Οι ενήλικοι μπορούμε με ευκολία να διακρίνουμε τα συναισθήματα των άλλων, είτε πρόκειται για το θυμωμένο αφεντικό μας, είτε για τον λυπημένο σύντροφό μας ή για τους ευτυχισμένους φίλους μας. Η ζωτική αυτή κοινωνική δεξιότητα για την ψυχολογία αρχίζει να αναπτύσσεται σε μικρή ηλικία. Τα βρέφη αρχίζουν να δείχνουν σημάδια ανίχνευσης διαφορετικών συναισθημάτων μέσα στο πρώτο έτος της ζωής και όσο μεγαλώνουν, τα συναισθήματά τους αλλάζουν παράλληλα με τις νοητικές ικανότητες και τις εμπειρίες τους, διαμορφώνοντας την ψυχολογία τους.
Πολλοί ψυχολόγοι υποστηρίζουν ότι τα βρέφη εμφανίζουν ενδείξεις έξι βασικών συναισθημάτων (χαρά, λύπη, φόβο, θυμό, έκπληξη, αηδία), ενώ άλλοι πιστεύουν πως αρχικά βιώνουν δύο γενικά είδη συναισθημάτων, ικανοποίηση και δυσαρέσκεια, με το διαχωρισμό να έρχεται στην πορεία. Επίσης, δεν είναι σίγουρο αν η ποιότητα των συναισθημάτων τους είναι ίδια με αυτή που νιώθουν αργότερα ή στην ενήλικη ζωή. Οι αναπτυξιακοί ψυχολόγοι έχουν αποκαλύψει κάποιες ενδιαφέρουσες πληροφορίες για το πώς αναπτύσσεται η συναισθηματική κατανόηση στα πρώτα χρόνια της ζωής.
Η ψυχολογία του βρέφους μέσα από τα συναισθήματα
Τα βρέφη ηλικίας ως τεσσάρων μηνών μπορούν να διακρίνουν διαφορετικά συναισθήματα. Αυτό έχει αποδειχθεί μέσα από σχετική μελέτη, κατά την οποία έδειχναν στα βρέφη εικόνες ανθρώπων με διαφορετικές εκφράσεις προσώπου -χαρά, θυμό, ουδέτερες εκφράσεις- και σύμφωνα με τα αποτελέσματα, τα μωρά αναγνώριζαν τη διαφορά στις εικόνες και προτιμούσαν αυτές που ήταν χαρούμενες. Μέχρι τον πέμπτο μήνα, πολλά βρέφη μπορούν να διακρίνουν τη φωνητική έκφραση διαφορετικών συναισθημάτων. Από αυτές τις πληροφορίες, μπορούμε να πούμε περίπου πότε τα βρέφη αρχίζουν να ξεχωρίζουν τις διαφορετικές εκφράσεις του προσώπου και την αλλαγή στον τόνο της φωνής.
Αλλά πότε αρχίζουν να συνδέουν αυτές τις πληροφορίες για να καταλάβουν τα συναισθήματα που συνοδεύουν μία έκφραση προσώπου ή μία αλλαγή στον τόνο της φωνής; Η μελέτη διαπίστωσε ότι βρέφη ηλικίας 5 μηνών βασίζονται σε μεγάλο βαθμό στο συγχρονισμό εικόνας και ήχου για να ταιριάξουν συναισθηματικά τα πρόσωπα με τις φωνές, αλλά τα μωρά 7 μηνών είναι ικανά να πάρουν πιο λεπτομερείς συναισθηματικές πληροφορίες ώστε να ταιριάξουν συναισθηματικά τα πρόσωπα και τις φωνές. Καθώς μεγαλώνουν και περνούν στο δεύτερο έτος ζωής τους, αρχίζουν να βλέπουν τα συναισθήματα ως μέσο αναγνώρισης των επιθυμιών κάποιου άλλου.
Μέχρι να συμπληρώσουν τα δύο χρόνια, τα παιδιά συχνά μιλούν για συναισθήματα. Μπορούν να επισημάνουν τα θετικά και τα αρνητικά συναισθήματα, όπως χαρά, λύπη, θυμό και χρησιμοποιούν αυτές τις λέξεις για να περιγράψουν τι νιώθουν τα ίδια, αλλά και πώς αισθάνονται οι άλλοι άνθρωποι. Οι ειδικοί επισημαίνουν ότι τα μωρά μαθαίνουν ένα σημαντικό μέρος των συναισθημάτων στα πρώτα χρόνια της ζωής τους. Αρχίζουν να εξερευνούν τον κόσμο τους με ελάχιστη αντίληψη κοινωνικών ενδείξεων ή καταστάσεων, αλλά ήδη από την ηλικία των τριών χρόνων μπορούν να επισημάνουν και να αναγνωρίσουν συναισθήματα, καθώς και να τα εντοπίσουν σε καταστάσεις. Αυτή η ταχεία ανάπτυξη της συναισθηματικής κατανόησης αποδεικνύει πόσο σπουδαία είναι η ανάπτυξη στα πρώτα χρόνια της ζωής του ανθρώπου και πόσο σημαντικά είναι τα συναισθήματα.
