Το διαδίκτυο είναι ένα καταπληκτικό εργαλείο της σύγχρονης ψηφιακής εποχής, το οποίο μπορεί να μας φανεί χρήσιμο με πολλούς και διαφορετικούς τρόπους στη καθημερινότητά μας. Πρέπει, όμως, να χρησιμοποιείται με μέτρο και σύνεση, καθώς κρύβει αρκετές "παγίδες", τις οποίες πολλοί και ειδικά τα παιδιά, δυσκολεύονται να ανιχνεύσουν. Τα στοιχεία δείχνουν ότι τα παιδιά χρησιμοποιούν πλέον το διαδίκτυο σε όλο και μικρότερη ηλικία και αρκετά δημοσιεύουν τα προσωπικά τους δεδομένα ανεξέλεγκτα, χωρίς να γνωρίζουν τον κίνδυνο στον οποίο μπορούν να εκτεθούν.
Τα στοιχεία για τη χρήση του διαδικτύου από τα παιδιά
Το Ελληνικό Κέντρο Ασφαλούς Διαδικτύου, επίσημος εκπρόσωπος στην Ελλάδα των Πανευρωπαϊκών Οργανισμών INSAFE / INHOPE που χαράσσουν την ευρωπαϊκή στρατηγική για ένα ασφαλές και ποιοτικό διαδίκτυο, έχει δημοσιοποιήσει τα αποτελέσματα έρευνας σε 14.000 μαθητές, 10-17 ετών, που πραγματοποιήθηκε το Νοέμβριο - Δεκέμβριο 2018 σε 400 σχολεία σε Αθήνα, Θεσσαλονίκη, Ηράκλειο Κρήτης, Πάτρα και Λάρισα, με τη μορφή ανώνυμου on-line ερωτηματολογίου, το οποίο συμπληρώθηκε από τα παιδιά για τις συνήθειες και τους κινδύνους που αντιμετωπίζουν στο διαδίκτυο. Σύμφωνα, λοιπόν, με την έρευνα:
- 14% μοιράζεται προσωπικό υλικό στο διαδίκτυο.
- 41% αποδέχεται αιτήματα φιλίας από αγνώστους.
- 21% δηλώνει ότι έχει δεχτεί διαδικτυακή παρενόχληση και ένα μεγάλο ποσοστό επιχείρησε να την αντιμετωπίσει χωρίς να το αναφέρει σε κανέναν.
- 21% έχει συναντηθεί με κάποιον που γνώρισε στο διαδίκτυο.
- 70% ανοίγει προφίλ σε κοινωνικό δίκτυο κάτω από την επιτρεπτή ηλικία των 13 ετών.
- 61% έχει συναντήσει ακατάλληλο περιεχόμενο.
- σχεδόν οι μισοί γονείς δεν βάζουν όρια στη χρήση του διαδικτύου.
Πιο αναλυτικά
- Για το 41% των παιδιών η χρήση του διαδικτύου ξεκινά στην ηλικία των 7-8 ετών, ενώ ένα 20% δηλώνει ότι ξεκίνησε στην ηλικία των 4-6 ετών.
- Το κινητό τηλέφωνο είναι το κύριο μέσο πρόσβασης των παιδιών στο διαδίκτυο με ποσοστό 73%. Στην ηλικία των 10-12 ετών το 40% των παιδιών έχει ήδη αποκτήσει δικό του κινητό τηλέφωνο, ενώ 23% το αποκτά στα 8-10 έτη.
- Το 83% των παιδιών μπαίνει στο διαδίκτυο χωρίς την επίβλεψη των γονιών του, ενώ σχεδόν οι μισοί γονείς (43%) δεν θέτουν όρια στα παιδιά τους όσον αφορά στη χρήση του διαδικτύου.
- Τα περισσότερα παιδιά (58%) δηλώνουν ότι έμαθαν μόνα τους να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο και μόλις ένα 4% δηλώνει ότι έμαθε στο σχολείο από εκπαιδευτικό. Μόνο το 12% δηλώνει λίγο ή καθόλου ενημερωμένο σχετικά με το πώς να χρησιμοποιούν το διαδίκτυο με ασφάλεια. Τα υπόλοιπα παιδιά θεωρούν ότι γνωρίζουν.
- Τα παιδιά χρησιμοποιούν το διαδίκτυο κυρίως για να επικοινωνούν με τους φίλους τους (36%), να βλέπουν ταινίες ή να ακούν μουσική (33%) και να παίζουν παιχνίδια (24%).
- Το 5% δηλώνει ότι έχει πέσει θύμα διαδικτυακού εκφοβισμού και το 17% ότι έχει γίνει μάρτυρας διαδικτυακού εκφοβισμού. Από τα παιδιά που δηλώνουν ότι αντιλήφθηκαν ότι κάποιος φίλος τους έχει πέσει θύμα cyberbullying το 21% αδιαφόρησε, το 35% προσπάθησε να στηρίξει το θύμα χωρίς όμως να μιλήσει και το 44% αντέδρασε αποκαλύπτοντας το περιστατικό σε κάποιον ενήλικα που εμπιστεύεται.
- Τα παιδιά ενημερώνονται κυρίως από δημοσιεύσεις σε κοινωνικά δίκτυα (36%) και από αναρτήσεις φίλων τους (15%). Περισσότεροι από τους μισούς (58%) δηλώνουν ότι μπορούν να ξεχωρίσουν μια αληθινή είδηση από μια ψευδή.
- Στην ερώτηση "σε ποιον θα απευθυνθείς στην περίπτωση που σου συμβεί κάτι διαδικτυακά", το 69% απάντησε στους γονείς μου, το 16% σε κάποιον φίλο, το 3% σε κάποιον εκπαιδευτικό, ενώ ένα 12% δηλώνει: "πουθενά, θα τα βγάλω πέρα μόνος μου".
Χρονικά όρια χρήσης του διαδικτύου
- Το 69% των παιδιών χρησιμοποιεί το διαδίκτυο σε καθημερινή βάση.
- Το 34% νιώθει ότι παραμελεί τις δραστηριότητές του για χάρη του διαδικτύου. Μόλις ένα 4% παραδέχεται ότι αντιμετωπίζει πρόβλημα εθισμού στο διαδίκτυο, ενώ ένα 20% απαντά ότι δεν ξέρει αν αντιμετωπίζει πρόβλημα εθισμού στο διαδίκτυο.
- Το 71% των παιδιών παρακολουθεί video στο YouTube μέχρι 2 ώρες την ημέρα, το 14% 3-4 ώρες την ημέρα και το 10% περισσότερες από 4 ώρες την ημέρα.
- Το 63% ασχολείται με τα κοινωνικά δίκτυα μέχρι 2 ώρες την ημέρα, το 13% από 3-4 ώρες και το 9% περισσότερες από 4 ώρες. Το ποσοστό των παιδιών που ασχολούνται περισσότερες από 4 ώρες με τα κοινωνικά δίκτυα τα Σαββατοκύριακα φτάνει το 15%.
- Το 57% ασχολείται με τα διαδικτυακά παιχνίδια μέχρι 2 ώρες σε καθημερινή βάση, το 9% καθημερινά 3-4 ώρες και το 7% περισσότερες από 4 ώρες. Το ποσοστό των παιδιών που παίζουν περισσότερες από 4 ώρες τα Σαββατοκύριακα φτάνει το 15%.
Χρήση κοινωνικών δικτύων
- Η συντριπτική πλειοψηφία των παιδιών (83%) διαθέτει προφίλ σε κοινωνικό δίκτυο εκ των οποίων το 70% προκύπτει ότι ξεκινά την ενασχόληση πριν από την επιτρεπόμενη ηλικία των 13 ετών. Το 36% μάλιστα των παιδιών που διαθέτουν προφίλ σε κοινωνικά δίκτυα το άνοιξαν μόνα τους, χωρίς τη συγκατάθεση των γονιών τους.
- Το 18% των παιδιών που χρησιμοποιεί κοινωνικά δίκτυα δεν έχει το προφίλ του ιδιωτικό και ένα 16% δε γνωρίζει πως να αναφέρει κάποιον ή κάτι που το ενόχλησε στο διαδίκτυο.
- Το κοινωνικό δίκτυο που χρησιμοποιούν περισσότερο τα παιδιά είναι το Instagram (51%). Ακολουθούν το ΥouTube (40%), Messenger (19%), Viber (17%), Skype, Snapchat και Facebook (11%).
Από τα αποτελέσματα προκύπτει προβληματισμός και ανάγκη ευαισθητοποίησης και ενημέρωσης των παιδιών σε θέματα που άπτονται της ασφαλούς χρήσης του διαδικτύου, αλλά και καθοδήγηση από την πλευρά των γονέων, συζήτηση, επιβολή ορίων, χρήση εργαλείων γονικού ελέγχου, κ.α.
