Photo credits: freepik.com
Η εφηβεία είναι μια περίοδος μεγάλων ψυχολογικών και σωματικών αλλαγών. Οι έφηβοι προσπαθούν να κατανοήσουν τις αλλαγές που βιώνουν και να βρουν τη νέα τους ταυτότητα.
Η περίοδος της εφηβείας, που σηματοδοτεί το τέλος της παιδικής ηλικίας, χωρίζεται νοητά σε τρία στάδια, αν και τα χρονικά όρια δεν είναι αυστηρά:
- Στην πρώιμη εφηβεία (10-14 ετών)
- Στη μέση εφηβεία (14-17ετών)
- Στην όψιμη εφηβεία (πάνω από 17 έτη)
Στα χρόνια αυτά συμβαίνει μία σειρά σωματικών και ψυχολογικών αλλαγών, που καλούνται να αντιμετωπίσουν και να διαχειριστούν όχι μόνο οι ίδιοι οι έφηβοι, αλλά και οι γονείς τους. Ας δούμε αρχικά ποιες είναι οι αλλαγές που συμβαίνουν στην εφηβεία.
Σωματικές αλλαγές
Η εφηβεία χαρακτηρίζεται από σωματικές αλλαγές, οι οποίες οφείλονται στην επίδραση των ορμονών, της τεστοστερόνης στα αγόρια και των οιστρογόνων στα κορίτσια. Στα αγόρια η σπερματογένεση συνεχίζει και έτσι αποκτούν ώριμα σπερματοζωάρια, ικανά να γονιμοποιήσουν τα γυναικεία ωάρια.
Τα γεννητικά όργανα των εφήβων αποκτούν πιο σκούρα χρώμα. Στις έφηβες οι μαστοί διογκώνονται και τείνουν να προσομοιάσουν τους μαστούς των ώριμων γυναικών. Στους εφήβους το πέος και οι όρχεις αυξάνονται σε μέγεθος. Οι επανειλημμένες στύσεις και οι εκσπερματίσεις είναι συχνές, είτε στη διάρκεια του ύπνου (ονείρωξη,) είτε όχι.
Η έναρξη της περιόδου στα έφηβα κορίστια (έμμηνος ρύση) σηματοδοτεί την εισαγωγή στην εφηβεία, με ανώμαλους αρχικά κύκλους και ομαλοποίηση αυτών στην πορεία.
Η ανάπτυξη τριχοφυΐας στην περιοχή των γεννητικών οργάνων, στις μασχάλες, στα χέρια και τα πόδια ξεκινά στη φάση αυτή. Επίσης, η φωνή τραχύνεται, ιδιαίτερα στα αγόρια. Η εφίδρωση εντείνεται και το δέρμα των εφήβων γίνεται πιο λιπαρό, με αρκετά συχνή την εμφάνιση ακμής και της αλλαγής στην οσμή του σώματος. Τέλος, οι έφηβοι έχουν ραγδαία αύξηση ύψους.
Οι ψυχολογικές αλλαγές στην εφηβεία
Οι ορμονικές διακυμάνσεις της εφηβείας προκαλούν έντονα ή ευμετάβλητα συναισθήματα. Οι σωματικές αλλαγές προκαλούν συναισθήματα, όπως φόβο, ανησυχία και αβεβαιότητα. Παράλληλα, οι έφηβοι αναζητούν την καινούργια θέση τους στην οικογένεια και την κοινωνία, κάτι το οποίο είναι επίσης αγχογόνο.
Διαφοροποίηση από την οικογένεια & ένταξη σε ομάδες συνομηλίκων
Ο έφηβος προσπαθεί να βρει τη δική του ταυτότητα, καθώς αλλάζει ο ίδιος του ο εαυτός, συχνά δίχως καν να το συνειδητοποιεί.
Για τους έφηβους, οι συνομήλικοι "αντικαθιστούν" το ρόλο της οικογένειας. Οι έφηβοι στρέφονται σταδιακά σε παρέες συνομηλίκων που θέλουν μια κοινή ταυτότητα και αναζητώντας από κοινού νέα πρότυπα. Αυτός είναι ο βασικός λόγος που πολύ συχνά πειραματίζονται και βρίσκονται σε ευάλωτες θέσεις, παρασυρόμενοι σε επικίνδυνες καταστάσεις.
Συχνά η εφηβεία χαρακτηρίζεται από χαμηλή αυτοπεποίθηση. Επίσης, η διανοητική ωρίμανση του εφήβου του δίνει τη δυνατότητα να εξερευνά υπαρξιακές ανησυχίες. Το αποτέλεσμα αυτό μπορεί να είναι εξαιρετικά εξελικτικό, αλλά και να οδηγήσει σε εμφάνιση/έναρξη ψυχικών δυσκολιών. Συγκεκριμένα, οι έφηβοι έχουν αυξημένες πιθανότητες να ταλαιπωρούνται από διατροφικές διαταραχές, κατάθλιψη, εθισμούς κ.α
Η περίοδος της εφηβείας χαρακτηρίζεται, επίσης, από έντονες συγκρούσεις, καθώς οι έφηβοι περνούν διάφορα στάδια αμφισβήτησης ή απομυθοποίησης των ενήλικων, στην προσπάθειά τους να διαφοροποιηθούν από αυτούς και να ενηληκιωθούν. Οι γονείς από την άλλη, προσπαθούν να ελέγξουν, να επιβάλουν όρια και να επιβληθούν στους έφηβους, με αποτέλεσμα τις συγκρούσεις.
Photo credits: freepik.com
Η ανάπτυξη της σεξουαλικότητας
Η σεξουαλική διέγερση στην εφηβεία αξάνεται σημαντικά και οι έφηβοι αρχίζουν να εξερευνούν το σώμα τους. Ο αυνανισμός είναι πιθανό να ξεκινήσει ή να αυξηθεί η συχνότητα και η έντασή του με συναισθήματα περισσότερης ή λιγότερης ενοχής.
Η στάση των εφήβων σχετικά με τη σεξουαλικότητα μεταβάλλεται αυτή την περίοδο και χαρακτηρίζεται από ανησυχίες, πειραματισμούς, αμφισβητήσεις και κρίσεις ταυτότητας.
Η σεξουαλική ταυτότητα και ο σεξουαλικός προσανατολισμός διερευνώνται σε αυτή τη φάση. Η έλξη μπορεί να αφορά άτομα του αντίθετου ή του ίδιου φύλου. Οι έφηβοι μάλιστα, έχουν σεξουαλικό προσανατολισμό ακόμα και αν δεν είναι ακόμη σεξουαλικά ενεργοί.
Οποιαδήποτε διαφορετικότητα μπορεί να προκαλέσει μεγάλη ανασφάλεια στους εφήβους. Μπορεί να είναι πολύ δύσκολο να μιλήσουν στους γονείς τους για τις σεξουαλικές προτίμησεις τους και να προτιμήσουν να λένε ψέματα.
Διαχείριση των αλλαγών από τους γονείς
Έγκαιρη & έγκυρη ενημέρωση
Οι καλά πληροφορημένοι έφηβοι για αυτές τις αλλαγές νιώθουν περηφάνια που μεταβαίνουν από την παιδική ηλικία στην ενήλικη ζωή. Συνεπώς, η έγκαιρη και έγκυρη ενημέρωση των εφήβων για τις αλλαγές που θα έρθουν ή βιώνουν κρίνεται ζωτικής σημασίας.
Σταθερό περιβάλλον
Οι γονείς, είναι σημαντικό να εξασφαλίσουν αυτή την περίοδο των ραγδαίων αλλαγών των παιδιών τους, ένα ασφαλές, ήρεμο και πάνω από όλα, σταθερό περιβάλλον. Να είναι δίπλα στο παιδί για να επιλύσουν κάθε απορία ή προβληματισμό. Ωστόσο, ο γονιός δεν είναι υποχρεωμένος να τα γνωρίζει όλα. Αν οι έφηβοι παρουσιάσουν ζητήματα για τα οποία οι γονείς δεν έχουν απαντήσεις, είναι σημαντικό να απαντήσουν «δε γνωρίζω» και να συμβουλευτούν στη συνέχεια κάποιον ειδικό.
Πρόσβαση σε ειδικούς
Είναι καλό οι έφηβοι να ξέρουν ότι, αν δε νιώθουν άνετα να συζητήσουν τα θέματα που τους απασχολούν μπροστά στους γονείς, έχουν το δικαίωμα να δουν έναν ειδικό μόνοι τους ή να ζητήσουν από τους γονείς να περιμένουν έξω ενώ συζητούν κάποια ευαίσθητα θέματα.
Ενεργητική ακρόαση & αποδοχή
Πολλές φορές αρκεί να είναι κανείς δίπλα στο παιδί και απλώς να το ακούει. Η αποδοχή είναι λέξη κλειδί στην εφηβεία! Η ψυχική αντοχή των γονέων εδώ, καθώς και η ψύχραιμη στάση τους, αποτελούν καταλυτικό παράγοντα στην ομαλή εξέλιξη των αναπυξιακών αλλαγών. Ο έφηβος, όσο παράδοξο κι αν ακούγεται, έχει ανάγκη από μία σταθερά που μπορεί να συγκρούεται μαζί της κι αυτή να επιβιώνει. Η παρουσία του γονέα-σταθεράς σε αυτό το σημείο είναι σημαντική.
Γέφυρες επικοινωνίας
Οι γονείς παίζουν σημαντικό ρόλο στο να βοηθήσουν το παιδί να αναπτύξει μια συγκροτημένη και υγιή προσωπικότητα. Η καλή επικοινωνία, η αποδοχή, ο σεβασμός και η άνευ όρων αγάπη, είναι βασικές προϋποθέσεις για να λειτουργήσει κανείς ως στήριγμα στα παιδιά σε αυτή τη χρονοβόρα και περίπλοκη διαδικασία της διαμόρφωσης της ταυτότητάς τους.
Αυτοφροντίδα του γονέα
Η είσοδος των παιδιών στην εφηβεία σηματοδοτεί και την ηλικιακή ωρίμανση των γονέων. Οι γονείς μπορεί να μην αλλάζουν, αλλά συνειδητοποιούν πώς μεγαλώνουν, εφόσον το παιδί τους οδεύει προς την ενηλικίωση. Η κάλυψη των αναγκών του γονέα μέσω της αυτοφροντίδας, είναι κρίσιμης σημασίας για την ομαλή διαχείριση των οικογενειακών σχέσεων.
Διαβάστε επίσης:
Τι χρειάζεται κάθε έφηβη από τη μητέρα της σε αυτή την περίοδο της ζωής της;
Τι χρειάζεται ένα αγόρι στην εφηβεία από τους γονείς του
Σεξουαλικώς μεταδιδόμενα νοσήματα: Μάστιγα της εποχής για τους έφηβους
