Πολλές φορές οι γονείς έρχονται αντιμέτωποι με την άρνηση των παιδιών τους να φάνε ένα νέο φαγητό. Ο όρος «τροφική νεοφοβία» χρησιμοποιείται για να περιγράψει το φόβο για νέα και κατά συνέπεια άγνωστα τρόφιμα και σύμφωνα με τη διεθνή βιβλιογραφία αποτελεί ένα φυσιολογικό στάδιο κατά τη διαδικασία της ανάπτυξης και της διατροφικής ωρίμανσης και εκπαίδευσης των παιδιών.
Ο φόβος αυτός προέρχεται από ένα πρωτόγονο προστατευτικό αντανακλαστικό που είναι ενσωματωμένο στον ανθρώπινο οργανισμό και επηρεάζει συνηθέστερα τα παιδιά ηλικίας 2 έως 6 ετών (αν και μερικές φορές μπορεί να επεκταθεί και στην ενηλικίωση). Τα φρούτα, τα λαχανικά και τα ψάρια είναι τα πιο συχνά αιτιολογικά τρόφιμα στην εκδήλωση νεοφοβίας, ο περιορισμός των οποίων από τη διατροφή των παιδιών μπορεί να έχει επιβλαβείς συνέπειες για την υγεία και την ανάπτυξή τους π.χ. ελλείψεις θρεπτικών συστατικών, στροφή σε τρόφιμα πλούσια σε λιπαρά και ζάχαρη για να καλυφτεί το «διατροφικό κενό» των «απειλητικών» ομάδων τροφίμων, ανάπτυξη εμμονικών συναισθημάτων ως προς συγκεκριμένα τρόφιμα κ.α.
Γι’ αυτό έχει μεγάλη σημασία τα παιδιά να μάθουν να διαχειρίζονται το φόβο αυτό και να τον αντιμετωπίζουν εγκαίρως ώστε να μπορούν να χτίσουν από μικρή ηλικία μια υγιή σχέση με το φαγητό η οποία θα τα ακολουθεί και στην ενήλικη ζωή τους. Είναι σημαντικό η πρόσβαση σε ποικιλία τροφών να ενθαρρύνεται από τη μικρότερη δυνατή ηλικία (εκτός αν υπάρχει υποψία για τροφικές αλλεργίες) καθώς φαίνεται ότι τα παιδιά που καταναλώνουν ποικιλία τροφίμων από τη πρώιμη παιδική ηλικία είναι εκείνα που λόγω της αποδοχής διαφορετικών γεύσεων από νωρίς τρέφονται με μεγαλύτερη ποικιλία καθώς αναπτύσσονται και που εξελίσσονται σε ενήλικες με ισορροπημένες διατροφικές επιλογές. Μάλιστα, οι έρευνες αναφέρουν ότι όταν τα παιδιά εκτίθενται σε νέα τρόφιμα πριν από τη περίοδο ανάπτυξης νεοφοβίας, δηλαδή πριν τα 2 έτη, αυξάνονται οι πιθανότητες να αποδεχτούν τα νέα τρόφιμα όταν θα φτάσουν στη «κρίσιμη» αυτή περίοδο, συγκριτικά με την έκθεση των παιδιών σε νέα τρόφιμα κατά τη διάρκεια της περιόδου νεοφοβίας (2-6 ετών).
Πώς θα ξεπεράσετε το νεοφοβικό στάδιο:
- Εκθέστε το παιδί σε ποικιλία τροφίμων. Ακόμη κι αν το παιδί σας απορρίπτει τα νέα τρόφιμα, μην εγκαταλείπετε τη προσπάθεια. Διατηρείστε τη ψυχραιμία σας και τη καλή σας διάθεση και ξαναπροσφέρετε το απορριπτέο τρόφιμο με μια άλλη ευκαιρία (δοκιμάστε νέες μορφές, υφές ή γευστικούς συνδυασμούς) σε μικρές ποσότητες χωρίς ιδιαίτερα σχόλια. Οι έρευνες δείχνουν ότι το παιδί μπορεί να χρειαστεί να εκτεθεί σε ένα τρόφιμο που απορρίπτει έως και 15-20 φορές ώσπου τελικά να μπει στη διαδικασία να το δοκιμάσει και να το αποδεχτεί. Ιδανικά, σερβίρετε στο παιδί ποικιλία τροφίμων και εξασφαλίστε τη διαθεσιμότητα στο τραπέζι όλων των συστατικών ενός πλήρους κυρίως γεύματος και αφήστε το να επιλέξει τι και πόσο θα φάει.
- Λειτουργείστε σαν πρότυπο διατροφικής συμπεριφοράς. Είστε επιλεκτικοί με τις τροφές ή καταναλώνετε ευχάριστα μια ποικιλία τροφίμων; Τα παιδιά είναι εξαιρετικοί παρατηρητές και δέκτες ερεθισμάτων και μηνυμάτων που προέρχονται κυρίως μέσα από τη μίμηση. Αναλογιστείτε ποια είναι η δική σας σχέση με τις διάφορες τροφές, θα διαπιστώσετε ότι οι διατροφικές σας συνήθειες και συμπεριφορές αντανακλούν στο παιδί σας. Είναι πολύ δύσκολο για ένα παιδί να είναι πρόθυμο να καταναλώσει ευχάριστα ένα μήλο, για παράδειγμα, αν δεν έχει δει ποτέ εσάς να τρώτε μήλο.
- Διατηρείτε τη ψυχραιμία σας. Αποδεχτείτε ότι η τροφική νεοφοβία είναι ένα φυσιολογικό φαινόμενο για το οποίο σε περίπτωση που έρθετε αντιμέτωποι με αυτό δε χρειάζεται να ανησυχείτε. Σίγουρα δεν είναι πολύ ενθαρρυντικό να διαπιστώνετε ότι μέχρι τα 2 έτη το παιδί έτρωγε τα πάντα φυσιολογικά και ξαφνικά βιώνει μια ανεξήγητη άρνηση αλλά αν είστε ενημερωμένοι για το φαινόμενο και το πώς μπορείτε να το διαχειριστείτε και να βοηθήσετε το παιδί σας να το ξεπεράσει δε χρειάζεται να φορτίζεστε. Προσπαθήστε να χαλαρώσετε και να ξεπεράσετε αυτή τη φάση φροντίζοντας να εξασφαλίζετε την επαρκή πρόσληψη τροφών που καλύπτουν όλες τις ομάδες τροφίμων που αποδέχεται το παιδί και να επικεντρωθείτε στην επαναλαμβανόμενη έκθεση του παιδιού σε ποικιλία τροφίμων, με θετικούς και χωρίς πιέσεις τρόπους.
- Αποφύγετε τις μάχες την ώρα του φαγητού. Τα παιδιά δε πρέπει να εξαναγκάζονται να τρώνε. Οι υγιείς πρακτικές σίτισης συνιστούν ότι οι γονείς είναι υπεύθυνοι να εξασφαλίζουν στα παιδιά θρεπτικά, ισορροπημένα και ασφαλή τρόφιμα μέσα από δομημένα γεύματα σε ευχάριστο περιβάλλον και τα παιδιά είναι ελεύθερα να αποφασίσουν AN και ΠΟΣΟ θα φάνε. Οι συναισθηματικές εντάσεις την ώρα του φαγητού σίγουρα δε θα κάνουν το παιδί να φάει, επομένως καλό είναι να αποφεύγονται και αντ’ αυτών να δημιουργείται ένα ευχάριστο περιβάλλον σίτισης στο τραπέζι. Οι γονείς θα πρέπει να θέτουν όρια, με κατανόηση χωρίς να γίνονται μάχες γύρω από το φαγητό.
- Ενθαρρύνετε τη σύνδεση με τη τροφή. Δώστε στα παιδιά χώρο και χρόνο να συνδεθούν με το φαγητό τους. Επιτρέψτε τους να εξερευνήσουν με τα χέρια τους τις διάφορες τροφές ή να αλληλεπιδράσουν με αυτές με όποιο τρόπο τους είναι αρεστός χωρίς να σας φοβίζει η ακαταστασία που μπορεί να προκληθεί.
- Οικογενειακά γεύματα. Γευματίστε με τα παιδιά σας με κάθε ευκαιρία. Μάλιστα, σύμφωνα με τα ερευνητικά δεδομένα το να μοιράζονται τα παιδιά το ίδιο γεύμα με τους γονείς φαίνεται να ασκεί μεγάλη επιρροή στο πώς αισθάνονται τα παιδιά γι’ αυτό το φαγητό. Ιδανικά, μπορείτε την ώρα του φαγητού να είστε περιγραφικοί ως προς τις διαφορετικές υφές, τα σχήματα και τα χρώματα του γεύματος για να τους κινήσετε τη περιέργεια να τα εξερευνήσουν.
Θυμηθείτε, τα παιδιά είναι μικροί εξερευνητές. Στη προσπάθειά τους να εξερευνήσουν τον κόσμο γύρω τους το καθήκον σας ως γονείς είναι να τα διδάξετε ότι το φαγητό είναι απόλαυση, τα γεύματα είναι μια ευχάριστη διαδικασία κι ακόμη κι αν είναι ανήσυχα για τα νέα τρόφιμα - αυτή είναι μια αποδεκτή συμπεριφορά - μπορείτε να τα βοηθήσετε να αισθανθούν περισσότερη αυτοπεποίθηση ως προς αυτά ώστε να τα «αγκαλιάσουν» και τελικά να φτάσουν στην αποδοχή.
