Photo credits:.freepik.com
Τα περιστατικά βίας και παραβατικότητας από ανήλικους και ανάμεσα σε ανήλικους, απασχολούν όλο και περισσότερο την κοινή γνώμη και τα ΜΜΕ τον τελευταίο καιρό, γεγονός που προκαλεί ιδιαίτερη ανησυχία. Γιατί συμβαίνει και πόσο σημαντικός ο ρόλος των γονιών;
Η επιθετικότητα και βία μεταξύ ανηλίκων δεν αποτελεί νέο φαινόμενο, ωστόσο η αύξηση των περιστατικών ευνοείται λόγω των κοινωνικών συνθηκών: οικονομική ανέχεια, ανεργία, ανοχή, ατιμωρησία, αρνητικό μοντέλο γονέων.
Η εφηβεία αποτελεί μία φάση με ιδιαίτερες ανάγκες και αλλαγές για τα παιδιά. Μία μεγάλη μερίδα εφήβων έχουν βιώσει τα προηγούμενα χρόνια και εξακολουθούν να βιώνουν, μία εποχή παρατεταμένης ύφεσης, διάχυτης αβεβαιότητας και απαισιοδοξίας, χωρίς υγιή πρότυπα, σε μία κοινωνία που δεν προάγει τις αξίες, τα ιδανικά, δεν δημιουργεί κίνητρο στα παιδιά για να βάλουν δικούς στόχους και να αγωνιστούν γι’ αυτούς.
Η κατάχρηση ουσιών ή αλκοόλ, η κακή σχολική φοίτηση, οι συναισθηματικές δυσκολίες, ο εθισμός στην τεχνολογία και τα social media, είναι ακόμη κάποιοι λόγοι που συχνά οδηγούν στην αύξηση της παραβατικότητας.
Αλλά ο πιο σημαντικός λόγος είναι η έλλειψη γονεϊκής ενεργητικής παρουσίας, η παραμέληση, η έλλειψη επικοινωνίας, προστασίας, καθοδήγησης, προοπτικής που χρειάζονται οι έφηβοι, καθώς δεν έχουν την εκπαίδευση και την ωριμότητα για να αξιολογήσουν, να κρίνουν, να επιλέξουν.
"Κατά την εφηβεία τα παιδιά προσπαθούν να δομήσουν την προσωπική τους ταυτότητα, να αποκτήσουν το δικό τους στίγμα, να ανεξαρτητοποιηθούν από τους γονείς. Σε αυτή την προσπάθεια μερικές φορές δυσκολεύονται αρκετά. Πολλές φορές επειδή δεν μπορούν να βρουν τον στόχο τους, η αναζήτηση μιας παρέας συνομηλίκων, που θα τα κάνει αποδεκτά, θα τα βοηθήσει ιδιαιτέρως επειδή θα διοχετεύσει την αγωνία και την ανησυχία τους και θα τους προσδώσει μια προσωπική ταυτότητα, ότι ανήκουν κάπου, ότι έχουν μία αξία. Δυστυχώς, σε αυτό το πλαίσιο, μπορεί να χάσουν λίγο τον προσανατολισμό, διότι μπορεί να ενταχθούν σε κάποια ομάδα συνομηλίκων που μπορεί να αναπτύξει παραβατική συμπεριφορά.
Παιδιά που δεν έχουν καλή επικοινωνία με την οικογένειά τους ή προέρχονται από δυσλειτουργικές οικογένειες και έχουν διάφορα κοινωνικοοικονομικά προβλήματα ενδέχεται να εμπλέκονται περισσότερο σε τέτοιου είδους καταστάσεις. Νιώθουν παντοδύναμα μέσα από αυτή την ομάδα ανηλίκων και προσπαθούν μέσα από διάφορες πράξεις να αποδείξουν την προσωπική τους αξία και τον λόγο της ύπαρξής τους. Αυτά τα παιδιά παρουσιάζουν διαφόρων ειδών προβλήματα και στην ψυχική σφαίρα, προβλήματα συμπεριφοράς, έντονο άγχος, μεγάλη ανασφάλεια κι άλλου είδους προβλήματα», αναφέρει η ψυχολόγος – παιδοψυχολόγος Αλεξάνδρα Καππάτου.
"Πολλά από αυτά τα παιδιά έχουν υποστεί και τα ίδια μια βίαιη συμπεριφορά από τους ίδιους τους γονείς ή υπήρξαν σε ένα περιβάλλον, στο οποίο υπήρχε ενδοοικογενειακή βία και δυσλειτουργία της οικογένειας, οπότε μπορεί να μιμηθούν το μοντέλο της συμπεριφοράς, το οποίο έχουν βιώσει από τους γονείς τους στο πλαίσιο της σχέσης τους. Και τα ίδια είχαν υποστεί σοβαρές τιμωρητικές συμπεριφορές. Ξέρουμε πολύ καλά ότι η βία παράγει βία. Σε καθεμία από τις περιπτώσεις αυτές των παιδιών υπάρχουν μία ή περισσότερες ερμηνείες. Δεν μπορούμε να είμαστε φασόν για όλα τα παιδιά" συμπληρώνει.
Photo credits: freepik.com
Σεξουαλική βία με θύτες και θύματα ανηλίκους
Όπως επισημαίνει ο ψυχίατρος παιδιών και εφήβων Γιώργος Ξυλούρης, μέλος του ΔΣ της Παιδοψυχιατρικής Εταιρείας Ελλάδας και επιστημονικός υπεύθυνος στο κέντρο ημέρας "Το Σπίτι του Παιδιού", "στις περισσότερες από τις μισές περιπτώσεις το παιδί-θύτης φέρει κάποιο ψυχολογικό τραύμα. Συχνά υπάρχει ιστορικό κακοποίησης ή παραμέλησης. Παιδιά με αποδιοργανωμένο συναισθηματικό δεσμό με την οικογένειά τους έχουν αυξημένες πιθανότητες να εκδηλώσουν αντικοινωνικές συμπεριφορές.
Αυτό δεν σημαίνει αυτόματα ότι οι θύτες είναι ψυχιατρικά άρρωστοι. Αν το θύμα είναι παιδί πριν από την εφηβεία (κάτω των 12 ετών), οι θύτες έχουν συχνά χειρότερες ψυχοκοινωνικές δεξιότητες, τα θύματα είναι συνήθως συγγενείς ή στο στενό τους περιβάλλον, χρησιμοποιούν λιγότερη βία κατά τη διάρκεια της παραβατικής συμπεριφοράς, έχουν μικρότερη σεξουαλική εμπειρία, είναι κοινωνικά απομονωμένοι.
Αν το θύμα είναι εφηβικής ή προεφηβικής ηλικίας, οι θύτες είναι πιο πιθανό να χρησιμοποιήσουν βία κατά τη διάρκεια της πράξης, έχουν συνήθως προηγούμενο ιστορικό παραβατικής συμπεριφοράς, κάποιες φορές ιστορικό συλλήψεων, κατάχρησης ουσιών ή άλλων συμπεριφορικών προβλημάτων. Συχνά, τα θύματά τους δεν είναι στο σπίτι, αλλά στο σχολείο ή άγνωστοι. Έχουν πιο εξωστρεφές προφίλ, μοιάζουν με συμπεριφορές που βλέπουμε σε συμμορίες".
Ο ρόλος των γονιών
"Το παιδί μπορεί να έχει δείξει μια επιθετική συμπεριφορά, που μπορεί να εκδηλωθεί με έλλειψη οριοθέτησης, δυσκολία να ακολουθήσει τους κανόνες, προβλήματα στις σχέσεις με τους συνομηλίκους ή στη σχολική του φοίτηση, εκρήξεις θυμού. Αυτά αποτελούν πολύ ισχυρά καμπανάκια για τους γονείς και τους εκπαιδευτικούς. Όταν ένα παιδί μέσα στο σχολείο εκφοβίσει ή ενοχλεί τους συνομήλικούς του, δεν θα πρέπει να το αγνοήσουμε, αλλά να σκεφτούμε πώς μπορεί να εξελιχθεί στο μέλλον. Αυτό το παιδί ανήκει σε ομάδα υψηλότατου κινδύνου και μπορεί αργότερα να γίνει παραβατικό.
Οι γονείς που θα πάρουν αυτές τις ενδείξεις, αρχικά πρέπει να δουν πώς παρουσιάζεται αυτή η συμπεριφορά και να αντιληφθούν την μεταξύ τους σχέση, γιατί σε αρκετές περιπτώσεις και οι ίδιοι λειτουργούν με παρόμοιο τρόπο γι’ αυτό και δυσκολεύονται να δουν τα σημάδια. Μπορεί στην οικογένεια να υπάρχει μια επιθετικότητα, εντάσεις, ένας θυμός διάχυτος, να μην υπάρχει σταθερότητα, επικοινωνία, σταθερή οριοθέτηση κ.λπ.
Το πρώτο που πρέπει να δούμε είναι η δική μας συμπεριφορά. Ενισχύουμε το παιδί, ασχολούμαστε μαζί του, είμαστε σταθεροί, έχουμε οριοθέτηση και διάλογο, περνάμε ποιοτικό χρόνο μαζί του, σεβόμαστε τις ανάγκες του, ικανοποιούμε τις συναισθηματικές του ανάγκες;
Άρα, το πρώτο που πρέπει να δούμε είναι η δική μας συμπεριφορά. Πρέπει να έρθουμε σε επαφή με τους δασκάλους για να δούμε πώς λειτουργεί το παιδί στο σχολείο, όχι μόνο ως προς τα μαθήματα, αλλά και ως προς τη συμπεριφορά του. Να δούμε πώς είμαστε εμείς απέναντι το παιδί μας. Το ενισχύουμε, ασχολούμαστε μαζί του, είμαστε σταθεροί, έχουμε οριοθέτηση, ενθαρρύνουμε το παιδί, έχουμε διάλογο, περνάμε ποιοτικό χρόνο μαζί του, σεβόμαστε τις ανάγκες του, ικανοποιούμε τις συναισθηματικές του ανάγκες;
Αν δούμε ότι δυσκολευόμαστε, πρέπει να ζητήσουμε βοήθεια από ειδικό, γιατί δεν περνάνε μόνες τους αυτές οι συμπεριφορές. Άθελά μας με τη στάση μας τις ενισχύουμε και αν περάσει χρόνος γίνεται μετά πολύ δύσκολο να το διαχειριστεί ο γονιός με αποτέλεσμα να φθάσουμε σε πλαίσια παραβατικότητας. Όλα αυτά πρέπει να αρχίσουμε να τα βλέπουμε πριν την εφηβεία. Ο εκπαιδευτικός, επίσης, μπορεί να εντοπίσει στοιχεία που διαφέρουν από τον μέσο όρο των παιδιών της τάξης και να ενημερώσει τους γονείς", αναφέρει η κυρία Καππάτου.
Τι δείχνουν τα στοιχεία
Σωματικές βλάβες, κλοπές, ληστείες και προσβολή γενετήσιας αξιοπρέπειας είναι τα κυριότερα αδικήματα στις 88 ποινικές δικογραφίες που σχηματίστηκαν από την Υποδιεύθυνση Προστασίας Ανηλίκων της Ασφάλειας Αττικής το χρονικό διάστημα Ιανουάριος-Αύγουστος του 2022. Συνολικά, στο ίδιο χρονικό διάστημα διερευνήθηκαν 169 υποθέσεις - ποινικές δικογραφίες που διαβιβάστηκαν στην ίδια υπηρεσία από τις κατά τόπον αρμόδιες εισαγγελικές Αρχές προς διενέργεια προκαταρτικής εξέτασης.
Πρόκειται για στοιχεία που διαβιβάστηκαν στη Βουλή από τον υπουργό Προστασίας του Πολίτη Τάκη Θεοδωρικάκο, μετά την αποκάλυψη της υπόθεσης βιασμού και μαστροπείας του 12χρονου κοριτσιού από τον Κολωνό.
Όπως προκύπτει από τα στοιχεία, Βύρωνας, Άλιμος, Άγιος Δημήτριος και Μοσχάτο Ταύρος έχουν στο οκτάμηνο του 2022 τα περισσότερα περιστατικά με θύματα ανήλικους, με τα πιο πολλά θύματα αγόρια ηλικίας 9-15 ετών, ενώ υπάρχουν περιστατικά που προσέφυγαν στις Αρχές οι γονείς, καθώς τα παιδιά φοβόντουσαν να μιλήσουν. Από τα στατιστικά στοιχεία φαίνεται πόσο σημαντική ήταν η έναρξη λειτουργίας γραφείων ενδοοικογενειακής βίας, καθώς αυξάνονται τα καταγγελλόμενα περιστατικά και τα ανήλικα θύματα.
Πηγή: cnn.gr / tanea.gr / topontiki.gr / vimaonline.gr
