Με τον όρο δεξιότητες ζωής αναφερόμαστε στις ικανότητες εκείνες που συμβάλλουν σε μία επιτυχημένη, παραγωγική και γεμάτη ικανοποίηση ζωή. Πρόκειται για τις προσωπικές, κοινωνικές και επαγγελματικές δεξιότητες, οι οποίες είναι απαραίτητες για την εύρυθμη λειτουργία της ζωής μας και αποτελούν μέρος μια ευρύτερης έννοιας της ψυχολογίας ενός ατόμου.
Οι δεξιότητες ζωής περιλαμβάνουν την ικανότητά μας να προσαρμοζόμαστε στις διάφορες καταστάσεις, να αντιμετωπίζουμε με επιτυχία τις απαιτήσεις, τα προβλήματα και τις προκλήσεις που συναντάμε καθημερινά, να έχουμε θετική στάση και σκέψη και να επιτυγχάνουμε τους στόχους μας.
Οι δεξιότητες ζωής μας επιτρέπουν να αλληλεπιδρούμε και να διαχειριζόμαστε τα δικά μας θέματα με αποφάσεις και επιλογές, που εξασφαλίζουν μία ισορροπημένη και αρμονική ζωή. Για την ανάπτυξή τους χρειάζεται η κατάλληλη εκπαίδευση ή/και κάποιες φορές αρκούν οι εμπειρίες που έχουμε βιώσει, καθώς έτσι μπορούμε να ενισχύσουμε τις στάσεις και συμπεριφορές που μας κάνουν περισσότερο αποδοτικούς και επιτυχημένους.
Οι τρεις βασικοί άξονες των δεξιοτήτων ζωής είναι οι εξής:
Δεξιότητες ανάπτυξης προσωπικής ταυτότητας
Πρόκειται για τις δεξιότητες που μας βοηθούν να αναπτύξουμε μία υγιή, ισορροπημένη προσωπικότητα, με βασικά θεμέλια τη θετική, ρεαλιστική αυτοεικόνα και την υψηλή αυτοεκτίμηση.
Η αυτοεικόνα είναι η εικόνα που έχουμε για τον εαυτό μας, δηλαδή για ποιοι θεωρούμε ότι είμαστε, ποια πιστεύουμε ότι είναι τα δυνατά σημεία μας και οι αδυναμίες μας. Η αυτοεκτίμηση αναφέρεται στον τρόπο με τον οποίο αξιολογούμε τον εαυτό μας, πώς αισθανόμαστε για αυτόν (επιδοκιμασία, σεβασμό, κλπ).
Είναι, επίσης σημαντική η ικανότητα να αναλαμβάνουμε την ευθύνη των πράξεών μας, δηλαδή να αναγνωρίζουμε ότι είμαστε οι μόνοι υπεύθυνοι για τις επιλογές μας (χωρίς να αποδίδουμε ευθύνες στους άλλους) και να αποδεχόμαστε τις συνέπειες των πράξεων μας.
Για την ανάπτυξη μιας υγιούς και συγκροτημένης προσωπικότητας είναι πολύ σημαντικό να αντιμετωπίζουμε με επιτυχία το άγχος. Για να το πετύχουμε αυτό πρέπει να κάνουμε θετικές σκέψεις, να δίνουμε έμφαση στις δυνατά σημεία μας, να έχουμε πάντα στο μυαλό μας όσα έχουμε πετύχει και να μάθουμε να χαλαρώνουμε.
Δεξιότητες διαπροσωπικής επικοινωνίας
Πρόκειται για τις δεξιότητες που αφορούν στην ανάπτυξη αρμονικών διαπροσωπικών σχέσεων, μέσα από τη σωστή επικοινωνία, την κατανόηση, την καλή ακρόαση (δηλαδή ακούμε και παρακολουθούμε ενεργά τον συνομιλητή μας, χωρίς να τον διακόπτουμε).
Για τη σωστή διαπροσωπική επικοινωνία, είναι επίσης, σημαντικό να επικεντρωνόμαστε στο περιεχόμενο της συζήτησης, να εκφράζουμε με σαφήνεια αυτό που νιώθουμε, να επικοινωνούμε τα αισθήματα και τις σκέψεις μας με ξεκάθαρο και άμεσο τρόπο διεκδικώντας αυτό που θέλουμε, χωρίς είμαστε παθητικοί αλλά ούτε και επιθετικοί. Τέλος, είναι σημαντικό να αντιμετωπίζουμε τις διαφωνίες και τις συγκρούσεις έτσι, ώστε το αποτέλεσμα να βλετιώνει και όχι να βλάπτει τις σχέσεις μας.
Δεξιότητες αντιμετώπισης προβλημάτων
Για την ανάπτυξη αυτών των δεξιοτήτων θα πρέπει να συμβαίνουν τα εξής:
- Να κατανοούμε το πρόβλημα, oρίζοντάς το με ακρίβεια, εντοπίζοντας τα χαρακτηριστικά και τις παραμέτρους του, και ορίζοντας τους στόχους που πρέπει να επιτευχθούν ώστε να βρεθεί λύση.
- Ανεύρεση πιθανών εναλλακτικών λύσεων, μέσω ερωτήσεων σε άτομα που μπορεί να έχουν σχετική εμπειρία, ανατρέχοντας σε αντίστοιχα προβλήματα του παρελθόντος ή με τη μέθοδο του καταιγισμού των ιδεών.
- Αξιολόγηση εναλλακτικών λύσεων, με την καταγραφή των τρόπων που μπορεί να εφαρμοστούν, τις πιθανές δυσκολίες και τις πιθανές συνέπειες.
- Επιλογή της καταλληλότερης λύσης, με κριτήρια τη δυνατότητα εφαρμογής της λύσης, τις πιθανές συνέπειες, τα πιθανά αποτελέσματα.
