Ο βιασμός, δηλαδή μία σεξουαλική πράξη που πραγματοποιείται χωρίς τη συγκατάθεση του ενός ατόμου, είναι η πιο ακραία μορφή σεξουαλικής κακοποίησης. Οι περιπτώσεις βιασμού είναι δυστυχώς αρκετά συχνές και έρχονται όλο και περισσότερο στη δημοσιότητα, παρόλο που πολλές φορές δεν καταγγέλλονται, λόγω φόβου στιγματισμού του θύματος και της κοινωνικής αντίδρασης απέναντι σε αυτό.
Έτσι, σύμφωνα με τα στοιχεία που γίνονται γνωστά, στην Ελλάδα περίπου 10% των γυναικών έχουν πέσει θύμα σεξουαλικής κακοποίησης, από άτομα τόσο άγνωστα, όσο και από το οικογενειακό / φιλικό περιβάλλον.
Ποιες είναι οι επιπτώσεις του βιασμού στο θύμα;
Η σωματική, αλλά κυρίως η ψυχολογική κακοποίηση που απορρέει από την πράξη αυτή, στιγματίζει το θύμα για πολύ καιρό αργότερα ή ακόμη και για όλη του τη ζωή.
Κάθε γυναίκα αντιδρά διαφορετικά σε ένα βιασμό, ενώ η ένταση και τα συμπτώματα ποικίλουν σε κάθε άνθρωπο. Τα θύματα περιγράφουν πληθώρα συμπτωμάτων, σωματικών και ψυχολογικών, τα οποία ξεκινούν από μια κατάσταση σοκ και δυσπιστίας, που ακολουθείται από έντονο φόβο, αυτοτραυματισμούς ή ακόμα και αυτοκτονία.
Στη συνέχεια κυριαρχούν η οργή, η αμηχανία, η ντροπή και η αυτοενοχοποίηση. Διαταραχές στον ύπνο (αϋπνίες, εφιάλτες), ξεσπάσματα σε λυγμούς, περιστατικά γυναικών που περνούν ώρες στο ντους θεωρώντας τον εαυτό τους βρόμικο, είναι ακόμη μερικά αποτελέσματα.
Ταυτόχρονα, τα θύματα περιγράφουν σωματικά συμπτώματα και πόνο, έλλειψη συγκέντρωσης και διεκπεραίωσης απλών καθημερινών πράξεων, που μέχρι πρότινος αποτελούσαν ρουτίνα.
Σε δεύτερο στάδιο, το θύμα συχνά περνάει περιόδους κατάθλιψης. Δεν έχει ξεπεράσει, ούτε αποδεχτεί το γεγονός, απλώς προσπαθεί να το αποφύγει. Βιώνει, όμως, έντονη αναταραχή, συναισθηματική πίεση. Τα βασικότερα συναισθήματα είναι φόβος, θυμός, οργή, έλλειψη εμπιστοσύνης στο άλλο φύλο, επιθυμία για εκδίκηση και δικαιοσύνη.
Σύνηθες είναι και το σύνδρομο μετατραυματικού στρες, που χαρακτηρίζεται από ένα αρχικό μούδιασμα, έντονο τρόμο και φόβο, ίσως και προβλήματα ύπνου, όπως εφιάλτες ή αυπνίες, αναβίωση του γεγονότος μέσα από την επαναφορά εικόνων και αναμνήσεων, είτε στη διάρκεια της ημέρας, είτε στον ύπνο του.
Παράλληλα, ενδέχεται το θύμα να νιώσει συναισθήματα ευθύνης και ενοχής, με αποτέλεσμα την κοινωνική απομόνωση, την αποφυγή σύναψης διαπροσωπικών σχέσεων, την εγκατάλειψη δραστηριοτήτων, ακόμη και της εργασίας.
Τέλος, είτε ο βιασμός έχει γίνει σε παιδική ηλικία είτε στην ενήλικη ζωή, έχει σημαντικές επιπτώσεις στη μετέπειτα σεξουαλική ζωή του θύματος. Το θύμα δυσκολεύεται να εμπιστευτεί τον σύντροφό του ή να έχει σεξουαλική επαφή μαζί του. Πολλές φορές, εκτός από τον ίδιο τον φόβο που βιώνει, νιώθει ενοχές ότι «ατίμασε» τη σχέση του.
Πώς μπορεί να βοηθηθεί ένα θύμα βιασμού;
Είναι πολύ σημαντικό μία γυναίκα που έχει υποστεί βιασμό να λάβει έγκαιρη ψυχολογική υποστήριξη, αφού τα ψυχικά τραύματα μετά από μία τέτοια πράξη επουλώνονται πολύ πιο δύσκολα από τα σωματικά τραύματα. Αφενός τα άτομα του οικείου περιβάλλοντος πρέπει να είναι υποστηρικτικά με κάθε τρόπο και να ενισχύσουν το θύμα να καταφύγει στις αρχές. Η ανάγκη απόδοσης δικαιοσύνης είναι σημαντικά βήματα στη διαδικασία επούλωσης του ψυχικού τραύματος του θύματος.
Ιδιαίτερα σημαντικό είναι οι άντρες του περιβάλλοντος της γυναίκας-θύματος, να δείξουν κατανόηση και στήριξη. Ειδικότερα αν πρόκειται για ανήλικο κορίτσι, το οποίο αναφέρει στην οικογένειά του περιστατικό σεξουαλικής κακοποίησης, η οικογένεια θα πρέπει να δώσει ιδιαίτερη προσοχή και να αποφύγει να το ενοχοποιήσει ή να το διαψεύσει. Η αποσιώπηση του γεγονότος με την ελπίδα ότι θα ξεχαστεί, μπορεί να οδηγήσει σε ενοχοποίηση του ίδιου του θύματος.
Είναι, επίσης, απαραίτητο το θύμα να απευθυνθεί σε κάποιον ειδικό ψυχικής υγείας. Καθώς ένας βιασμός πλήττει συναισθηματικά και την οικογένεια του θύματος, είναι σημαντικό να εμπλακούν στη θεραπευτική διαδικασία ή σε κάποια μορφή συμβουλευτικής και τα κοντινά πρόσωπα του θύματος, όπως οι γονείς ή ο σύζυγος.
Ποιο είναι το προφίλ ενός βιαστή;
Σχετικές έρευνες και μελέτες έχουν δείξει ότι η συντριπτική πλειοψηφία των ατόμων που έχουν διαπράξει σεξουαλικά εγκλήματα έχουν μεγαλώσει σε ιδιαίτερα τραυματικά περιβάλλοντα. Η σωματική, συναισθηματική ή σεξουαλική κακοποίηση που υπέστησαν, διαμόρφωσε μία προσωπικότητα με χαρακτηριστικά την σκληρότητα, την αναισθησία, την έλλειψη στοργής, ενσυναίσθησης και ενοχής.
Δομικό χαρακτηριστικό της προσωπικότητας ενός βιαστή, είναι το έντονο μίσος του προς τις γυναίκες, το οποίο τροφοδοτήθηκε από τη στάση της μητέρας, που συνήθως είναι σκληρή και κακοποιητική. Σταδιακά το παιδί αρχίζει να νιώθει μίσος για τη μητέρα, η οποία αποτελεί το πρότυπο πάνω στο οποίο στηρίζονται όλες οι μετέπειτα σχέσεις.
Από την άλλη, υπάρχουν κι εκείνοι που έχουν ψυχοπαθητική προσωπικότητα και δεν αισθάνονται κανένα συναίσθημα για τους άλλους, οι οποίοι απλώς υπάρχουν για να ικανοποιούν τις ανάγκες τους.
