τη γενικότερη κατάσταση υγείας του και το ιατρικό ιστορικό του, την αντοχή του σε συγκεκριμένες φαρμακευτικές αγωγές ή θεραπείες και έχει στόχο να σταματήσει και πιθανώς να αναστρέψει τα συμπτώματα.
