13.09.2023

Πώς θα βοηθήσουμε το παιδί στη μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό

Η μετάβαση ενός παιδιού από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό σχολείο θεωρείται μια κρίσιμη εμπειρία στη ζωή του, καθώς θέτει τις βάσεις της μετέπειτα σχολικής πορείας του, όχι μόνο ως προς την ακαδημαϊκή επιτυχία του, αλλά κυρίως ως προς την καλλιέργεια συναισθημάτων κοινωνικής και συναισθηματικής επάρκειας.

Η είσοδος του παιδιού σε ένα νέο σχολικό περιβάλλον αποτελεί για αυτό μια πρόκληση. Τα συναισθήματα είναι ανάμεικτα, τόσο για το παιδί, όσο και τους γονείς: χαρά, προσμονή, ενθουσιασμός, αλλά και ανησυχία ή άγχος, καθώς οι απαιτήσεις και οι προσδοκίες είναι περισσότερες.

Τα ερωτήματα των γονιών εύλογα: "Πώς μπορώ να βοηθήσω το παιδί μου;", "Έχει το παιδί μου τις γνώσεις και δεξιότητες που απαιτούνται για να πετύχει στη σημαντική αυτή μετάβαση;" , κ.α.

Ας δούμε ποιες είναι οι βασικές δεξιότητες που πρέπει να έχουν τα "πρωτάκια". Θα πρέπει να:

Πειθαρχούν σε βασικούς κανόνες συμπεριφοράς μέσα και έξω από την τάξη.
Κοινωνικοποιούνται χωρίς δυσκολίες με τα άλλα παιδιά της ηλικίας τους.
Ακολουθούν προφορικές οδηγίες ενός ή δύο σκελών.
Εκφράζονται χρησιμοποιώντας ολοκληρωμένες προτάσεις.
Αναλύουν φωνολογικά μια λέξη (π.χ. από ποια φωνή ξεκινά, με ποια φωνή τελειώνει, αν μέσα της έχει μια συγκεκριμένη φωνή, κλπ)
Αναγνωρίζουν το όνομά τους γραμμένο.
Μετρούν μέχρι το δέκα.
Σειροθετούν και να συγκρίνουν τους αριθμούς 0-10.
Αναγνωρίζουν και να ονομάζουν τα βασικά σχήματα (κύκλος, τετράγωνο, ορθογώνιο, τρίγωνο).
Κατανοούν και να χρησιμοποιούν σε περιγραφές και συγκρίσεις αντικειμένων τις προμαθηματικές έννοιες (πλατύ-στενό, μακρύ-κοντό, ψηλό-χαμηλό, κλπ).
Αναγνωρίζουν και να ονομάζουν τα χρώματα.
Κρατούν με λειτουργική λαβή το μολύβι.
Χρωματίζουν, χωρίς να βγαίνουν έξω από τις γραμμές του περιγράμματος.
Κάθονται σωστά στην καρέκλα.

Πέρα από τις πιο πάνω δεξιότητες που τα παιδιά συνήθως καλλιεργούν στο νηπιαγωγείο, θα πρέπει κι εσείς να αφιερώνετε χρόνο, βοηθώντας το παιδί σας. Δείτε με ποιο τρόπο.

Photo credits: freepik.com
Πώς θα βοηθήσουμε το παιδί στη μετάβαση από το νηπιαγωγείο στο δημοτικό

Δεξιότητες επικοινωνίας και γενικές γνώσεις

Με τον όρο δεξιότητες επικοινωνίας εννοούμε την ικανότητα του παιδιού από τη μια να επικοινωνεί με σαφήνεια τις ανάγκες του και από την άλλη να κατανοεί τους άλλους (δηλαδή, ομιλία και ακρόαση). Γενικές γνώσεις είναι το ενδιαφέρον που επιδεικνύει το παιδί για να μαθαίνει πληροφορίες για το περιβάλλον του. Τα παιδιά που μπορούν να επικοινωνούν καλά, ως ομιλητές και ακροατές, και που είναι περίεργοι να μάθουν για τον κόσμο γύρω τους, είναι τα παιδιά που είναι έτοιμα να επιτύχουν στο σχολείο, αλλά και σε κάθε τομέα στη ζωή τους.
Συνήθως τα παιδιά που έχουν ανεπτυγμένες δεξιότητες επικοινωνίας και επαρκείς γενικές γνώσεις μπορούν να διηγούνται ιστορίες που έχουν ακούσει, να παίζουν, μόνα ή με φίλους, παιχνίδια φαντασίας, να κατανοούν προφορικές οδηγίες και να τις εκτελούν, να εκφράζουν τις ανάγκες τους σε ενήλικες ή συνομήλικούς τους, με τρόπο που να γίνονται κατανοητά.

Πώς βοηθούμε τα παιδιά να καλλιεργήσουν αυτές τις δεξιότητες

Διαβάζουμε στα παιδιά και μετά συζητούμε για αυτά που διαβάσαμε
Ζητάμε από τα παιδιά να μας διηγηθούν μια γνωστή τους ιστορία
Παίζουμε μαζί τους παιχνίδια ρόλων και φαντασίας
Κάνουμε συζητήσεις μαζί τους για διάφορα θέματα, εμπλουτίζοντας έτσι το λεξιλόγιό τους
Κάνουμε συνδέσεις μεταξύ των βιβλίων/παραμυθιών που διαβάζουμε και της καθημερινότητας.

Συναισθηματική ωριμότητα

Ή αλλιώς, η ικανότητα του παιδιού να αναγνωρίζει και να εκφράζει τόσο θετικά όσο και αρνητικά συναισθήματα, με ποικίλους τρόπους, που να ταιριάζουν σε κάθε περίσταση επικοινωνίας. Είναι, επίσης, η ικανότητα της ενσυναίσθησης (το να βάζουν τον εαυτό τους στη θέση του άλλου) και της προθυμίας να βοηθήσουν άλλους που έχουν ανάγκη.
Τα παιδιά που είναι συναισθηματικά υγιή και ώριμα, εκφράζουν αυτά που νιώθουν αλλά είναι και σε θέση να κατανοήσουν τους άλλους. Είναι τα παιδιά που κάνουν εύκολα φίλους και βιώνουν τη σχολική ζωή ως μια ευχάριστη εμπειρία.
Τα παιδιά αυτά συνήθως, βοηθούν άλλα παιδιά που έχουν χτυπήσει ή δείχνουν στεναχωρημένα, προθυμοποιούνται να βοηθήσουν άλλα παιδιά σε μια εργασία, όταν αντιληφθούν ότι αυτά δυσκολεύονται, προσπαθούν να σταματήσουν ένα καβγά ή να λύσουν μια διαφωνία, προσκαλούν άλλα παιδιά σε ένα παιχνίδι ή μια δραστηριότητα, δείχνουν σημάδια ενσυναίσθησης.

Πώς βοηθούμε τα παιδιά να καλλιεργήσουν αυτές τις δεξιότητες

Τα εξασκούμε στην περιγραφή συναισθημάτων, π.χ. «Νομίζω πως ο φίλος σου ο Γιώργος σήμερα είναι λυπημένος. Τον βλέπεις; Δε χαμογελάει».
Δίνουμε το καλό παράδειγμα, δείχνοντάς τους ότι νοιαζόμαστε για τους άλλους ανθρώπους. Τα παιδιά αντιγράφουν τις δικές σας συμπεριφορές.
Ενθαρρύνουμε τα παιδιά να συμπεριλαμβάνουν άλλα παιδιά στο παιχνίδι τους
Επιβραβεύουμε τα παιιδά όταν βοηθούν άλλους, π.χ. «Μου άρεσε πολύ ο τρόπος που βοήθησες την αδερφή σου σήμερα με τα μαθήματά της!»
Μιλάμε στα παιδιά για οποιεσδήποτε αλλαγές στην καθημερινή τους ρουτίνα, έτσι ώστε να είναι προετοιμασμένα
Νηπιαγωγείο και Δημοτικό σχολείο θα πρέπει να συνεργαστούν, ώστε οι εκπαιδευτικοί να είναι ενήμεροι για το περιβάλλον από το οποίο προέρχονται και στο οποίο θα μεταβούν τα παιδιά. Είναι καλό να κανονίζονται επισκέψεις γνωριμίας και ανταλλαγής εμπειριών και ιδεών, με ή και χωρίς τα παιδιά.

Κοινωνικές δεξιότητες

Με τον όρο κοινωνικές δεξιότητες εννοούμε την ικανότητα των παιδιών να συνεργάζονται, να περνούν καλά με τους άλλους και να κάνουν φίλους. Ακόμα, στον όρο αυτό συμπεριλαμβάνεται η ικανότητα ανάληψης ευθύνης, η επίδειξη σεβασμού, η ικανότητα επίλυσης προβλημάτων και προσαρμογής σε ρουτίνες. Με βάση την εμπειρία μου έχω διαπιστώσει πως παιδιά με ανεπτυγμένες κοινωνικές δεξιότητες έχουν θετική στάση προς τη μάθηση και είναι πρόθυμα να εξερευνήσουν νέα πράγματα, όπως παιχνίδια, βιβλία κλπ.
Τα παιδιά αυτά υπακούουν σε κανονισμούς και ακολουθούν οδηγίες, έχουν καλές σχέσεις με άλλα παιδιά και ενήλικες, έχουν πολλούς φίλους και δεν προσκολλώνται μόνο σε μερικούς, έχουν αυτοέλεγχο, επιλύουν προβλήματα χωρίς τη βοήθεια ή την παρέμβαση ενηλίκων, προσαρμόζονται σε καινούριες ρουτίνες, είναι ανεχτικά με τα λάθη των άλλων, προσέχουν και φροντίζουν τα προσωπικά τους αντικείμενα, σέβονται τους άλλους, ειδικά τους μεγαλύτερους, αρέσκονται στο να δοκιμάζουν νέες δραστηριότητες και να παίζουν καινούρια παιχνίδια.

Πώς βοηθούμε τα παιδιά να καλλιεργήσουν αυτές τις δεξιότητες

Δίνουμε στα παιδιά επιλογές ώστε να εξασκηθούν στην ανάληψη αποφάσεων
Δίνουμε το καλό παράδειγμα με τις δικές μας φιλικές/κοινωνικές σχέσεις και υποχρεώσεις
Παίζουμε μαζί τους παιχνίδια όπως «Ο Γιάννης λέει…», για να τα εξασκήσουμε στο να ακολουθούν οδηγίες και να ακούν προσεχτικά
Κανονίζουμε συχνά συναντήσεις με άλλα παιδιά για να έχουν την ευκαιρία να παίξουν, να μοιραστούν και να περιμένουν τη σειρά τους
Προετοιμάζουμε τα παιδιά για κάθε αλλαγή ενασχόλησης/δραστηριότητας

Photo credits: freepik.com

Γλωσσική και γνωστική ανάπτυξη

Με τον όρο γλωσσική και γνωστική ανάπτυξη εννοούμε την ικανότητα αναγνώρισης λέξεων και αριθμών, την αρίθμηση και την επάρκεια μνήμης, καθώς επίσης και τις πιο προηγμένες μορφές γραφής και ανάγνωσης. Παιδιά των οποίων η γλωσσική και γνωστική δεξιότητα είναι κατάλληλη για τον ομαλή μετάβαση στο δημοτικό σχολείο αναγνωρίζουν το όνομά τους γραμμένο και κάποιες ταμπέλες στο οικείο τους περιβάλλον (κοντά στο σπίτι ή στο σχολείο τους), παίζουν με μολύβια και χρώματα, αναγνωρίζουν τα χρώματα και τα βασικά σχήματα και κάποια από τα γράμματα του αλφαβήτου, δείχνουν ενδιαφέρον στα βιβλία και απολαμβάνουν να τα μετροφυλλούν, είναι ικανά να θυμούνται γεγονότα, ιστορίες, οδηγίες κ.λπ.

Πώς βοηθούμε τα παιδιά να καλλιεργήσουν αυτές τις δεξιότητες

Παίζουμε μαζί τους παιχνίδια που περιέχουν γράμματα
Ακούμε ή και τραγουδάμε μαζί γνωστά ή αγαπημένα τους τραγούδια
Τους διαβάζουμε παραμύθια και τα ενθαρρύνουμε να διηγηθούν κι αυτά ιστορίες που τους άρεσαν
Μετράμε μαζί τους αβγά, σκαλοπάτια, παπούτσια, δέντρα, αυτοκίνητα, κλπ
Παίζουμε παιχνίδια ομαδοποίησης, ταξινόμησης, σειροθέτησης (με πιρούνια και κουτάλια, όσπρια, ρούχα, κουμπιά, κλπ)
Μιλάμε για τα γράμματα που είναι μέσα στο όνομά τους και στο δικό μας (βρείτε λέξεις που αρχίζουν/τελειώνουν με αυτά, λέξεις που είναι φαγητά ή ζώα, άλλα ονόματα που αρχίζουν με τα γράμματα αυτά, κλπ)
Τους εξηγούμε τα σήματα οδικής κυκλοφορίας και τα χρώματα των φαναριών της τροχαίας
Παίζουμε παιχνίδια μνήμης και αριθμητικά παιχνίδια
Μιλάμε για τα σχήματα αντικειμένων γύρω μας, στο περιβάλλον του σπιτιού, στην αυλή, στο δρόμο

Σε περίπτωση που παρατηρείται μεγάλη δυσκολία στους πιο πάνω τομείς, τότε το παιδί θα πρέπει να παραπεμφθεί για αξιολόγηση και πιθανή παρέμβαση σε Λογοθεραπευτή.

Σωματική υγεία και ευεξία

Σωματική υγεία και ευεξία είναι η φυσική ετοιμότητα για το σχολείο, η σωματική ανεξαρτησία, καθώς επίσης και οι ανεπτυγμένες κινητικές δεξιότητες. Τα παιδιά με σωματική υγεία και ευεξία έχουν μεγαλύτερη συγκέντρωση, καλή μνήμη, αυξημένη δημιουργικότητα και δεξιότητες επίλυσης προβλημάτων. Αποτέλεσμα όλων αυτών είναι να έχουν τα παιδιά αυξημένη αυτοεκτίμηση και μειωμένο άγχος. Συνήθως αυτά τα παιδιά καταναλώνουν θρεπτικά γεύματα και δεν πηγαίνουν στο σχολείο πεινασμένα, κοιμούνται αρκετά ώστε να έχουν αρκετή ενέργεια, μπορούν να πάνε στην τουαλέτα μόνα τους, είναι ντυμένα ανάλογα με τις καιρικές συνθήκες, έχουν ανεπτυγμένες τις κινητικές δεξιότητες, χειρίζονται μικρά και λεπτά αντικείμενα.

Πώς βοηθούμε τα παιδιά να καλλιεργήσουν αυτές τις δεξιότητες