Photo credits: freepik.com
Για το κάπνισμα έχουν ειπωθεί και γραφτεί τόσα! Είναι γνωστό σε όλους πόσο επιβλαβές είναι το κάπνισμα για την υγεία μας, ωστόσο ένα μεγάλο ποσοστό ανθρώπων συνεχίζει να καπνίζει.
Ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας καθιέρωσε την Παγκόσμια Ημέρα κατά του Καπνίσματος το 1987, για να επιστήσει την παγκόσμια προσοχή στην επιδημία του καπνού και στις καταστροφικές επιπτώσεις που προκαλεί. Το 1988, εγκρίθηκε το ψήφισμα WHA42.19, που ζητούσε τον εορτασμό της Παγκόσμιας Ημέρας κατά του Καπνίσματος, κάθε χρόνο στις 31 Μαΐου.
Από τότε, ο Παγκόσμιος Οργανισμός Υγείας ενημερώνει το κοινό για τους κινδύνους από τη χρήση καπνού, τα μέτρα που προτείνει για την καταπολέμηση της επιδημίας καπνού και τι μπορούν να κάνουν οι άνθρωποι σε όλο τον κόσμο για να διεκδικήσουν το δικαίωμά τους στην υγεία, προστατεύοντας παράλληλα τις μελλοντικές γενιές.
Τι συμβαίνει όταν καπνίζουμε;
Το τσιγάρο βλάπτει πολλαπλά την υγεία, καθώς συνδέεται με καρδιοπάθειες, καρκίνο του πνεύμονα, , υπογονιμότητα, διαβήτη, κ.α. Τότε γιατί συνεχίζουμε να καπνίζουμε; Η αλήθεια είναι ότι το κάπνισμα δεν είναι απλή υπόθεση. Εννέα στους δέκα καπνιστές υποστηρίζουν ότι μπορούν να το κόψουν ό,τι ώρα θέλουν. Ένας στους δέκα το καταφέρνει. Και αυτό γιατί το τσιγάρο είναι συναισθηματική εξάρτηση. Το τσιγάρο της χαράς, της λύπης, της στεναχώριας, της συνήθειας. Της πρώτης κίνησης το πρωί και της τελευταίας το βράδυ. Η έλλειψή του έχει να κάνει με τη θέση του τσιγάρου στην καθημερινότητα ενός ατόμου. Και όπως όλες οι αλλαγές, δεν είναι εύκολη. Μόνο που όταν το κόβεις αναρωτιέσαι, πώς μπορούσες να καπνίζεις τόσα χρόνια.
Το ελαφρύ κάπνισμα δεν είναι τόσο κακό όσο το βαρύ κάπνισμα, ωστόσο κι αυτό βλάπτει σημαντικά την υγεία. Στην πραγματικότητα, αυτή η αντίληψη γύρω από τον μικρό αριθμό τσιγάρων, είναι λανθασμένη. Πολλές μελέτες έχουν αποδείξει ότι έστω ένα τουλάχιστον τσιγάρο την ημέρα έχει συσχετιστεί αιτιολογικά μ’ ένα σημαντικό αριθμό νοσημάτων.
Ο καπνός επιβραδύνει τη δραστηριότητα των κροσσών, που βοηθούν το αναπνευστικό σύστημα να απομακρύνει βλέννες και σωματίδια που εισχωρούν σε αυτό. Με την ίδια ταχύτητα και με τη βοήθεια των τριχοειδών των πνευμόνων, η νικοτίνη περνά στο αίμα, διεγείροντας τα επινεφρίδια, προκαλώντας εκρήξεις αδρεναλίνης, ανεβάζοντας την αρτηριακή πίεση και τους καρδιακούς παλμούς. Αυτός είναι και ο λόγος που ο καπνιστής διατρέχει μόνιμα τον κίνδυνο ενός εμφράγματος ή ενός εγκεφαλικού: η καρδιά δεν σταματά ποτέ τη γρήγορη λειτουργία της, όσο το άτομο καπνίζει.
Μετά από αρκετές ρουφηξιές, στο αίμα έχει ήδη συσσωρευθεί αρκετό μονοξείδιο του άνθρακα, ανακόπτοντας την ικανότητα του οργανισμού να στείλει οξυγόνο στα όργανα του σώματος. Ο καπνιστής δεν απέχει πολύ από την εικόνα κάποιου που μπορεί να εισπνέει ακριβώς το ίδιο αέριο που εκλύει η εξάτμιση ενός αυτοκινήτου. Στα μισά του τσιγάρου, η νικοτίνη έχει ήδη φτάσει στον εγκέφαλο, επιδρώντας στα νευρικά κύτταρα, κυρίως σε αυτά που απελευθερώνουν ντοπαμίνη. Εδώ είναι η στιγμή που ο καπνιστής νιώθει ευφορία, ακριβώς επειδή εκκρίνεται στο σώμα του η ορμόνη που είναι γνωστή και ως ορμόνη της χαράς.
Photo credits: freepik.com
Σβήνοντας το τσιγάρο και μετά από περίπου 5-10 λεπτά, η ντοπαμίνη επανέρχεται στα φυσιολογικά της επίπεδα, μόνο που ο εγκέφαλος ζητά μια επανάληψη ευχαρίστησης. Ο εθισμός στο τσιγάρο κρύβεται ακριβώς εδώ. Όσο συχνότερα ο καπνιστής ενδίδει στην επιθυμία του για λίγη ντοπαμίνη ακόμη, τόσο συχνότερα ανάβει τσιγάρο. Εδώ κρύβεται και ο βαθμός δυσκολίας για όσους προσπαθούν να διακόψουν το κάπνισμα και έχουν να αντιμετωπίσουν αυτή την επιθυμία του εγκεφάλου, που αντιλαμβάνεται τη στέρηση και θέτει εμπόδια στις προσπάθειες διακοπής του καπνίσματος. Οκτώ ώρες μετά το τελευταίο τσιγάρο, ο ανθρώπινος οργανισμός ακόμη "καθαρίζει" τα τοξικά κατάλοιπα του.
Οκτώ ώρες μετά το τελευταίο τσιγάρο, ο ανθρώπινος οργανισμός ακόμη "καθαρίζει" τα τοξικά κατάλοιπα του.
Η απεξάρτηση από τη νικοτίνη είναι σταδιακή διεργασία. Οι πρώτες μέρες είναι και πιο δύσκολες, με ζαλάδες, άγχος, εκνευρισμό. Όσο πέφτουν, όμως, τα ποσοστά που αποθηκεύει ο οργανισμός, αντέχει κανείς περισσότερο.
Ποια είναι τα οφέλη της διακοπής του καπνίσματος
Η διακοπή του καπνίσματος μπορεί να επιφέρει άμεσα και μακροπρόθεσμα οφέλη στη ζωή ενός καπνιστή.
- 20 λεπτά: Εντός μισής ώρας από το τελευταίο τσιγάρο, οι καρδιακοί παλμοί και η αρτηριακή πίεση επανέρχονται σε φυσιολογικά επίπεδα.
- 12 ώρες: Το κάπνισμα προκαλεί 3-15 φορές επιπλέον τοξικότητα μεγάλης συγκέντρωσης μονοξειδίου του άνθρακα στο αίμα. Τα φυσιολογικά επίπεδα επανέρχονται σε λιγότερο από 1 ημέρα διακοπής του καπνίσματος.
- 48 ώρες: Ο κίνδυνος εμφράγματος αρχίζει να μειώνεται μόλις σε 1 ημέρα χωρίς κάπνισμα.
- 72 ώρες: Ο καπνός του τσιγάρου προκαλεί φλεγμονή στου αεραγωγούς επιφέροντας δύσπνοια. Οι βρόγχοι αρχίζουν να λειτουργούν καλύτερα σε μόλις 3 ημέρες από το τελευταίο τσιγάρο.
- 12 εβδομάδες – 9μήνες: Εντός εβδομάδων η κυκλοφορία του αίματος βελτιώνεται και τα επίπεδα του οξυγόνου στο σώμα αυξάνονται. Συνεχίζοντας τη διακοπή του καπνίσματος για μήνες, παρατηρείται μείωση του βήχα και της δύσπνοιας με 10% καλύτερη αναπνευστική λειτουργία.
- 1 χρόνος: Ο κίνδυνος καρδιακών νοσημάτων και εμφράγματος μειώνεται στο 50% σε σύγκριση με έναν καπνιστή. Είναι η πιο δραστική συνέπεια για καλή υγεία της καρδιάς.
- Χρόνια μετά: Με τα χρόνια μειώνεται ο κίνδυνος εμφάνισης καρκίνου, εγκεφαλικών επεισοδίων και καρδιακών νοσημάτων. Ο οργανισμός καταφέρνει να καταπολεμήσει τις συνέπειες του καπνίσματος με μία μόνο απόφαση: διακοπή του καπνίσματος.
Photo credits: freepik.com
Οι επιπτώσεις του καπνού σύμφωνα με τον ΠΟΥ
- Το κάπνισμα στοιχίζει ετησίως τη ζωή περίπου 8 εκατομμυρίων ανθρώπων περιλαμβάνοντας και 1.2 εκατομμύρια θανάτων μη καπνιστών, που όμως εκτίθενται στο παθητικό κάπνισμα.
- Η χρήση καπνού είναι από τους μεγαλύτερους κινδύνους για την υγεία που μπορεί να αποφευχθεί. Είναι η κύρια αιτία καρδιαγγειακών παθήσεων. Το 17% των θανάτων από καρδιαγγειακά νοσήματα οφείλεται στο κάπνισμα.
- Με το κάπνισμα, οι άνθρωποι αυξάνουν τον κίνδυνο εμφάνισης διαφόρων νόσων και μειώνουν το προσδόκιμο ζωής τους.
- Ο καπνός του τσιγάρου περιέχει >4.000 χημικές ουσίες, με διαφορετικές ιδιότητες και επιδράσεις στον ανθρώπινο οργανισμό, εκ των οποίων >250 είναι επιβλαβείς και >50 είναι καρκινογόνες.
- Η παραγωγή καπνού συμβάλλει στην κλιματική, αλλαγή, σπαταλώντας πόρους και καταστρέφοντας τα οικοσυστήματα.
- Περίπου 3,5 εκατομμύρια εκτάρια γης καταστρέφονται για την καλλιέργεια καπνού κάθε χρόνο. Η καλλιέργεια καπνού συμβάλλει στην αποψίλωση των δασών, ειδικά στον αναπτυσσόμενο κόσμο.
- Κάθε προϊόν καπνού που χρησιμοποιείται σπαταλά πολύτιμους πόρους από τους οποίους εξαρτάται η ύπαρξή μας. Σταματήστε το κάπνισμα για την υγεία σας και την υγεία του πλανήτη μας. Ο καπνός του τσιγάρου συμβάλλει σε υψηλότερα επίπεδα ατμοσφαιρικής ρύπανσης και περιέχει τρία είδη αερίων του θερμοκηπίου.
Τα στοιχεία για την Ελλάδα
Παρόλο που το ποσοστό των Ελλήνων καπνιστών μειώνεται, η χώρα μας κατέχει το τρίτο υψηλότερο ποσοστό ενηλίκων που καπνίζουν καθημερινά μεταξύ των χωρών του ΟΟΣΑ.
Στη χώρα μας το κάπνισμα αποτελεί την αιτία σχεδόν του 25% των θανάτων μεταξύ των ανδρών και του 7,5% των θανάτων μεταξύ των γυναικών. Το παθητικό κάπνισμα, δηλαδή ο εισπνεόμενος και εκπνεόμενος από τους καπνιστές καπνός (καπνός κεντρικής ροής) και κυρίως ο καπνός που εξέρχεται από την άκρη του τσιγάρου μεταξύ δύο εισπνοών (καπνός περιφερικής ροής) έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία και των μη καπνιστών.
Το ηλεκτρονικό τσιγάρο δεν είναι ακίνδυνο και εμπεριέχει κινδύνους για την ανθρώπινη υγεία. Συνιστά και αυτό εξάρτηση.
Στοιχεία δείχνουν ότι το κάπνισμα συσχετίζεται με την αρνητική εξέλιξη και τις δυσμενείς επιπτώσεις από Covid-19. Πιο συγκεκριμένα, σύμφωνα με τον ΕΟΔΥ, οι καπνιστές έχουν έως 1.4 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να εμφανίσουν σοβαρά συμπτώματα από τον covid-19 και έως 2.4 φορές μεγαλύτερη πιθανότητα να εισαχθούν στην μονάδα εντατικής θεραπείας και να χρειαστούν μηχανική αναπνευστική υποστήριξη ή και να χάσουν τη ζωή τους. Η Covid-19 επομένως ανέδειξε την ευπάθεια των καπνιστών, οι οποίοι έχουν έως και 50% υψηλότερο κίνδυνο να αναπτύξουν σοβαρή ασθένεια και θάνατο από τον ιό, κάτι που κάνει ιδιαίτερα σημαντική την ανάγκη σε εκατομμύρια καπνιστές να θέλουν να κόψουν το κάπνισμα.
