Βήχας στα παιδιά: Τι είναι, πού οφείλεται, πώς αντιμετωπίζεται

Photo credits: freepik.com  

Η χειμερινή περίοδος που διανύουμε, χαρακτηρίζεται από μεγάλη έξαρση ιώσεων κι ένα από τα κύρια συμπτώματα της γρίπης και πολλών αναπνευστικών λοιμώξεων είναι ο βήχας.

Ο βήχας είναι σύμπτωμα και όχι νόσος και εκδηλώνεται σε ένα παιδί με πολλές παραλλαγές, οι οποίες σπάνια χρήζουν ιατρικής παρέμβασης. Ωστόσο, τα χαρακτηριστικά του βήχα, δίνουν πληροφορίες για το υποκείμενο νόσημα.

Ας δούμε κάποιες χρήσιμες πληροφορίες.

Τι είναι ο βήχας;

Ο βήχας αποτελεί ένα φυσιολογικό αντανακλαστικό του ανοσοποιητικού συστήματος, με σκοπό να "ανοίξει" η αναπνευστική οδός και οι αεραγωγοί (φάρυγγας, λάρυγγας, τραχεία, βρόγχοι και πνεύμονες). Οι αεροφόροι οδοί καλύπτονται εσωτερικά από βλεφαριδοφόρο επιθήλιο, το οποίο καλύπτεται από βλέννα, προκειμένου να "παγιδεύεται" οτιδήποτε μπορεί να περάσει και να φτάσει στους πνεύμονες. Στην περίπτωση που ένα παιδί νοσεί λόγω κάποιας μικροβιακής λοίμωξης, παράγεται περισσότερη βλέννα. Έτσι, ο βήχας που εκδηλώνεται αποσκοπεί στην απομάκρυνση της περίσσειας βλέννας.

Πού μπορεί να οφείλεται ο βήχας;

Τα αίτια που προκαλούν βήχα στο παιδί ποικίλουν ανάλογα με την ηλικία, την εποχή, τις συνθήκες διαβίωσης και το ανοσοποιητικό σύστημα του μικρού ασθενή. Συχνότερες είναι οι ιογενείς λοιμώξεις αναπνευστικού (κοινό κρυολόγημα, γρίπη), μικροβιακές λοιμώξεις, ερεθιστικοί παράγοντες (κρύος αέρας, καπνός, αλλεργιογόνα ), άσθμα, ξένο σώμα σε παιδιά κάτω των 6 ετών, ψυχογενής βήχας (σε ποσοστό 3-5 %), ο οποίος δεν εμφανίζεται το βράδυ, αναπαράγεται όποτε ζητηθεί και επιδεινώνεται σε καταστάσεις όπου το παιδί έχει στρες.

Πόσο συχνός είναι ο βήχας στα παιδιά;

Ο βήχας στο παιδί είναι ένα αρκετά συχνό σύμπτωμα, ειδικά στα παιδιά της προσχολικής και σχολικής ηλικίας, κυρίως το χειμώνα και αποτελεί φυσιολογικό αντανακλαστικό του οργανισμού. Σκοπό έχει να απομακρύνει από τους αεραγωγούς καθετί που τους ερεθίζει ή εμποδίζει την ροή του αέρα. Ο βήχας είναι συχνά θορυβώδης, επίμονος, νυχτερινός και δυσκολεύει τον ύπνο των παιδιών και τις δραστηριότητές τους, δημιουργώντας ανησυχία στους γονείς, που επιζητούν από τον παιδίατρο άμεση αντιμετώπιση. Σύμφωνα με την Αμερικανική Ακαδημία Αλλεργικού Άσθματος και Κλινικής Ανοσολογίας, υγιή παιδιά προσχολικής ηλικίας μπορεί να παρουσιάσουν 8-10 λοιμώξεις αναπνευστικού τον χρόνο, το 50% των οποίων θα έχει βήχα για περίπου 1 εβδομάδα, ενώ το 10-20% θα συνεχίσει να βήχει πάνω από 3 εβδομάδες.

Ποια είδη βήχα μπορεί να εμφανίσει ένα παιδί;

O βήχας στο παιδί διακρίνεται σε οξύ, χρόνιο, παραγωγικό, ξηρό, υλακώδη και παροξυσμικό.

• Οξύς είναι ο βήχας που διαρκεί έως και 3 εβδομάδες. Οφείλεται συνήθως σε κοινό κρυολόγημα, βρογχίτιδα ,πνευμονία, κατάποση ξένου σώματος ή αλλεργική ρινίτιδα.
• Ο χρόνιος βήχας διαρκεί περισσότερο από 4 εβδομάδες και χρήζει διερεύνησης. Οφείλεται σε συγγενείς ανωμαλίες (τραχειομαλακία, αγγειακός δακτύλιος, συρίγγια), κοκκύτη, ιδίως σε ανεμβολίαστα βρέφη, λοιμώξεις ή ξένο σώμα. Σε κάποιες περιπτώσεις οφείλεται σε επαναλαμβανόμενες ιογενείς λοιμώξεις κυρίως τον χειμώνα και σε παιδιά που πηγαίνουν για πρώτη φορά σε βρεφονηπιακό σταθμό και τα οποία δεν προλαβαίνουν να παρουσιάσουν περίοδο ύφεσης.
• Ο υλακώδης βήχας ακούγεται σαν γαύγισμα σκύλου και εκδηλώνεται ξαφνικά κατά τον ύπνο ξυπνώντας το παιδί. Παρατηρείται σε οξεία απόφραξη του λάρυγγα από φλεγμονή, ή οίδημα, συνοδεύεται δε από βράγχος φωνής και εισπνευστικό συριγμό μετά από ιογενή λοίμωξη ή αλλεργία. Είναι συχνότερος σε παιδιά κάτω των 3 ετών που λόγω στενότερης τραχείας εμφανίζουν τέτοια επεισόδια ενδεχομένως σε κάθε λοίμωξη αναπνευστικού.
• Ο παροξυσμικός, εμφανίζεται απότομα, βίαια και χαρακτηρίζεται από μια βαθειά εισπνοή που ακολουθείται από πολλαπλές ώσεις βήχα κατά την εκπνοή, τις οποίες ακολουθεί εισπνευστικός συριγμός . Τα επεισόδια είναι διαδοχικά και καταλήγουν συχνά σε εμετό ή και άπνοια στα βρέφη, οπότε τίθεται η υποψία κοκκύτη.
• Ο παραγωγικός βήχας ακολουθεί κυρίως το κοινό κρυολόγημα και επιδεινώνεται κατά την κατάκλιση λόγω συσσώρευσης εκκρίσεων.
• Βήχας με εκπνευστικό συριγμό σημαίνει μερική απόφραξη κατώτερων αναπνευστικών οδών (βρογχιολίτιδα, άσθμα).Στο άσθμα επιδεινώνεται μετά από άσκηση, έντονο γέλιο ή κλάμα, κυρίως τις βραδινές ώρες και παρουσιάζει σημεία αναπνευστικής δυσχέρειας. Στα βρέφη συριγμός με μειωμένη λήψη τροφής, ανησυχία και ταχύπνοια οφείλεται συχνότερα σε βρογχιολίτιδα από RSV.
• Αιφνίδιος βήχας που ακολουθεί επεισόδιο πνιγμονής από τροφή ή μικρό αντικείμενο, σημαίνει εισρόφηση ξένου σώματος. Σε αυτή την περίπτωση ενθαρρύνουμε τον βήχα για την πιθανή φυσική απομάκρυνση του εμποδίου και μεταφέρουμε το παιδί στο νοσοκομείο για ασφαλή αντιμετώπιση.

Βήχας με ήπιο πυρετό, ρινική καταρροή εμφανίζεται σε κοινό κρυολόγημα, ενώ βήχας με επίμονο πυρετό που συνοδεύεται από πόνο στον θώρακα ή στην κοιλιά, μπορεί να είναι ένδειξη πνευμονίας.

Τέλος, ο βήχας μπορεί να σχετίζεται με λοιμώξεις, με διαταραχές του ανοσοποιητικού, ινοκυστική νόσο, πρωτοπαθή δυσκινησία κροσσών ή φυματίωση όταν ειδκότερα εμφανίζεται σε παιδιά που ζουν σε περιβάλλον με ενήλικα που πάσχει από τη νόσο.

Βήχας με ήπιο πυρετό, ρινική καταρροή εμφανίζεται σε κοινό κρυολόγημα, ενώ βήχας με επίμονο πυρετό που συνοδεύεται από πόνο στον θώρακα ή στην κοιλιά, μπορεί να είναι ένδειξη πνευμονίας.

Πότε καλούμε τον παιδίατρο

• Eάν το παιδί βήχει έντονα, με ορμή, είναι κάτω των 3 μηνών και παρουσιάζει περιστοματική κυάνωση ή άπνοια.
• Ανεξαρτήτως ηλικίας όταν υπάρχουν συνοδά συμπτώματα, όπως εργώδης αναπνοή, συριγμός, ταχύπνοια ή αναπνευστική κόπωση, εισολκές μεσοπλευρίων, με ή χωρίς πυρετό.
• Εάν το παιδί έχει υλακώδη βήχα και έντονο θόρυβο κατά την εισπνοή, τότε πρόκειται για λαρυγγίτιδα, αλλεργική αντίδραση ή κατάποση ξένου σώματος. Σε αυτήν την περίπτωση βοηθάει ένα καλό ιστορικό από τους γονείς.
• Εάν συνυπάρχει υψηλός πυρετός που δεν υποχωρεί εύκολα με την χορηγούμενη θεραπεία και ο βήχας επιμένει περισσότερο από δύο εβδομάδες χωρίς συμπτώματα κρυολογήματος.

Η κλινική εξέταση του παιδιού και η λήψη καλού ιστορικού από τους γονείς, μπορούν αρχικά να κατατάξουν τον βήχα σε κάποιες από τις κατηγορίες που αναφέρθηκαν. Στη συνέχεια ο παιδίατρος επικουρούμενος από τις εργαστηριακές εξετάσεις (γενική αίματος, CRP, καλλιέργειες φαρυγγικού ή ρινικού επιχρίσματος και άλλα πιο ειδικά test), και τις απεικονιστικές εξετάσεις (ακτινογραφία θώρακος, σπιρομέτρηση, αλλεργικά test, MRI ή CT θώρακος ), θα προχωρήσει σε θεραπευτική αντιμετώπιση.

Θεραπευτική αντιμετώπιση

Η χορήγηση φαρμακευτικών σκευασμάτων πρέπει να γίνεται μόνο μετά από οδηγία του παιδιάτρου. Οι γονείς πρέπει να φροντίζουν την καλή ενυδάτωση, τις σωστές ρινοπλύσεις και στα παιδιά με ιστορικό άσθματος, την έγκαιρη έναρξη θεραπείας με βρογχοδιασταλτικά και κορτιζόνη. Δεν ενδείκνυται η χρήση βλεννολυτικών και αντιβηχικών κυρίως στα μικρότερα παιδιά. Δεν πρέπει να χορηγείται μέλι στα βρέφη κάτω του έτους για τον κίνδυνο αλλαντίασης. Σε αυτές τις ηλικίες χρησιμοποιείται υγραντήρας για ρευστοποίηση των εκκρίσεων και σωστή θέση ύπνου με ανάκλιση για την απομάκρυνσή τους.

Πηγή: euroclinic.gr