Η Καθαρά Δευτέρα είναι η πρώτη ημέρα της Μεγάλης Τεσσαρακοστής, της νηστείας του Πάσχα και συνοδεύεται από διάφορες παραδόσεις και βέβαια, από το περίφημο σαρακοστιανό τραπέζι.
Το πιο δημοφιλές έθιμο της ημέρας «προστάζει» το πέταγμα του χαρταετού, που ενθουσιάζει κυρίως τα μικρά παιδιά. Σε ορισμένες περιοχές της Ελλάδας την Καθαρά Δευτέρα «καθαρίζουν» ό,τι απέμεινε από τα μη νηστίσιμα φαγητά της Αποκριάς και σε άλλα μέρη, οι νοικοκυρές καθαρίζουν τα χάλκινα μαγειρικά σκεύη από τα λίπη της Αποκριάς με ζεστό σταχτόνερο μέχρι ν’ αστράψουν και βάφουν άσπρα τα πεζοδρόμια.
Η παράδοση θέλει το τραπέζι της ημέρας να στρώνεται με νηστίσιμα πιάτα, ως αποτοξίνωση από το πλούσιο φαγοπότι της Αποκριάς. Επίσης, σύμφωνα με τα χριστιανικά ήθη και έθιμα, οι γυναίκες την Καθαρά Δευτέρα δεν πρέπει να αφιερώσουν πολύ χρόνο στην κουζίνα. Για τον λόγο αυτό δεν μαγειρεύουν, σερβίρουν ωμές τροφές (όπως ελιές και τουρσί) και δεν χρησιμοποιούν μαγιά στο ψωμί, ώστε να μην χρειαστεί να περιμένουν να φουσκώσει.
Έτσι, τη θέση του ψωμιού παίρνει η λαγάνα, ένα είδος ψωμιού με ωραία τραγανή κρούστα, που παρασκευάζεται παραδοσιακά χωρίς προζύμι και ταιριάζει απόλυτα με όλες τις νηστίσιμες λιχουδιές της ημέρας.
Ένα άλλο κλασικό έδεσμα είναι ο χαλβάς του «μπακάλη» (καθώς παλιότερα τον πουλούσαν στα παντοπωλεία), που παρασκευάζεται από ταχίνι (πολτός από αλεσμένο σουσάμι), μια τροφή που δίνει ενέργεια στον οργανισμό, απαραίτητη στη μακρά περίοδο νηστείας της Σαρακοστής.
Η ταραμοσαλάτα, επίσης, κατέχει θέση στο σαρακοστιανό τραπέζι, φτιαγμένη με λευκό ή κόκκινο ταραμά, με ψωμί ή πατάτα, κρεμμύδι ή σκόρδο, λεμόνι και λάδι.
Τα θαλασσινά, όπως καλαμαράκια, χταπόδι, μύδια και σουπιές αποτελούν εκλεκτούς μεζέδες για το τραπέζι της Καθαράς Δευτέρας και επίσης, εξαιρετικές πηγής πρωτεϊνών και βιταμινών του συμπλέγματος Β, ασβεστίου, φωσφόρου, ιωδίου, ψευδάργυρου, σεληνίου και ω-3 λιπαρών οξέων.
Καλά Κούλουμα και καλή Σαρακοστή σε όλους!
