Το θέμα της σεξουαλικής κακοποίησης των γυναικών έχει -δυστυχώς- έρθει στην επικαιρότητα τις τελευταίες μέρες. Ως σεξουαλική κακοποίηση περιγράφεται ο εξαναγκασμός σε ερωτική πράξη χωρίς την θέληση του ενός, αλλά και οποιαδήποτε λεκτική ή σωματική συμπεριφορά σεξουαλικού χαρακτήρα που προσβάλλει και παραβιάζει κατάφωρα την αξιοπρέπεια του ατόμου που την υφίσταται.
Δυστυχώς υπάρχουν αρκετά περιστατικά όπου τα θύματα δεν αναφέρουν τον εξαναγκασμό στον οποίο έχουν υποκύψει, λόγω φόβου. Ο βιασμός διαπράττεται από διάφορα πρόσωπα, από άνδρες και γυναίκες, ανεξάρτητα από τα κοινωνικά στρώματα στα οποία ανήκουν.
Ωστόσο, τις περισσότερες φορές τα θύματα είναι γυναίκες, οι οποίες αντιμετωπίζονται με δυσπιστία. Συχνά θεωρούνται υπεύθυνες για το συμβάν από την κοινωνία, αλλά ακόμη και οι ίδιες, μπορεί να κατηγορήσουν τον εαυτό τους.
Τις περισσότερες φορές, η σεξουαλική κακοποίηση συμβαίνει μέσα στο οικογενειακό, φιλικό ή επαγγελματικό περιβάλλον του θύματος. Η σεξουαλική κακοποίηση μέσα στην οικογένεια είναι ένα θέμα αρκετά δύσκολο , εξίσου και το να κατανοήσει κανείς πώς ένα άτομο από το συγγενικό περιβάλλον μπορεί να προβεί σε τέτοιου είδους πράξεις. Πολλές φορές και τα υπόλοιπα μέλη της οικογένειας δεν αποκαλύπτουν όσα γνωρίζουν και γίνονται ουσιαστικά συνένοχοι. Είναι τραγικό να γνωρίζει, για παράδειγμα, η μητέρα, ότι η κόρη της κακοποιείται σεξουαλικά από συγγενικό της άτομο και να μη λέει τίποτα σε κανέναν, φοβούμενη την αντίδραση του κοινωνικού περίγυρου.
Οι επιπτώσεις της κακοποίησης είναι πολύ σοβαρές σε κάθε τομέα της ζωής του θύματος. Σωματικά, είναι αυτονόητο ότι μπορεί να υπάρξουν τραυματισμοί που να απαιτούν ιατρική φροντίδα, μέχρι και την απόκτηση χρόνιων προβλημάτων υγείας. Οι γυναίκες που κακοποιούνται υφίστανται σοβαρό ψυχολογικό τραυματισμό.
Συνήθως, περνούν από τρεις φάσεις μετά την εμπειρία αυτής της πράξης:
1η φάση: Έντονη συναισθηματική και ψυχολογική αναστάτωση. Τα θύματα κρατούν μυστικό τον βιασμό και νιώθουν θλίψη και αγωνία.
2η φάση: Tα θύματα προσπαθούν να ξεχάσουν και να ξεπεράσουν το συμβάν, συχνά δικαιολογώντας την πράξη του δράστη και ενοχοποιώντας τους εαυτούς τους.
3η φάση: Aισθάνονται κατάθλιψη και την ανάγκη να μιλήσουν σε κάποιον, ενώ παύουν να δικαιολογούν τον δράστη.
Το προφίλ των σεξουαλικά κακοποιημένων γυναικών
Παρατηρώντας τα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης/κακοποίησης, βλέπει κανείς ότι πρόκειται για γυναίκες με:
- Χαμηλή αυτοεκτίμηση.
- Παθητική συμπεριφορά: υπομένουν, ανέχονται τον εξευτελισμό και την προσβολή.
- Ενοχικό συναίσθημα, δηλαδή, δέχονται την ευθύνη για τις βίαιες πράξεις του δράστη, πιστεύουν ότι φέρουν ευθύνη και αρνούνται το θυμό που νιώθουν.
- Αισθάνονται φόβο, ανασφάλεια, μη παροχή βοήθειας και αναξιότητα ότι δεν μπορούν να τα καταφέρουν χωρίς την παρουσία του συζύγου.
Το προφίλ των θυτών
Παρατηρώντας τα περιστατικά σεξουαλικής παρενόχλησης/κακοποίησης, βλέπει κανείς ότι οι θύτες είναι συνήθως:
- Άτομα υπεράνω υποψίας
- Δεν παρουσιάζουν σημάδια βίαιης συμπεριφοράς έξω από το σπίτι.
- Έχουν χαμηλή αυτοεκτίμηση.
- Είναι αυταρχικοί.
- Προσπαθούν να αποδείξουν ότι αξίζουν.
- Χρησιμοποιούν το βίαιο σεξ ως μέσο για να αυξήσουν την αυτοεκτίμηση και τον ανδρισμό τους.
- Έχουν κτητική συμπεριφορά.
- Διακατέχονται από αισθήματα παθολογικής ζήλιας.
- Εμφανίζουν διαταραχές προσωπικότητας.
- Ενδεχομένως έχουν υπάρξει θύματα ή μάρτυρες βίας στην οικογένειά τους.
Η θεραπευτική διαδικασία αποτελεί ένα τρόπο ώστε το θύμα να συνειδητοποιήσει και να καταφέρει να εκφράσει το θυμό του. Αυτό αποτελεί ίσως ένα από τα πιο βασικά βήματα κάποιου στην θεραπευτική του πορεία. Στη συνέχεια, με αρκετή βιωματική δουλειά, ο θεραπευόμενος μπορεί σιγά σιγά να νιώθει πιο ήρεμος εσωτερικά.
Σεξουαλική παρενόχληση στο εργασιακό περιβάλλον
Αξίζει να αναφερθεί η πανελλαδική έρευνα που διενεργήθηκε το καλοκαίρι του 2020, στο πλαίσιο της εκστρατείας της Actionaid για την καταπολέμηση της βίας κατά των γυναικών στο χώρο εργασίας, «Ποτέ και πουθενά», δείχνει ότι το 85% των γυναικών έχει υποστεί σεξουαλική παρενόχληση στο χώρο εργασίας, με μόνο το 6% να καταγγέλλει επίσημα το περιστατικό. Μία στις δέκα γυναίκες έχει υπάρξει θύμα απόπειρας σεξουαλικής επίθεσης, ενώ μία στις πέντε σημειώνει ότι έχει υπάρξει θύμα σεξουαλικού εκβιασμού.
Το θέμα φαίνεται να αφορά σε όλες τις γυναίκες, ωστόσο κάποιες μορφές σεξουαλικής παρενόχλησης συναντώνται περισσότερο στις ηλικιακά νεότερες, με μικρότερη εργασιακή προϋπηρεσία.
Οι μισές από τις γυναίκες θύματα επεσήμαναν ότι το περιστατικό προήλθε από συνάδελφο, μία στις τέσσερις ανέφερε ότι ο δράστης ήταν πελάτης, μία στις πέντε ότι εμπλεκόμενος ήταν ο διευθυντής/ιδιοκτήτης της επιχείρησης, ενώ παραπάνω από το ένα τρίτο των περιστατικών αφορά σε ανώτερο στη διοίκηση.
Το 56% των παραβιαστικών συμπεριφορών εκδηλώνεται στον χώρο γραφείου, ενώ το 29% των γυναικών ανέφερε ότι περιστατικά έχουν εκδηλωθεί και σε κοινόχρηστους χώρους (π.χ. κουζίνα ή μπάνιο) και το 16% τα τοποθέτησε σε κάποια κοινωνική δραστηριότητα της εργασίας (π.χ. εκδηλώσεις, πάρτι).
Αξίζει να αναφερθεί ότι τα κρούσματα σεξουαλικής παρενόχλησης και εκφοβισμού σε μεγάλο βαθμό δεν καταγγέλλονται στις αρχές, λόγω της συνεχιζόμενης χαμηλής κοινωνικής ευαισθητοποίησης για το θέμα, ανεπάρκειας διαύλων υποστήριξης των θυμάτων και του γεγονότος ότι θεωρείται λεπτό ζήτημα από την κοινωνία, μολονότι υπάρχουν επίσημες διαδικασίες για την αντιμετώπισή του στον χώρο εργασίας και σε άλλους χώρους, καθώς επίσης τηλεφωνικές γραμμές ψυχολογικής υποστήριξης, που μπορούν να σας βοηθήσουν σε πρώτη φάση.
