Ο Οκτώβριος έχει καθιερωθεί ως μήνας ενημέρωσης και ευαισθητοποίησης για τον καρκίνο του μαστού, σε μία διεθνή προσπάθεια για την αφύπνιση του γυναικείου πληθυσμού και τη συγκέντρωση πόρων για έρευνα, πρόληψη, έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία της πιο συχνά εμφανιζόμενης κακοήθειας στις γυναίκες.
Σε παγκόσμιο επίπεδο, περίπου 1,5 εκατομμύριο γυναίκες διαγιγνώσκονται ετησίως με καρκίνο του μαστού. Στις αναπτυγμένες κοινωνίες, 1 στις 8 γυναίκες θα εμφανίσει τη νόσο στη διάρκεια της ζωής της. Υπολογίζεται ότι κάθε χρόνο στη χώρα μας 7.500 γυναίκες εμφανίζουν κακοήθεια στο μαστό.
Η αυξανόμενη συχνότητα εμφάνισης καρκίνου του μαστού στις δυτικές κοινωνίες, σχετίζεται με τον τρόπο ζωής, όπως κακή διατροφή, έλλειψη σωματικής άσκησης, κατάχρηση αλκοόλ, κάπνισμα, στρες, κ.α. Ο κίνδυνος αυξάνεται σε γυναίκες με ιστορικό καρκίνου μαστού στην οικογένεια (κληρονομικοί παράγοντες-γονιδιακές μεταλλάξεις BRCA1,BRCA2 κ.ά.), στη μακροχρόνια έκθεση σε ορμόνες, στη περιορισμένη διάρκεια γαλουχίας, στην ατεκνία.
Ο καρκίνος του μαστού μπορεί να θεραπευτεί αποτελεσματικά, εφόσον ανιχνευθεί έγκαιρα.
Έγκαιρη διάγνωση καρκίνου μαστού
Έχει αποδειχθεί επιστημονικά ότι η διάγνωση και αντιμετώπιση της νόσου σε αρχικό στάδιο, οδηγεί σε ποσοστά ίασης που φτάνουν το 95-97%. Είναι, λοιπόν, εξαιρετικά σημαντική η έγκαιρη διάγνωση. Στη προσπάθεια αυτή, σημαντικότερο παράγοντα αποτελεί η ευαισθητοποίηση των γυναικών για προληπτικό έλεγχο, που βασίζεται στο τρίπτυχο αυτοεξέταση, απεικονιστικές εξετάσεις, κλινική εξέταση.
Αυτοεξέταση μαστού
Η αυτοεξέταση του μαστού συστήνεται με στόχο την εξοικείωση της γυναίκας με το στήθος της. Με τον τρόπο αυτό αυξάνεται η πιθανότητα οποιαδήποτε μεταβολή στο μαστό μιας γυναίκας να γίνει έγκαιρα αντιληπτή.
Ψηφιακή μαστογραφία
Η ψηφιακή μαστογραφία αποτελεί τη βασικότερη εξέταση πληθυσμιακού ελέγχου, καθώς έχει τη δυνατότητα ανίχνευσης ευρημάτων σε πολύ αρχικό στάδιο. Επιστημονικές μελέτες έχουν δείξει ότι η εφαρμογή της μαστογραφίας στον προληπτικό έλεγχο, με τη συνεισφορά της στην έγκαιρη διάγνωση, μείωσε τη θνητότητα από καρκίνο του μαστού κατά 25%.
Για τις γυναίκες του γενικού πληθυσμού, οι διεθνείς κατευθυντήριες οδηγίες συστήνουν η πρώτη μαστογραφία να πραγρατοποιείται στην ηλικία μεταξύ 35 – 40 ετών και να γίνεται ετησίως μετά τα 40, ενώ σε γυναίκες με αυξημένη πιθανότητα εμφάνισης της νόσου ο έλεγχος εξατομικεύεται και ξεκινάει σε μικρότερη ηλικία.
Υπερηχογράφημα & μαγνητική τομογραφία μαστών
Συμπληρωματική εξέταση στη διερεύνηση κλινικών και μαστογραφικών ευρημάτων αποτελεί το υπερηχογράφημα μαστών, ενώ συνιστά εξέταση εκλογής σε νεότερες γυναίκες. Σημαντική θέση στον προληπτικό έλεγχο γυναικών που ανήκουν σε ομάδα υψηλού κινδύνου κατέχει και η μαγνητική τομογραφία μαστών.
Κλινική εξέταση
Η κλινική εξέταση από ειδικό ιατρό είναι απαραίτητη μετά τον απεικονιστικό έλεγχο. Η λήψη λεπτομερούς ιστορικού, η εκτίμηση των παραγόντων κινδύνου, η ψηλάφηση και η αξιολόγηση των εξετάσεων συμβάλλουν στη μέγιστη διαγνωστική ακρίβεια. Ο ιατρός καλείται με βάση τα ιδιαίτερα χαρακτηριστικά κάθε γυναίκας (κληρονομικότητα, ατομικό ιστορικό κ.ά.), να ορίσει εξατομικευμένο πρόγραμμα παρακολούθησης.
Η διαδικασία αυτή έχει στόχο την αναγνώριση-διάγνωση της κακοήθειας πριν την εκδήλωση συμπτωμάτων. Υπάρχουν, όμως, και οι περιπτώσεις που μία γυναίκα θα πρέπει να απευθυνθεί στον γιατρό της, αν εντοπίσει τα παρακάτω συμπτώματα:
- ψηλάφηση όγκου ή σκληρίας στο στήθος ή τη μασχάλη
- εμφάνιση αλλαγών στο χρώμα και την υφή του δέρματος
- έλξη-εισολκή-αλλαγή στη θηλή
- έκκριμα από τη θηλή
Ωστόσο η εμφάνιση κάποιου από αυτά δεν σημαίνει απαραίτητα και κακοήθεια. Ο περαιτέρω έλεγχος θα θέσει τη διάγνωση και θα ορίσει τους θεραπευτικούς χειρισμούς.
Θεραπευτική αντιμετώπιση καρκίνου μαστού
Η θεραπευτική αντιμετώπιση κατά κύριο λόγο είναι χειρουργική. Αναπόσπαστο μέρος της ολοκληρωμένης διαχείρισης και αντιμετώπισης είναι η στενή συνεργασία ιατρών διαφόρων ειδικοτήτων (χειρουργών μαστού, ογκολόγων, ακτινοθεραπευτών κ.ά.) με στόχο την ανάπτυξη ενός ισχυρού και αποτελεσματικού σχεδίου θεραπείας.
Πρόληψη καρκίνου μαστού
Η πρόληψη αφορά στην υιοθέτηση ενός τρόπου ζωής που μειώνει την επίδραση των παραγόντων κινδύνου που μπορούμε να ελέγξουμε, όπως:
- έλεγχος του σωματικού βάρους
- διατροφή πλούσια σε φυτικές ίνες με περιορισμό στην κατανάλωση επεξεργασμένων τροφίμων
- άσκηση
- διακοπή του καπνίσματος
- μείωση της κατανάλωσης αλκοόλ
- αποφυγή του άγχους
Στις περιπτώσεις κληρονομούμενου καρκίνου, ο γονιδιακός έλεγχος και η εντόπιση παθογόνων μεταλλάξεων προσφέρει τη δυνατότητα παρεμβάσεων μείωσης του κινδύνου.
Στην Ελλάδα υλοποιείται το Πρόγραμμα Πρόληψης για τον Καρκίνο του Μαστού «ΦΩΦΗ ΓΕΝΝΗΜΑΤΑ», στο οποίο περιλαμβάνεται η δωρεάν διενέργεια ψηφιακής μαστογραφίας, καθώς και κλινικής εξέτασης (σε περίπτωση ευρήματος) και υπερηχογραφήματος (σε περίπτωση ευρήματος ή σε ανάγκη περαιτέρω διερεύνησης).
Το συγκεκριμένο πρόγραμμα απευθύνεται σε γυναίκες ηλικίας 50 έως 69 ετών, καθώς, σύμφωνα με τα επιστημονικά δεδομένα και τις ευρωπαϊκές κατευθυντήριες οδηγίες, αποτελούν την ομάδα που έχει το μεγαλύτερο όφελος από αυτήν την εξέταση, στο πλαίσιο πληθυσμιακών προγραμμάτων προ-συμπτωματικού ελέγχου. Το ηλικιακό εύρος του προγράμματος θα διευρυνθεί το αμέσως επόμενο διάστημα.
