Photo credits: freepik.com
Όταν ένα μωρό γεννιέται, το ανοσοποιητικό του σύστημα δεν είναι ακόμη πλήρως ανεπτυγμένο και τα αντισώματα, δηλαδή το βασικό όπλο του ανθρώπινου οργανισμού για να αμυνθεί ενάντια στις λοιμώξεις από παθογόνους παράγοντες, δεν έχουν ακόμη δημιουργηθεί. Πώς, λοιπόν, προστατεύεται το μωρό μέχρι να δημιουργήσει αντισώματα;
Η διαδικασία αυτή χρειάζεται χρόνο και προϋποθέτει να έχουμε εκτεθεί πρώτα στο μικρόβιο, κάτι που μπορεί να είναι επικίνδυνο για ένα νεογέννητο μωρό. Ο τρόπος για να προστατευθούν τα μωρά είναι η παθητική ανοσία.
Ενεργητική και παθητική ανοσία
Στην ενεργητική ανοσία, το ανοσοποιητικό σύστημα, αφού έχει εκτεθεί σε κάποιο παθογόνο μικρόβιο ή σε εμβόλιο, αντιδρά και «ενεργά» δημιουργεί αντισώματα, σχεδιασμένα να αντιμετωπίσουν τη συγκεκριμένη απειλή. Επομένως, η ενεργητική ανοσία προϋποθέτει έκθεση στο μικρόβιο και καλή λειτουργία του ανοσοποιητικού, ώστε να δημιουργηθούν τα αντισώματα.
Στην παθητική ανοσία, ο οργανισμός λαμβάνει από κάποια άλλη πηγή έτοιμα αντισώματα, χωρίς να χρειάζεται να εκτεθεί στο μικρόβιο και χωρίς να είναι απαραίτητη η λειτουργία του ανοσοποιητικού. Αυτό επιτυγχάνεται με τεχνητό τρόπο μέσω του ορού (π.χ. αντιτετανικού ορού), ο οποίος μας παρέχει έτοιμα αντισώματα, που εξουδετερώνουν άμεσα τα μικρόβια, χωρίς να χρειαστεί να νοσήσουμε. Αυτό συμβαίνει και στην περίπτωση του μωρού, που λαμβάνει τα αντισώματα της μητέρας, μέχρι το ίδιο να έχει τη δυνατότητα να αμυνθεί. Σταδιακά, το μωρό χτίζει τις δικές του άμυνες μέσω της ενεργητικής ανοσίας.
Η παθητική ανοσία του μωρού ξεκινάει από την περίοδο της εγκυμοσύνης, κατά το δεύτερο και περισσότερο στο τρίτο τρίμηνο. Αντισώματα που έχει δημιουργήσει η μητέρα έναντι διάφορων ασθενειών (π.χ. αντισώματα ερυθράς, διαφόρων ιώσεων, κ.λπ.), κυκλοφορούν στο αίμα της και περνούν μέσω του πλακούντα στο έμβρυο, μέχρι και τον τοκετό. Έτσι, όταν το μωρό γεννηθεί έχει ήδη έτοιμα αντισώματα στο αίμα του, τα οποία προσφέρουν ένα βαθμό προστασίας από τα παθογόνα του περιβάλλοντος. Σιγά σιγά ωριμάζει το ανοσοποιητικό σύστημα του μωρού και δημιουργεί τα δικά του αντισώματα.
Παθητική ανοσία μπορεί, επίσης, να αποκτηθεί ή να διαρκέσει περισσότερο μέσω του θηλασμού. Το μητρικό γάλα, περιέχει όχι μόνο θρεπτικά συστατικά, απαραίτητες θερμίδες, βιταμίνες, αλλά και αντισώματα, μερικά από τα οποία παραμένουν στους βλεννογόνους του μωρού και το προστατεύουν από πιθανές λοιμώξεις, εξουδετερώνοντας άμεσα τα μικρόβια που μπορεί να τους αποικίζουν.
Τα αντισώματα αυτά, αφού παράγονται από τον οργανισμό της μητέρας, είναι προσαρμοσμένα στα παθογόνα μικρόβια του άμεσου περιβάλλοντός της, επομένως και του άμεσου περιβάλλοντος του μωρού.
Τα αντισώματα που αποκτώνται με παθητική ανοσία, έχουν συγκεκριμένο χρόνο ζωής στον οργανισμό, καθώς δεν αντικαθίστανται από το ανοσοποιητικό σύστημα. Αυτός ο χρόνος ποικίλει, ανάλογα με το είδος του αντισώματος, το ανοσοποιητικό σύστημα της μητέρας και με βάση γενετικούς και περιβαλλοντικούς παράγοντες. Κατά μέσο όρο, η παθητική ανοσία διαρκεί περίπου 6 μήνες.
Κατά μέσο όρο, η παθητική ανοσία διαρκεί περίπου 6 μήνες.
Η μετάβαση αυτή είναι σταδιακή. Η ανοσία δεν χάνεται από τη μία μέρα στην άλλη, αλλά σταδιακά, τα επίπεδα των αντισωμάτων μειώνονται, κάνοντας το μωρό πιο ευάλωτο σε ασθένειες. Γι’ αυτό και πολλά εμβόλια ξεκινούν στα παιδιά πριν το πέρας αυτού του διαστήματος, ώστε μέχρι να υποχωρήσουν τα αντισώματα της μητέρας, το μωρό να μπορεί να δημιουργήσει δικά του, μετά την έκθεση στο εμβόλιο, αλλά και για την κάλυψη μωρών τα οποία για διάφορους λόγους δεν έλαβαν επαρκή παθητική ανοσία.
Πώς θα προστατέψετε το μωρό σας:
- Περιορίστε την έκθεσή του σε επικίνδυνους περιβαλλοντικούς παράγοντες τους πρώτους δύο μήνες ζωής, αποφεύγοντας ακραίες θερμοκρασίες, καιρικές συνθήκες και επαφή με άτομα εκτός της οικογένειας.
- Τηρείτε τους βασικούς κανόνες υγιεινής, με επιμελές πλύσιμο των χεριών.
- Εάν εμφανιστούν συμπτώματα όπως. πυρετός, ληθαργική κατάσταση, ωχρά ή γκρι–μπλε χείλη ή δέρμα, δυσχέρεια στην αναπνοή, κ.λπ. τους πρώτους μήνες της ζωής του, επικοινωνήστε άμεσα με τον παιδίατρό σας.
- Τηρείτε επιμελώς το Εθνικό πρόγραμμα εμβολιασμού, ακολουθώντας τις συστάσεις του παιδιάτρου σας.
