Οι αδερφικές σχέσεις διαρκούν περισσότερο από όλες τις συγγενικές σχέσεις και χαρακτηρίζονται από αγάπη και ζεστασιά καθώς και από συγκρούσεις και αντιπαλότητα και επηρεάζουν την ψυχοκοινωνική λειτουργία του ατόμου.
Τι συμβαίνει όμως όταν ο ένας αδερφός ή αδερφή είναι στο φάσμα του αυτισμού; Τι μπορεί να νιώθει ο αδερφός\η που είναι τυπικής ανάπτυξης παρατηρώντας τις δυσκολίες στην επικοινωνία με τον αδερφό του ή ακόμη όταν δεν μπορεί να παίξει μαζί του και μάλιστα πολλές φορές πετά αντικείμενα ή θέλει να παίζει με τα ίδια παιχνίδια συνέχεια; Επίσης τι νιώθει παρατηρώντας ότι ο αδερφός\η του δεν ακούει τους γονείς, δεν τρώει δεν κοιμάται σαν τον ίδιο, δεν δεχεται το άγγιγμα, το μπάνιο ή ακόμη ότι πολλές φορές οι γονείς ασχολούνται μαζί του, ανησυχούν με αυτό το παιδί και περνούν πολύ χρόνο στις θεραπείες για τον αδερφό του.
Σύμφωνα λοιπόν με τις βιβλιογραφικές αναφορές αλλά και με όσα αναφέρουν τα ίδια τα αδέρφια των παιδιών με ΔΑΦ κάποια από τα συναισθήματα τους είναι τα εξής:
Λύπη: Λυπάται το ίδιο με την εικόνα του αδελφού του και λυπάται και για την κούραση και απόγνωση κάποιες φορές των γονέων του.
Ζήλια: Αισθάνεται ότι η οικογένειά του δεν του δίνει χώρο και χρόνο. Ασχολούνται πολλές ώρες με τον αδερφό του οι γονείς αλλά και πολλοί θεραπευτές.
Αναστάτωση: Ο αδελφός του μπορεί να μην σεβαστεί τον χώρο του και την περιουσία του και κάποιες φορές μπορεί να δει τον αδερφό του να χτυπά τον ίδιο, τον εαυτό του ή και τους γονείς.
Μπέρδεμα: Έχει πάρα πολλές απορίες για την πάθηση του αδελφού του. Ταυτόχρονα συχνά αισθάνεται εγκλωβισμένο στην υποχρεωτική αγάπη («είναι αδελφός σου πρέπει να τον αγαπάς») με τα πραγματικά του αισθήματα που κάποια στιγμή αισθάνεται (θυμός).
Ντροπή: Πολλές φορές δεν θέλει να πάει μαζί με τον αδελφό του στην Παιδική Χαρά ή στο Σχολείο γιατί οι παρέες του θα το κοροϊδέψουν και δεν θα καταλάβουν τις συμπεριφορές του αδελφού του.
Ενοχή: Πολλές φορές αισθάνεται ότι ο αδελφός του έχει αυτή την συμπεριφορά γιατί αισθάνθηκε ή σκέφτηκε άσχημα για εκείνον ή γιατί του πήρε το παιχνίδι ή γιατί θύμωσε με τους γονείς του ή γιατί δεν ήταν καλό παιδί.
Έτσι λοιπόν αυτά τα παιδιά πολύ συχνά υιοθετούν έναν ρόλο γονεικό. Λόγω του ότι από πολύ νωρίς βιώνουν την ένταση, την πίεση αλλά και την υπομονή που χρειάζεται ο αδελφός τους, οδηγούνται σε πρόωρη ωριμότητα, δηλαδή αναλαμβάνουν ρόλο μεγαλύτερου παιδιού ή μερικές φορές ρόλο ενήλικα και όχι παιδιού μέσα στην οικογένεια.
Ζώντας σε ένα οικογενειακό περιβάλλον που υπάρχει ένταση, πίεση και άγχος στην καθημερινότητα, τα αδέλφια ενδέχεται να εκδηλώσουν στοιχεία κατάθλιψης, άγχους, διαταραχών διαγωγής, και διάσπασης προσοχής/υπερκινητικότητα.
Τα θετικά συναισθήματα και οι ικανότητες που αναπτύσσουν τα αδέλφια των παιδιών με ΔΑΦ
Ωστόσο υπάρχουν και κάποιες ικανότητες που μπορεί να αναπτύξουν τα αδέρφια. Η παρουσία αυτών των οικογενειακών προβλημάτων προκαλεί βοηθητική και θετική συμπεριφορά των αδελφών, τα οποία εμφανίζουν πολύ καλή προσαρμογή, αναπτύσσουν empathy και στην ενήλικη ζωή τους επιλέγουν επαγγέλματα βοηθητικά και αλτρουιστικά. Γίνονται πολύ έξυπνα και με βαθειά συναισθηματική νοημοσύνη. Ο εμπλουτισμός της εμπειρία τους στη συνύπαρξή τους με το παιδί με ΔΑΦ τους βοηθάει να μαθαίνουν να έχουν πολύ πιο ανοιχτό μυαλό, να μην είναι ρατσιστές και να απεμπλέκονται από προκαταλήψεις. Έτσι λοιπόν, πολύ συχνά από μέρος του προβλήματος γίνονται μέρος της λύσης.
Μιλώντας στα παιδιά για τον αυτισμό
Υπάρχει πολλές φορές η απορία στους γονείς αν πρέπει να μιλήσουν στα παιδιά για την διάγνωση των αδερφών τους.
Ωστόσο, είναι σημαντικό να αναφέρουμε πως μια θετική, ουσιαστική, αδελφική σχέση προϋποθέτει σωστή ενημέρωση και ευαισθητοποίηση σχετικά με το περιεχόμενο και την συμπτωματολογία της Αυτιστικής Διαταραχής, με τρόπο ανάλογο της ηλικίας του παιδιού.
Μιλώντας στα παιδιά μας με τρόπο απλό και κατανοητό, αφιερώνοντας ξεχωριστό χρόνο μαζί τους, επιτρέποντάς τους να συμμετέχουν στις εκπαιδευτικές παρεμβάσεις όπου κρίνεται σκόπιμο και αφήνοντάς τους να εκφράσουν ελεύθερα τα συναισθήματά τους, ακόμη και οι πιο δυσνόητες, απότομες και ενίοτε τρομακτικές συμπεριφορές του αυτισμού, γίνονται κατανοητές σε ένα περιβάλλον που προάγει την ασφάλεια και την αποδοχή της διαφορετικότητας.
Είναι πολύ σημαντικό να παροτρύνουμε το παιδί να κάνει διάλογο με τους γονείς του να εκφράσει τις ανησυχίες του για τους γονείς αλλά και για τον αδερφό του αλλά και οποιοδήποτε συναισθημα μπορεί να νιώσει όπως για παραδειγμα θυμό ή ζήλια. Μπορεί επίσης να ζητήσει περισσότερη προσοχή από τους γονείς αν νιώθει ότι ο αδερφός του έχει περισσότερο το ενδιαφέρον των γονέων.
Τους υπενθυμίζουμε ότι ο αδελφός τους δεν το κάνει από κακία αλλά δεν μπορεί να καταλάβει ότι αυτό που έκανε πληγώνει κάποιους ανθρώπους. Φυσικά επιπρόσθετα τους αναφέρουμε ότι είναι απαραίτητο τα πράγματα που θεωρούν πολύ σημαντικά να τα τοποθετούν σε ντουλάπια που κλειδώνουν και έτσι να φτιάξουν τρόπους διαφύλαξης της περιουσίας τους.
Στα κέντρα Ανάδραση λειτουργούν ομάδες παιδιών και εφήβων που βρίσκονται στο φάσμα του αυτισμού προκειμένου να καλλιεργηθούν επικοινωνιακές δεξιότητες και να μάθουν να εκφράζουν τα συναισθήματα τους και να αλληλεπιδρούν με άλλα παιδιά που ανήκουν στο ίδιο ηλικιακό στάδιο.
Επίσης λειτουργούν ομάδες γονέων παιδιών που έχουν διαγνωστεί με ΔΑΦ καθώς και ομάδες αδερφών παιδιών που έχουν διαγνωστεί με ΔΑΦ.
Για περισσότερες πληροφορίες σχετικά με τις ομάδες αυτές μπορείτε να επικοινωνείτε στα τηλέφωνα των κέντρων Ανάδραση 2104005969 - 2109400493 – 2111835104 ή και στην ηλεκτρονική διεύθυνση www.anadrassi.gr.
