Ο ύπνος είναι μία φυσιολογική διαδικασία απαραίτητη για κάθε μωρό, ταυτόχρονα όμως, αποτελεί πηγή άγχους για πολλούς νέους γονείς, ειδικά τον πρώτο καιρό. Η διάρκεια και η ποιότητα του ύπνου ενός βρέφους εξαρτάται από την ιδιοσυγκρασία, τη συναισθηματική κατάστασή του και κυρίως, την επικοινωνία που έχει με τη μητέρα του. Οι διαταραχές ύπνου κατά τη βρεφική ηλικία οφείλονται σε δυσλειτουργία της αλληλεπιδραστικής σχέσης με τη μητέρα. Για παράδειγμα, η επιλόχειος κατάθλιψη, ο αποχωρισμός λόγω επιστροφής της μητέρας στην εργασία ή το έντονο άγχος της, έχουν ως αποτέλεσμα το βρέφος να μην κοιμάται ήρεμα και καλά.
Ποιες είναι οι ανάγκες ύπνου ενός μωρού;
Οι ανάγκες ύπνου ποικίλλουν ανάλογα με την ηλικία. Ενώ τα νεογέννητα κοιμούνται το μεγαλύτερο μέρος της ημέρας, ο ύπνος τους είναι σε πολύ κοντινά διαστήματα. Καθώς μεγαλώνει ένα μωρό, ο συνολικός χρόνος ύπνου σταδιακά μειώνεται, αλλά αυξάνεται ο χρόνος του νυχτερινού ύπνου. Γενικά, τα νεογνά κοιμούνται περίπου οκτώ έως εννέα ώρες τη μέρα και περίπου οκτώ ώρες τη νύχτα, αλλά δεν μπορούν να κοιμηθούν περισσότερο από μία έως δύο ώρες τη φορά. Τα περισσότερα μωρά δεν κοιμούνται τη νύχτα χωρίς να ξυπνούν, μέχρι την ηλικία των 3 μηνών. Περίπου τα δύο τρίτα των μωρών κοιμούνται όλη τη νύχτα σε τακτική βάση, μέχρι την ηλικία των 6 μηνών.
Ενδείξεις ότι το μωρό σας είναι έτοιμο για ύπνο:
- Τρίβει τα μάτια του
- Χασμουριέται
- Το βλέμμα του είναι απόμακρο
- Γκρινιάζει
Πώς θα βοηθήσετε το μωρό σας να κοιμηθεί
Είναι αλήθεια ότι δεν μπορούν όλα τα μωρά να κοιμηθούν εύκολα ή να ξανακοιμηθούν αν ξυπνήσουν τη νύχτα. Η καθιέρωση μιας ρουτίνας πριν από την ώρα του ύπνου είναι μια καλή ιδέα. Ωστόσο, βεβαιωθείτε ότι το μωρό σας δεν θα κοιμηθεί στην αγκαλιά σας. Αυτό μπορεί να γίνει μία κακή συνήθεια και το μωρό σας να περιμένει να το κρατάτε αγκαλιά για να κοιμηθεί. Τα μωρά που αισθάνονται ασφαλή κοιμούνται πιο εύκολα. Επομένως, η αγκαλιά και η φροντίδα του μωρού σας κατά τη διάρκεια της ημέρας μπορεί να το βοηθήσει να αισθάνεται πιο ασφαλές και να κοιμάται καλύτερα. Επίσης, έχετε υπόψη τα εξής:
- Αποφύγετε τη διέγερση και τις δραστηριότητες πριν από την ώρα του ύπνου.
- Καθιερώστε μία ρουτίνα πριν τον ύπνο, όπως το μπάνιο ή το διάβασμα ενός παραμυθιού.
- Φροντίστε να υπάρχει απαλή μουσική.
- Δώστε του ένα αντικείμενο, όπως ένα μαλακό παιχνίδι, το οποίο μπορεί να πάρει στο κρεβάτι, όταν βέβαια έχει μεγαλώσει λίγο και αρχίσει πλέον να κάθεται, για να αποφύγετε τον κίνδυνο ασφυξίας.
- Όταν ξυπνάει τη νύχτα, χαϊδέψτε το, αλλά αποφύγετε να το σηκώσετε από το κρεβάτι του.
- Αν το μωρό σας κλαίει, περιμένετε λίγα λεπτά και στη συνέχεια πηγαίνετε κοντά του για να το χαϊδέψετε και να του πείτε καληνύχτα. Μετά φύγετε από κοντά του και επαναλάβετε τη διαδικασία αν χρειαστεί.
- Αποφύγετε να του μιλάτε, να παίζεται ή να το εκθέτεται σε έντονο φως. Πρέπει σιγά-σιγά να καταλάβει ότι το βράδυ πρέπει να κοιμάται.
- Αποφεύγετε να το κουνάτε για να κοιμηθεί.
- Να είστε συνεπείς με τη ρουτίνα και τη συμπεριφορά σας.
Πώς αλλάζει ο ύπνος του μωρού από 2 ως 12 μηνών
Καθώς μεγαλώνουν, τα μωρά:
- κοιμούνται λιγότερο κατά τη διάρκεια της ημέρας
- μένουν ξύπνια για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα μεταξύ του ύπνου
- κοιμούνται περισσότερο τη νύχτα και ξυπνούν λιγότερο στη διάρκειά της
- χρειάζονται λιγότερο ύπνο συνολικά
2-3 μηνών:
Σε αυτή την ηλικία, τα μωρά κοιμούνται κατά τη μεγαλύτερη διάρκεια της ημέρας και της νύχτας, περίπου 16 ώρες το 24ωρο. Συνήθως κοιμούνται σε κύκλους που διαρκούν περίπου 40 λεπτά. Κάθε κύκλος αποτελείται από ενεργό ύπνο και ήσυχο ύπνο. Τα μωρά κινούνται και γκρινιάζουν κατά τη διάρκεια του ενεργού ύπνου, ενώ κοιμούνται βαθιά κατά τον ήσυχο ύπνο. Στο τέλος κάθε κύκλου, ξυπνούν για λίγο και μπορεί να γκρινιάζουν, να φωνάζουν ή να κλαίνε. Περίπου στους 2-3 μήνες, αρχίζουν να κοιμούνται περισσότερο κατά τη διάρκεια της νύχτας.
3 μηνών:
Σε αυτή την ηλικία παρατηρείται μεγαλύτερη διάρκεια στο βραδινό ύπνο, περίπου 4-5 ώρες, αν και τα μωρά εξακολουθούν να χρειάζονται περίπου 16 ώρες ύπνου την ημέρα.
3-6 μηνών:
Σε αυτή την ηλικία, τα μωρά χρειάζονται 15-16 ώρες ύπνου κάθε 24 ώρες. Μπορεί να αρχίσουν να κοιμούνται 2-3 φορές την ημέρα, ως και δύο ώρες τη φορά. Παράλληλα, κοιμούνται περισσότερο το βράδυ, μέχρι και έξι ώρες συνεχόμενες, αλλά είναι πιθανό να ξυπνήσουν τουλάχιστον μία φορά κάθε βράδυ.
6-12 μηνών:
Μέχρι να συμπληρώσει το ένα έτος, το μωρό σας χρειάζεται περίπου 14-15 ώρες ύπνου μέσα στο 24ωρο. Από τους έξι μήνες, τα περισσότερα μωρά είναι έτοιμα για ύπνο μεταξύ 18:00 - 20:00 και συνήθως χρειάζονται λιγότερο από 30 λεπτά για να κοιμηθούν. Σε αυτή την ηλικία οι κύκλοι ύπνου του μωρού είναι πιο κοντά σε εκείνους των ενηλίκων, δηλαδή ξυπνούν λιγότερο τη νύχτα. Περίπου στους οκτώ μήνες, τα περισσότερα μωρά μπορούν να ξανακοιμηθούν μόνα τους, χωρίς τη βοήθεια των γονιών.
Σύνδρομο αιφνίδιου θανάτου των βρεφών (SIDS): Πώς θα μειώσετε τον κίνδυνο
Η Αμερικανική Ακαδημία Παιδιατρικής (AAP) δίνει τις ακόλουθες συστάσεις σχετικά με τους τρόπους μείωσης του κινδύνου για SIDS και θανάτους που σχετίζονται με τον ύπνο από τη γέννηση έως την ηλικία του ενός έτους:
- Μέχρι τη συμπλήρωση ενός έτους τα βρέφη πρέπει να κοιμούνται πάντοτε σε ύπτια θέση για όλες τις ώρες του ύπνου. Η πλάγια θέση θεωρείται ασταθής και επικίνδυνη, καθώς το βρέφος μπορεί να κυλήσει στην πρηνή θέση (θέση ύπνου που συνδέεται με αυξημένο κίνδυνο SIDS). Η ύπτια θέση δεν αυξάνει τον κίνδυνο εισρόφησης, ακόμη και σε βρέφη με γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, διότι η ανατομία και τα αντανακλαστικά του αναπνευστικού τα προφυλάσσουν από αυτή. Η πρηνής θέση είναι αποδεκτή μόνο σε πολύ ειδικές περιπτώσεις, όταν υπάρχουν προβλήματα του ανώτερου αναπνευστικού ή νευρομυϊκά νοσήματα. Τα πρόωρα και τα χαμηλού βάρους γέννησης νεογνά παρουσιάζουν διπλάσιο έως τριπλάσιο κίνδυνο εμφάνισης SIDS. Όταν το βρέφος αρχίζει να γυρίζει από την ύπτια θέση στην πρηνή και αντίθετα (περίπου 4-6 μηνών), πρέπει να αφήνεται στη θέση ύπνου που αυτό επιθυμεί.
- Τα βρέφη πρέπει να τοποθετούνται σε κούνια με σκληρό και σταθερό στρώμα που πληροί τις προδιαγραφές της Επιτροπής Καταναλωτικών Προϊόντων (CPSC) και πρέπει να καλύπτεται από λεπτό σεντόνι καλά προσαρμοσμένο και σχεδιασμένο για το συγκεκριμένο στρώμα. Καλύμματα που καλύπτουν τα πλαϊνά της κούνιας δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται, διότι έχουν ενοχοποιηθεί ως παράγοντες θανάτων από ασφυξία, ενσφήνωση και στραγγαλισμό. Καθίσματα αυτοκινήτων, καροτσάκια, ριλάξ, βρεφικοί μεταφορείς δεν πρέπει να χρησιμοποιούνται για ύπνο σε τακτική βάση σε βρέφη κάτω των 4 μηνών. Εάν το μωρό κοιμάται πρέπει να μεταφερθεί όσο το δυνατόν γρηγορότερα σε σταθερή επιφάνεια ύπνου και σε ύπτια θέση. Μαλακά υλικά ή αντικείμενα (μαξιλάρια, κουβέρτες, παπλώματα, χοντρά-φαρδιά κλινοσκεπάσματα, χνουδωτά ή παραγεμισμένα παιχνίδια, ρυθμιστές ύπνου όπως σφήνες θέσεως) δεν πρέπει να τοποθετούνται στο περιβάλλον ύπνου του βρέφους για να αποφευχθεί ο κίνδυνος ασφυξίας, ενσφήνωσης και SIDS.
- Τα βρέφη δεν πρέπει να τοποθετούνται για ύπνο σε καναπέδες ή πολυθρόνες διότι είναι εξαιρετικά επικίνδυνο (68 φορές μεγαλύτερος κίνδυνος για SIDS), λόγω ενσφήνωσης, ασφυξίας, παγίδευσης και καταπλάκωσης από ενήλικα.
- Η κοινή χρήση δωματίου χωρίς κοινή χρήση κρεβατιού μειώνει τον κίνδυνο SIDS κατά 50%. Η ΑΑΡ συνιστά τα βρέφη να κοιμούνται στο ίδιο δωμάτιο με τους γονείς, δίπλα από το κρεβάτι τους, αλλά σε ξεχωριστή επιφάνεια σχεδιασμένη για μωρά (κούνια, παρκοκρέβατο, κλπ) τουλάχιστον τους πρώτους 6 μήνες και ιδανικά μέχρι τον πρώτο χρόνο. Τα μωρά που φέρονται στο κρεβάτι για θηλασμό ή ηρεμία πρέπει να επιστρέφουν στην κούνια τους.
- Το βρέφος πρέπει να είναι ελαφρά ντυμένο και η θερμοκρασία του δωματίου να είναι άνετη, όπως για έναν ελαφρά ντυμένο ενήλικα. Ο κατάλληλος υπνόσακος κρατά το βρέφος ζεστό, αποφεύγεται ο κίνδυνος υπερθέρμανσης και κάλυψης της κεφαλής. Η κουβέρτα πρέπει να είναι λεπτή και να το σκεπάζει μέχρι το στήθος, ενώ τα άκρα της να τοποθετούνται κάτω από το στρώμα.
- Το βρέφος πρέπει να τοποθετείται για 3-5 λεπτά σε πρηνή θέση (tummy time) δύο-τρεις φορές την ημέρα ενώ είναι ξύπνιο και υπό επιτήρηση, για την ενδυνάμωση των μυών αυχένα και ωμοπλάτης και την πρόληψη της πλαγιοκεφαλίας.
- Ο θηλασμός μειώνει τον κίνδυνο από SIDS πάνω από 50% σύμφωνα με μελέτες, ειδικά σε βρέφη που θηλάζουν αποκλειστικά τους πρώτους 6 μήνες.
- Η χρήση πιπίλας κατά τη διάρκεια του ύπνου αυξάνει την ικανότητα αφύπνισης και μειώνει τον κίνδυνο SIDS. Η πιπίλα πρέπει να δίνεται όταν το μωρό πηγαίνει για ύπνο. Εάν αποκοιμηθεί και την απορρίψει δεν χρειάζεται να ξαναδοθεί. Καθυστερούμε τη χρήση πιπίλας τις πρώτες 3-4 εβδομάδες σε βρέφη που θηλάζουν, μέχρι να εγκλιματιστούν στον μητρικό θηλασμό. Δεν πρέπει να κρεμιέται στο λαιμό ή στα ρούχα με κορδόνι όταν το βρέφος κοιμάται για τον κίνδυνο στραγγαλισμού ή ασφυξίας.
- Ο εμβολιασμός πρέπει να γίνεται σύμφωνα με τις οδηγίες του παιδίατρου, καθώς έχει προστατευτικό χαρακτήρα έναντι του SIDS.
