Η άνοιξη είναι εδώ και φαίνεται παντού γύρω μας. Στα ανθισμένα φυτά και λουλούδια, στα έντομα, στη γύρη. Μαζί με την πιο όμορφη εποχή του χρόνου, όμως, έρχονται και οι αλλεργίες, που ταλιαπωρούν όσους έχουν οργανισμό ευαίσθητο στα αλλεργιογόνα. Φτέρνισμα, καταρροή, φαγούρα στη μύτη ή τα μάτια, ξερός βήχας. Αν έχετε κάποια από αυτά τα συμπτώματα, πιθανότατα πάσχετε κι εσείς από κάποια ανοιξιάτικη αλλεργία.
Οι αλλεργίες είναι μία δράση του οργανισμού διαφορετική από τη φυσιολογικά αναμενόμενη. Δηλαδή, μία παρεξήγηση της άμυνας του οργανισμού, που αναγνωρίζει λανθασμένα αβλαβείς ουσίες ως εχθρό, παράγει αντισώματα για να τις καταπολεμήσει και προκαλεί την αλλεργία.
Οι αλλεργίες της άνοιξης είναι ιδιαίτερα βασανιστικές για τα αλλεργικά άτομα. Οι αλλεργικές νόσοι εμφανίστηκαν τον τελευταίο αιώνα, ωστόσο παρουσιάζουν σημαντική αύξηση, καθώς προσβάλλουν περισσότερους από έναν στους πέντε ανθρώπους.
Τα βασικά συμπτώματα είναι φτέρνισμα, καταρροή, φαγούρα στη μύτη, τα μάτια, τον ουρανίσκο και τον φάρυγγα, ξερός βήχας ή βραχνάδα. Σπανιότερα, η έκθεση σε μεγάλες ποσότητες αλλεργιογόνων, μπορεί να προκαλέσει και δερματικά συμπτώματα, κυρίως με τη μορφή πομφών (καντήλες ή πετάλες).
Οι κύριες αλλεργίες της άνοιξης είναι οι εξής: αλλεργική ρινίτιδα, αλλεργική επιπεφυκίτιδα και αλλεργικό βρογχικό άσθμα. Και οι τρεις παραπάνω αλλεργίες προκαλούν σημαντική μείωση στην ποιότητα ζωής των αλλεργικών ασθενών:
- Εμποδίζουν την απόδοση στο σχολείο, την εργασία και τις δραστηριότητες του ελεύθερου χρόνου των ασθενών.
- Προκαλούν πολύ κακή ποιότητα ύπνου, με αποτέλεσμα ο ασθενής να έχει υπνηλία και ευερεθιστότητα στην εργασία του.
Αλλεργική ρινίτιδα
Η πιο συνηθισμένη μορφή εποχικής αλλεργίας είναι η αλλεργική ρινίτιδα, που εκδηλώνεται με φλεγμονή των βλεννογόνων της μύτης και έχει σαν συνέπεια την εμφάνιση ελαφρών συμπτωμάτων ή και ασθενούς άσθματος. Συνήθως τα συμπτώματα αυτά δεν επηρεάζουν την καθημερινότητα ή την κοινωνική ζωή του ατόμου. Μόνο στην περίπτωση έντονης ρινικής απόφραξης παρουσιάζονται πονοκέφαλοι, πόνος στη ρινική περιοχή, αδυναμία, ανοσμία και απώλεια γεύσης.
Η εποχική αλλεργική ρινίτιδα μπορεί να είναι ανώδυνη, είναι όμως πολύ ενοχλητική. Ταλαιπωρεί άτομα με υπερευαισθησία σε ουσίες που βρίσκονται σε αφθονία στην ατμόσφαιρα ή στους χώρους του σπιτιού. Δεν μπορούμε να την αποφύγουμε, τα συμπτώματά της όμως μπορούν να απαλυνθούν. Συχνά με το πέρασμα των χρόνων τα συμπτώματα αλλάζουν και σε μερικές περιπτώσεις τείνουν να εξαφανιστούν.
Επειδή τα συμπτώματα μοιάζουν με αυτά του κρυολογήματος, μπορεί κανείς να αξιολογήσει εύκολα την κατάστασή του με τους εξής απλούς τρόπους. Στο κρυολόγημα, το φτέρνισμα, η καταρροή και η συμφόρηση παρουσιάζονται με αυτή τη σειρά, ενώ στη ρινίτιδα εμφανίζονται όλα μαζί. Το κρυολόγημα διαρκεί κατά μέσο όρο επτά με δέκα μέρες, ενώ η εποχική αλλεργική ρινίτιδα εμφανίζεται όσο κάποιος βρίσκεται εκτεθειμένος στην αλλεργιογόνο ουσία.
Στην περίπτωση αλλεργικής ρινίτιδας το φτέρνισμα είναι πολύ συχνό και με ένταση, σε αντίθεση με το κρύωμα, το οποίο επιπλέον μπορεί να προκαλέσει και πυρετό. Το κοινό κρυολόγημα εμφανίζεται συνήθως το χειμώνα, ενώ η αλλεργική ρινίτιδα από την άνοιξη ως το τέλος του καλοκαιριού. Ωστόσο, άτομα με πολύ μεγάλη ευαισθησία, μπορεί να υποφέρουν από αυτή καθ’ όλη τη διάρκεια του χρόνου.
Αλλεργική επιπεφυκίτιδα
Μάτια κόκκινα, που δακρύζουν, καίνε, έχουν φαγούρα, πρήζονται (κυρίως το πρωί), παρουσιάζουν έντονη ενόχληση με το φως ή διασταλμένα αγγεία σε σαφή ιστό που καλύπτει το λευκό του ματιού, αποτελούν σημάδια αλλεργικής επιπεφυκίτιδας, μίας κατάστασης που υπολογίζεται ότι επηρεάζει το 20% του γενικού πληθυσμού, ενώ το 60% των ασθενών με αλλεργική ρινίτιδα έχουν και συμπτώματα από τα μάτια.
Η αλλεργική επιπεφυκίτιδα εμφανίζεται όταν ο επιπεφυκότας (η λεπτή μεμβράνη που καλύπτει το μάτι και το εσωτερικό τον βλεφάρων) παρουσιάζει φλεγμονή που προκαλείται από διάφορα αλλεργιογόνα.
Για τους περισσότερους που έχουν εποχική επιπεφυκίτιδα τα συμπτώματά τους συνυπάρχουν με ρινίτιδα και οι αιτίες είναι ίδιες. Η γύρη ευθύνεται για την εποχική επιπεφυκίτιδα, ενώ η ολοετής επιπεφυκίτιδα συνήθως οφείλεται σε επιθήλια ζώων και στη σκόνη (ακάρεα). Τα αλλεργιογόνα επικάθονται κυρίως στην εσωτερική επιφάνεια των βλεφάρων και έτσι προκαλούν τα συμπτώματα.
Αλλεργικό βρογχικό άσθμα
Το άσθμα είναι μία νόσος που αφορά τους βρόγχους. Ο όρος βρογχικό άσθμα αφορά όλους τους ασθενείς με άσθμα. Το αλλεργικό άσθμα αφορά ασθενείς στους οποίους η εμφάνιση των συμπτωμάτων σχετίζεται με την έκθεση σε αλλεργιογόνα, όπως συμβαίνει για παράδειγμα με τις αλλαγές του καιρού την άνοιξη.
Το άσθμα εκδηλώνεται με βήχα, ξηρό, παροξυσμικό που γίνεται χειρότερος με τη σωματική προσπάθεια, μπορεί να αφυπνίζει τον ασθενή από το νυχτερινό ύπνο και προκαλεί δύσπνοια, δηλαδή ένα βασανιστικό αίσθημα έλλειψης αέρα.
Είναι μία χρόνια φλεγμονή των πνευμόνων που μπορεί να οδηγήσει σταδιακά σε μόνιμη έκπτωση της αναπνευστικής λειτουργίας, με εκδήλωση δύσπνοιας ακόμη και στην πιο ήπια σωματική προσπάθεια. Το οίδημα και η σύσπαση των αεραγωγών είναι μερικώς αναστρέψιμα είτε αυτόματα, είτε μετά από θεραπεία.
Πώς μπορούμε να προλάβουμε την εμφάνιση συμπτωμάτων αλλεργίας;
Καλό είναι τις ημέρες με έντονη γυρεοφορία να αποφεύγουμε τις μετακινήσεις σε εξωτερικούς χώρους, ειδικά νωρίς το πρωί και αργά το απόγευμα, διότι τότε υπάρχει η μεγαλύτερη συγκέντρωση γύρης στην ατμόσφαιρα. Επίσης, να αποφεύγουμε όσο είναι εφικτό τις μετακινήσεις τις ημέρες που φυσάει δυνατός αέρας.
Όπως με όλα τα νοσήματα πιο σημαντική είναι η πρόληψη εμφάνισης αλλεργίας. Αυτό, για τις εαρινές αλλεργίες μπορεί να γίνει με την έγκαιρη αναγνώριση και θεραπεία της δερματικής κατάστασης που ονομάζεται ατοπική δερματίτιδα.
Η ατοπική δερματίτιδα είναι μια χρόνια, κνησμώδης δερματοπάθεια, που εμφανίζεται από την πρώτη βρεφική ηλικία και συνεχίζεται στην παιδική ηλικία, ως έντονη ξηροδερμία και περιοχές με έκζεμα και έντονο κνησμό.
Είναι άκρως σημαντική η έγκαιρη αναγνώριση και θεραπεία της κατάστασης αυτής, διότι διαφορετικά οδηγεί σε μια αλληλουχία γεγονότων και περιλαμβάνει τη μετέπειτα ανάπτυξη τροφικής αλλεργίας, αλλεργικής ρινίτιδας και άσθματος.
Αντίθετα, η σωστή περιποίηση του δέρματος, ελαχιστοποιεί την επαφή του με τις γύρεις κατά την πρώτη παιδική ηλικία, με αποτέλεσμα την ελάττωση στη συχνότητα εμφάνισης αλλεργικής ρινίτιδας.
Η επίσκεψη στον αλλεργιολόγο
Είναι σημαντικό να αναφέρουμε τη σχέση μεταξύ αλλεργικής ρινίτιδας και άσθματος: ποσοστό 10-50% των ασθενών με αλλεργική ρινίτιδα που δεν έχει διαγνωσθεί, θα αναπτύξει άσθμα μέσα σε λίγα χρόνια από την έναρξη της ρινίτιδας. Αν αντίθετα η ρινίτιδα διαγνωσθεί έγκαιρα και αντιμετωπιστεί σωστά (πράγμα που δυστυχώς δεν συμβαίνει), αποτρέπεται αυτή η δυσμενής εξέλιξη. Για το λόγο αυτό είναι κρίσιμη η συνεισφορά του ειδικού αλλεργιολόγου στην έγκαιρη διάγνωση και θεραπεία.
Με μια επίσκεψη στον αλλεργιολόγο μπορείτε να αναγνωρίσετε τα αλλεργιογόνα που προκαλούν τα συμπτώματά σας. Ο γιατρός, με βάση το ιστορικό σας, θα σας υποβάλλει σε δερματικά τεστ ή αιματολογικές εξετάσεις. Ανάλογα με τα ευρήματα θα προσδιορίσει την αλλεργία και θα σας συστήσει τη σωστή θεραπεία.
Βασίζεται στην κατά το δυνατόν αποφυγή των αλλεργιογόνων ουσιών (τακτικός καθαρισμός και αερισμός των σπιτιών, αλλαγή των φίλτρων στα κλιματιστικά, αποφυγή υγρασίας στους εσωτερικούς χώρους, χρήση ειδικών φίλτρων απομάκρυνσης των σωματιδίων του αέρα) και την ανακούφιση των συμπτωμάτων με φαρμακευτική αγωγή (αντισταμινικά, αποσυμφορητικά χάπια, ρινικά κορτικοστεροειδή και ρινικά σπρέι).
Η χρήση τους ωστόσο πρέπει να γίνεται με μέτρο, αφού η αλόγιστη μπορεί να καταστρέψει το ρινικό βλεννογόνο. Στην περίπτωση που τα συμπτώματα επιμένουν, συστήνεται η απευαισθητοποίηση (ανοσοθεραπεία) που γίνεται με ενέσεις ή υπογλώσσιες σταγόνες κατά τακτά χρονικά διαστήματα και έχει ως αποτέλεσμα να τονώσει το ανοσοποιητικό σύστημα, χαρίζοντάς του μεγαλύτερη ανθεκτικότητα σε συγκεκριμένα αλλεργιογόνα.
