Ο ρόλος των γονιών στη σεξουαλική αγωγή των παιδιών και των εφήβων είναι πολύ σημαντικός, καθώς τα διαπαιδαγωγούν τόσο μέσα από τις σχετικές συζητήσεις, όσο και από τη συμπεριφορά τους και τη μεταξύ τους σχέση.
Η χώρα μας αποτελεί μία από τις λίγες ευρωπαϊκές χώρες που δεν ακολουθεί συγκεκριμένη πολιτική στο θέμα της σεξουαλικής διαπαιδαγώγησης στα σχολεία, παρόλο που παλιότερα έγιναν κάποιες προσπάθειες ένταξης της σεξουαλικής αγωγής στην εκπαίδευση.
Η σεξουαλικότητα είναι σύμφυτη με την ανθρώπινη ύπαρξη. Από τη νηπιακή ηλικία οφείλουμε να γνωρίζουμε τα θέματα που αφορούν στο σώμα και τη ζωή μας. Ο ρόλος των γονιών είναι να δημιουργούν τις κατάλληλες προϋποθέσεις για να επικοινωνούν με τα παιδιά τους και να μιλούν για θέματα που συμβάλλουν στην υγιή ανάπτυξη της προσωπικότητάς τους και στην ψυχοσυναισθηματική τους ωρίμανση, βοηθώντας τα να χαίρονται και να απολαμβάνουν τη ζωή με ασφάλεια.
Συχνά οι γονείς δυσκολεύονται να μιλήσουν στα παιδιά τους για θέματα όπως το σεξ ή οι σχέσεις, αλλά η αλήθεια είναι ότι θα πρέπει να είναι κατάλληλα προετοιμασμένοι και σωστά ενημερωμένοι, ώστε να ανταποκρίνονται στις ανάγκες των παιδιών τους. Μιλήστε στα παιδιά σας με απλά και κατανοητά λόγια, ανάλογα με το ηλικιακό, γνωστικό και συναισθηματικό τους επίπεδο. Μερικά από τα θέματα που θα πρέπει να συζητήσετε με τα παιδιά σας στη φάση της προεφηβείας είναι τα εξής:
Εφηβεία
Η εφηβεία περιλαμβάνει τις σωματικές αλλαγές που είναι αποτέλεσμα της ήβης, αλλά σηματοδοτεί παράλληλα και συναισθηματικές και ψυχολογικές αλλαγές. Έτσι παρατηρούνται αλλαγές στις σχέσεις με γονείς και συνομήλικους, καθώς και ανάπτυξη συναισθημάτων σχετικών με την σεξουαλικότητα. Όλες οι αλλαγές είναι φυσιολογικές και απαρτίζουν την περίοδο της εφηβείας.
Ορμόνες
Στα κορίτσια, η έναρξη της ήβης ελέγχεται από ορμόνες που παράγονται στον εγκέφαλο και στις ωοθήκες. Οι ωοθήκες είναι αδένες που βρίσκονται δεξιά και αριστερά από τη μήτρα και παράγουν ορμόνες –τα οιστρογόνα και την προγεστερόνη– οι οποίες είναι υπεύθυνες για τις αλλαγές του σώματος των κοριτσιών στην ήβη. Οι ωοθήκες αρχίζουν στην ήβη να απελευθερώνουν ένα ή περισσότερα ωάρια κάθε μήνα. Τα ωάρια μετακινούνται μέσω πόρων, που λέγονται σάλπιγγες, προς τη μήτρα.
Στα αγόρια, η έναρξη της ήβης ελέγχεται από ορμόνες που παράγονται στον εγκέφαλο και στους όρχεις. Οι ορμόνες που παράγονται στον εγκέφαλο φθάνουν, μέσω της κυκλοφορίας του αίματος, στους όρχεις τους οποίους ενεργοποιούν ώστε να παράγουν τα σπερματοζωάρια, τα ανδρικά γεννητικά κύτταρα, καθώς και μια ορμόνη που λέγεται τεστοστερόνη. Η τεστοστερόνη είναι η υπεύθυνη ορμόνη για τις αλλαγές που παρατηρούνται στο σώμα των αγοριών κατά την διάρκεια της ήβης.
Έμμηνος ρύση
Η ηλικία της πρώτης περιόδου μπορεί να διαφέρει αρκετά. Κυμαίνεται από την ηλικία των 9-10 ως την ηλικία των 13-14 ετών. Ένα ωάριο ωριμάζει και εγκαταλείπει την μία από τις δύο ωοθήκες. Αυτό λέγεται ωορρηξία. Τα ωάρια βρίσκονται μέσα στις ωοθήκες από την γέννηση του κοριτσιού και στην ήβη περίπου κάθε μήνα ένα ωάριο ωριμάζει.
Πριν την ωορρηξία, οι ορμόνες που λέγονται οιστρογόνα έχουν προετοιμάσει τη μήτρα για την πιθανότητα μιας εγκυμοσύνης. Αυτό σημαίνει ότι τα οιστρογόνα έχουν προκαλέσει την πάχυνση του τοιχώματος της μήτρας (με επιπλέον ιστό και αγγεία).
Αν υπάρχει σεξουαλική επαφή αυτή τη χρονική περίοδο, υπάρχει πιθανότητα ένα σπερματοζωάριο να γονιμοποιήσει το ωάριο. Το γονιμοποιημένο ωάριο προσκολλάται στο τοίχωμα της μήτρας και σταδιακά εξελίσσεται σε έμβρυο. Αν το ωάριο δεν γονιμοποιηθεί, τότε η μήτρα δεν χρειάζεται το επιπλέον τοίχωμα και το απορρίπτει. Τα αγγεία και το αίμα που περιέχουν, το επιπλέον παχυμένο τοίχωμα της μήτρας και το μη γονιμοποιημένο ωάριο αποβάλλονται από την μήτρα προς τον κόλπο και αυτό είναι η έμμηνος ρύση ή περίοδος. Η περίοδος εμφανίζεται σε κύκλους, δηλαδή σε διάστημα 21-35 ημερών από την αρχή της μιας περιόδου μέχρι την αρχή της επόμενης.
Σεξουαλικότητα
Κατά την εφηβεία εμφανίζεται η ερωτική επιθυμία, η οποία δεν αφορά μόνο στις σεξουαλικές σχέσεις, αλλά τον τρόπο με τον οποίο το άτομο βιώνει και εκφράζει αισθήματα οικειότητας, αγάπης, τρυφερότητας, ερωτικής έλξης προς ένα άλλο άτομο, καθώς και την ικανότητα που σταδιακά αναπτύσσει ώστε να δημιουργεί και να διατηρεί υγιείς σχέσεις.
Δεν υπάρχει μία ηλικία που να αποτελεί την κατάλληλη για την ανάπτυξη σεξουαλικών σχέσεων. Η έναρξη των σεξουαλικών σχέσεων είναι προσωπική απόφαση και επιλογή. Ωστόσο, όλοι οι έφηβοι πρέπει να είναι ενήμεροι για την πιθανότητα μιας ανεπιθύμητης εγκυμοσύνης, τη χρήση αντισυλληπτικής μεθόδου και τις σεξουαλικώς μεταδιδόμενες λοιμώξεις.
Συναισθηματικές αλλαγές
Οι ορμόνες επηρεάζουν τα συναισθήματα και οι έφηβοι έχουν συχνά κυκλοθυμικά επεισόδια με ξαφνικές έντονες αλλαγές στη διάθεση, διακυμάνσεις από τον εκρηκτικό θυμό στην τρυφερότητα και από τον ενθουσιασμό στην μελαγχολία.
Η περίοδος της εφηβείας περιλαμβάνει μεγάλες αλλαγές σε σωματικό, νοητικό και συναισθηματικό επίπεδο, ενώ η κοινωνικοποίηση και η δημιουργία ισχυρών φιλικών δεσμών είναι, επίσης, σημαντική. Οι συνομήλικοι φίλοι, έχοντας κοινή πορεία, κοινές εμπειρίες και συχνά κοινά ενδιαφέροντα, διαμορφώνουν κοινή στάση για μια σειρά ζητήματα και αποτελούν σημαντικό στήριγμα ο ένας για τον άλλον.
Συμπερασματικά και με βάσει τα παραπάνω δεδομένα, οι γονείς είναι αυτοί που πρέπει πρώτοι να αναλάβουν συνειδητά τη διαπαιδαγώγηση των παιδιών τους, ώστε να αποφύγουν τα οδυνηρά «ατυχήματα», (εφηβικές εγκυμοσύνες, εκτρώσεις, κ.λ.π), να τα ενθαρρύνουν να ανακαλύψουν και να εκφράσουν την σεξουαλικότητα τους, να τα καθοδηγήσουν έτσι ώστε όταν δημιουργούν σεξουαλικές σχέσεις, να είναι αρκετά ώριμα, σωστά πληροφορημένα, υπεύθυνα, με ευαισθησία και ενδιαφέρον για τους άλλους.
Webinar: «Σεξουαλική αγωγή και διαπροσωπικές σχέσεις για γονείς»
Ένα ακόμη webinar διοργανώνει η Στέγη Ιδρύματος Ωνάση με τίτλο «Σεξουαλική αγωγή και διαπροσωπικές σχέσεις για γονείς», το οποίο πραγματοποιεί η Στέγη Ιδρύματος Ωνάση και απευθύνεται σε γονείς με βρέφη και παιδιά προσχολικής ηλικίας.
Τέσσερις ψηφιακές συναντήσεις (webinars), μιάμισης ώρας η κάθε μία. Δευτέρα 30 Νοεμβρίου και 7, 14 & 21 Δεκεμβρίου 2020, 18:00-19:30.
Ένας ειλικρινής, σύγχρονος και επιστημονικός διάλογος ξεκινά. Ένα webinar δημιουργημένο για τη σεξουαλική ανάπτυξη των νέων, τη διαμόρφωση της σεξουαλικής τους ταυτότητας, το φύλο, τη σωματική και ψυχική υγεία τους, την ευτυχία, τις σχέσεις με τους άλλους και με τους γονείς τους.
