Η φιλία, δηλαδή μία σταθερή σχέση στο χρόνο, με χαρακτηριστικά τη συμπάθεια, την αμοιβαιότητα, τη συνεργασία, είναι ιδιαίτερα σημαντική για την ανθρώπινη ύπαρξη και ήδη από μικρή ηλικία, τα παιδιά αναπτύσσουν τις δικές τους φιλικές σχέσεις.
Ο άνθρωπος από τη φύση του είναι ένα κοινωνικό ον. Για τα παιδιά, η φιλία αποτελεί μια συναισθηματική σχέση που δημιουργείται και αναπτύσσεται από πολύ νωρίς, μια ζωτική πηγή εμπειριών από την οποία τροφοδοτείται η ανάπτυξή τους.
Η παιδική φιλία προσφέρει στα παιδιά ένα ευχάριστο και ασφαλές περιβάλλον, πέρα από τα όρια οικογένειας και τη δυνατότητα να εξερευνήσουν τις επιδράσεις και τα αποτελέσματα των συμπεριφορών τους στον εαυτό τους, στους φίλους τους και στο περιβάλλον τους.
Χαρακτηριστικά στοιχεία μίας φιλικής σχέσης είναι η συντροφιά, το αίσθημα ασφάλειας, ο κοινός σκοπός, η αφοσίωση και η άνευ όρων αποδοχή. Τα μέλη αυτής της σχέσης αντιλαμβάνονται ο ένας τον άλλον ως ισότιμους, καθώς η δημιουργία και η διατήρηση αυτού του οικειοθελούς και αμοιβαίου συναισθηματικού δεσμού είναι καθαρά δική τους απόφαση.
Η ανάπτυξη της κοινωνικής συμπεριφοράς παρατηρείται ήδη από την προσχολική ηλικία, κατά την οποία βασικός στόχος των επαφών των παιδιών είναι το συνεργατικό και επιτυχημένο παιχνίδι. Αργότερα, όταν το παιδί ξεκινάει τη σχολική του φοίτηση, αρχίζει να αντιλαμβάνεται πιο συνειδητά τη σημασία της συνεργασίας και της αλληλοβοήθειας.
Η επιλογή ατόμων με στόχο τη σύναψη φιλικών σχέσεων γίνεται πλέον μία ενεργητική διαδικασία, που επηρεάζεται από γνωστικούς και εξελικτικούς παράγοντες, όπως και από το ισχύον κοινωνικοπολιτισμικό περιβάλλον. Εκτός από το μοίρασμα των παιχνιδιών, οι συμπάθειες, οι αντιπάθειες και η διάθεση για προσφορά βοήθειας, καθορίζουν τη δημιουργία φιλικών σχέσεων. Σταδιακά, οι φίλοι αυξάνονται και το παιδί εκδηλώνει την ανάγκη να αποτελεί σταθερό μέλος μίας παρέας διότι με αυτό τον τρόπο νιώθει ασφάλεια και λαμβάνει την αναμενόμενη αποδοχή από τους συνομήλικούς του.
Κατά την περίοδο της εφηβείας, τα άτομα επενδύουν περισσότερο χρόνο, προσπάθεια και ενέργεια στις διαπροσωπικές τους σχέσεις. Απαιτείται από τα έφηβα άτομα μεγαλύτερη αμοιβαιότητα, παροχή συναισθηματικής υποστήριξης και εμπιστοσύνη. Η αυτοαποκάλυψη προσωπικών σκέψεων και συναισθημάτων μεταξύ εφήβων που θεωρούνται φίλοι είναι ιδιαιτέρως σημαντική και καθορίζει σε μεγάλο βαθμό την ποιότητα αλλά και την έκβαση της σχέσης.
Photo credits: freepik.com
Οι σχέσεις σε αυτή την αναπτυξιακή φάση στηρίζονται συνήθως στις παρόμοιες αντιλήψεις, στα κοινά ενδιαφέροντα και στις όμοιες αξίες, βάσει των οποίων διαμορφώνεται και η γενικότερη συμπεριφορά των ατόμων. Οι φίλοι διαδραματίζουν βαρυσήμαντο ρόλο στην ανάπτυξη της αυτόνομης συμπεριφοράς και της ταυτότητας του "εγώ" ενός εφήβου, ενώ η απώλεια μίας στενής σχέσης ισοδυναμεί με αποχωρισμό και βίωμα τραυματικής εμπειρίας.
Η ύπαρξη στενών φιλικών σχέσεων κατά τη διάρκεια της σχολικής ζωής συμβάλλει σε σημαντικό βαθμό στη γνωστική, συναισθηματική, κοινωνική και ηθική ανάπτυξη των παιδιών. Μέσα από τις σχέσεις αυτές επιτυγχάνεται η κατάκτηση βασικών κοινωνικών δεξιοτήτων, όπως είναι η συνεργατικότητα, η επικοινωνία, η τήρηση κανόνων, η ευγένεια και η αλληλοβοήθεια. Τα παιδιά υιοθετούν αλτρουιστική συμπεριφορά, αναζητούν αποτελεσματικούς τρόπους επίλυσης τυχόν διαφωνιών και συγκρούσεων, κατανοούν τις επιπτώσεις και τα όρια των συμπεριφορών τους, και, τελικά, γνωρίζουν σταδιακά τον εαυτό τους και τους άλλους.
Επίσης, καταφέρνουν να διαχειρίζονται τα συναισθήματά τους, γίνονται πιο δημιουργικά και εφευρετικά, αναπτύσσουν την ικανότητα να μπουν στη θέση των άλλων και αποκτούν μεγαλύτερη αυτοπεποίθηση και αυτοεκτίμηση μέσα από τη συναναστροφή τους με φιλικά πρόσωπα. Αναφορικά με το σχολικό πλαίσιο, οι φιλικές σχέσεις φαίνεται να ενισχύουν την ακαδημαϊκή προσαρμογή, περιορίζουν το μαθησιακό στρες, δίνουν ευκαιρίες για ανάπτυξη του αισθήματος της κοινωνικής στήριξης και ασφάλειας, και μειώνουν τις πιθανότητες θυματοποίησης των παιδιών από συνομήλικούς τους.
Για όλους αυτούς τους λόγους, η κοινωνικοποίηση και το χτίσιμο στενών φιλικών σχέσεων κατά τη σχολική φοίτηση –και όχι μόνο– είναι υψίστης σημασίας για την ομαλή ανάπτυξη του παιδιού σε όλα τα επίπεδα. Είναι σημαντικό οι γονείς να κατευθύνουν το παιδί προς τη δημιουργία ποιοτικών σχέσεων και την ένταξη σε ομάδες και παρέες. Καλό είναι, ιδιαίτερα όταν το παιδί είναι στην αρχή της σχολικής του ζωής, να έχουν τη διάθεση να γνωρίσουν τους φίλους και τους γονείς των φίλων του παιδιού τους. Να το προτρέπουν να συναντιούνται και εκτός σχολείου ή να βρίσκονται σε κοινές εξωσχολικές δραστηριότητες, να συζητούν με στόχο την εκμάθηση δεξιοτήτων, όπως είναι η ενεργητική ακρόαση, και να μην κρίνουν τα άτομα που κάνουν παρέα με το παιδί τους. Με αυτό τον τρόπο, οι γονείς είναι σε θέση να παρατηρούν την εξέλιξη της φιλίας και να παρεμβαίνουν μόνο σε καταστάσεις που το παιδί καταπιέζεται ή δεν περνάει καλά.
Σε περίπτωση που το παιδί είναι ιδιαίτερα ανταγωνιστικό, κτητικό ή εκδηλώνει ακραία συναισθήματα χρειάζεται πλαισίωση από την πλευρά των γονέων. Ως ενήλικες, οφείλουν να στέκονται δίπλα στο παιδί τους, να σέβονται τις επιλογές του και να δέχονται τους φίλους του με τη διαφορετικότητά τους.
Πώς βοηθάμε στην ενδυνάμωση της παιδικής φιλίας
- Ενθαρρύνουμε, αλλά δεν επιβάλουμε μια φιλική σχέση. Κάθε κάθε παιδί έχει τους δικούς του ρυθμούς και συναισθηματικές ανάγκες, που καλύπτει μέσα από μια φιλική σχέση.
- Αποφεύγουμε να συγκρίνουμε το παιδί μας με τα συνομήλικα του και εμπνέουμε τον σεβασμό στη διαφορετικότητα, τονίζοντας πως όλοι έχουν κάτι "μαγικό" να προσφέρουν σε μια φιλία.
- Φροντίζουμε για συναντήσεις του παιδιού μας με παιδιά της ηλικίας του, μέσα από ενδιαφέρουσες δραστηριότητες (εκδρομές στο βουνό, σπορ, κατασκευές, κ.λπ.) και σε διαφορετικά πλαίσια.
- Όταν μια φιλική σχέση περνά "κρίση", τα παιδιά επιστρέφουν στην ασφάλεια που προσφέρουν οι γονείς, οι οποίοι πρέπει να ακούσουν προσεκτικά όσα τα παιδιά θέλουν να μοιραστούν.
Για οποιαδήποτε πληροφορία ή διευκρίνιση, μπορείτε να καλέσετε δωρεάν στην Ευρωπαϊκή Γραμμή Υποστήριξης Παιδιών 116111, ώστε να συζητήσετε με έναν ψυχολόγο του Οργανισμού "Το Χαμόγελο του Παιδιού" όσα μπορεί να σας απασχολούν σε σχέση με το παιδί σας.
Πηγή: hamogelo.gr
