Υπάρχουν πολλοί λόγοι για τους οποίους τα παιδιά μπορεί να αποφεύγουν το φαγητό τους. Για να δώσετε τέλος στις μάχες με το φαγητό, θα πρέπει να ξέρετε με ποιο τύπο παιδιού με επιλεκτική σίτιση έρχεστε αντιμέτωποι. Ας δούμε τους 6 πιο συνήθεις τύπους παιδιών με επιλεκτική σίτιση και ποιες στρατηγικές μπορούμε να ακολουθήσουμε σε κάθε περίπτωση για να τα βοηθήσουμε να αντιμετωπίσουν αυτή τη διατροφική αμυντικότητα που εκδηλώνουν.
Τύπος 1: Το παιδί που χάνει το ενδιαφέρον του για αγαπημένα φαγητά που μέχρι πρότινος έτρωγε με αποτέλεσμα οι ώρες των γευμάτων να μετατρέπονται σε πεδίο μάχης. Ο τύπος αυτός παρατηρείται αρκετά συχνά σε παιδιά νηπιακής ηλικίας.
Γιατί συμβαίνει: Οι έρευνες δείχνουν ότι σε όσο περισσότερες γεύσεις εκτίθενται τα μωρά από νωρίς, τόσο πιο πιθανό είναι να καταναλώνουν μεγάλη ποικιλία τροφίμων καθώς μεγαλώνουν. Ωστόσο, η νηπιακή ηλικία (2-6 έτη) αποτελεί μια περίοδο σωματικής, γνωστικής, κοινωνικής και συναισθηματικής ανάπτυξης επομένως είναι φυσιολογικές και οι μεταβολές στην όρεξη σε σχέση με το φαγητό π.χ. το παιδί σας μπορεί να τρώει πολύ σε ένα γεύμα και πολύ λίγο στο άλλο. Στη νηπιακή ηλικία το παιδί μαθαίνει ότι έχει πολύ έλεγχο στη συμπεριφορά των γονιών του κάτι που φαντάζει πολύ διασκεδαστικό! Έτσι η απόρριψη των τροφίμων είναι ένας τρόπος για το παιδί να ασκήσει επιρροή στους γονείς του.
Τι πρέπει να κάνουμε: Όταν το παιδί απορρίπτει φαγητά που μέχρι πρότινος έτρωγε, συνήθως από αντίδραση οι γονείς διαγράφουν το φαγητά αυτά από τη λίστα και δε τα επαναφέρουν. Αυτό είναι το λάθος. Το χρυσό κλειδί εδώ είναι η ψυχραιμία. Δε πιέζουμε το παιδί να φάει το φαγητό που απορρίπτει αλλά συνεχίζουμε την έκθεση του παιδιού στο φαγητό αυτό σερβίροντάς το με νέους τρόπους. Μπορεί να του πάρει μια βδομάδα, ένα μήνα ή ακόμη κι ένα χρόνο αλλά θα έρθει το πλήρωμα του χρόνου να αποδεχτεί τα φαγητά που απορρίπτει, με τη προϋπόθεση ότι εξακολουθείτε να το εκθέτετε σε αυτά με ευφάνταστους τρόπους, χωρίς πίεση, με καλή διάθεση και υπομονή.
Τύπος 2: Το παιδί που περιορίζεται στη κατανάλωση συγκεκριμένων τροφών με κοινό χαρακτηριστικό την ηπιότητα της γεύσης π.χ. μπισκότα, βούτυρο, γάλα, ψωμί.
Γιατί συμβαίνει: Πολλά νήπια έχουν μια φυσική αποστροφή από τις έντονες γεύσεις και αυτό είναι στην πραγματικότητα ένα εξελικτικό πλεονέκτημα. Όταν οι πρόγονοί μας ήταν αρκετά μεγάλοι ώστε να απογαλακτιστούν από τους γονείς τους και να φροντίσουν για τη σίτισή τους, έπρεπε να είναι προσεκτικοί στο είδος της τροφής που επιλέγουν να καταναλώσουν. Έτσι εξηγείται το γεγονός ότι τα παιδιά αυτής της ηλικίας προτιμούν πιο ήπιες, «ασφαλείς» γεύσεις και αποφεύγουν να δοκιμάσουν πιο έντονες γεύσεις π.χ. λαχανικά («μεταλλική» πικρή γεύση). Όταν τα παιδιά αρχίζουν να γίνονται επιλεκτικά, είναι εύκολο για τους γονείς να τους προσφέρουν τη τροφή που ξέρουν ότι τους αρέσει. Ωστόσο, όσο οι γονείς ικανοποιούν αυτές τις προτιμήσεις, τα παιδιά είναι λιγότερο πιθανό να επεκταθούν πέρα από αυτό το περιορισμένο φάσμα γεύσεων που υιοθετούν.
Τι πρέπει να κάνουμε: Προσπαθείτε να εκπαιδεύσετε το παιδί σας σε διάφορες γεύσεις. Αν στο παιδί σας αρέσουν τα ζυμαρικά με βούτυρο, την επόμενη φορά δοκιμάστε να τους προσφέρετε ζυμαρικά με ελαιόλαδο. Μόλις αυτό γίνει αποδεκτό, προσθέστε στα ζυμαρικά λίγο τριμμένο τυρί. Συνδυάστε τις γεύσεις σταδιακά. Δεν χρειάζεται να ενημερώσετε το παιδί γι’ αυτές τις αλλαγές, αλλά αν το παιδί σας ρωτήσει, δεν πρέπει να πείτε ψέματα. Επίσης, τα παιδιά μαθαίνουν με μίμηση και καθησυχάζονται όταν οι γονείς τους απολαμβάνουν προφανώς το ίδιο φαγητό με αυτά. Ακόμη, καλό είναι τα παιδιά να συμμετέχουν στη προετοιμασία του φαγητού με ευφάνταστους και δημιουργικούς τρόπους ώστε να εξοικειώνονται με αυτό.
Τύπος 3: Το παιδί που δε τρώει αλλά πίνει. Ένα συχνό παράδειγμα είναι το παιδί που πίνει πολύ γάλα κατά τη διάρκεια της ημέρας ενώ έχει χάσει το ενδιαφέρον του για τις στερεές τροφές.
Γιατί συμβαίνει: Τα μικρά παιδιά έχουν μια προτεραιότητα, το παιχνίδι. Έτσι είναι γι’ αυτά πολύ πιο γρήγορο να πιούν από το να καθίσουν στο τραπέζι να φάνε. Ωστόσο αν το παιδί έχει χάσει το ενδιαφέρον του για τις στέρεες τροφές, καλό θα ήταν να απευθυνθείτε στο παιδίατρό σας ώστε να αποκλείσετε ιατρικά αίτια που μπορεί να τo δυσκολεύουν να δαγκώσει ή να μασήσει τη τροφή του.
Τι πρέπει να κάνουμε: Αν έχετε αποκλείσει κάποιο ιατρικό αίτιο τότε φροντίστε να παρέχετε στο παιδί σας υγρά παράλληλα με το φαγητό τους και δίνοντας το καλό παράδειγμα εσείς πρώτοι ως γονείς καταναλώστε πρώτα το φαγητό και αφήστε το υγρό για το τέλος. Εξηγείστε στο παιδί με ωραίο τρόπο ότι η διαδικασία του φαγητού απαιτεί όλα τα μέλη της οικογένειας να κάθονται στο τραπέζι μαζί για φαγητό για 5-10 λεπτά και ζητείστε του να τηρήσει αυτό το χρονοδιάγραμμα. Μετά μπορεί να συνεχίσει το παιχνίδι του, είτε έχει επιλέξει να φάει το φαγητό του ως τότε είτε όχι.
Τύπος 4: Το παιδί που είναι επιλεκτικό με τις υφές των τροφίμων π.χ. τα καρότα είναι πολύ σκληρά, το γιαούρτι πολύ γλιστερό κ.α.
Γιατί συμβαίνει: Τα μικρά παιδιά έχουν μεγάλο εύρος όσον αφορά στη μασητική τους ικανότητα. Τα δόντια και οι μασητήριοι μύες τους είναι υπό συνεχή ανάπτυξη και έτσι μπορεί να μην αισθάνονται ότι έχουν ακόμη τον έλεγχο στο στόμα τους με ορισμένες τροφές οπότε τις απορρίπτουν.
Τι πρέπει να κάνουμε: Πειραματιστείτε με διαφορετικές υφές της ίδιας τροφής. Αντί να σερβίρετε τα λαχανικά ωμά, δοκιμάστε να τα βράσετε, να τα κάνετε πουρέ ή να τα ζεματίσετε ώστε να πετύχετε μία ενδιάμεση στη σκληρότητα υφή. Για να το πετύχετε αυτό θα χρειαστεί να βράσετε τα λαχανικά για μερικά λεπτά και κατόπιν να τα μεταφέρετε σε ένα μπολ με παγωμένο νερό. Αυτή η διαδικασία κάνει τα λαχανικά πιο τρυφερά και ελαφρώς τραγανά. Κόψτε τα λαχανικά σε μικρά κομματάκια και ζητείστε από το παιδί να μασήσει ένα μικρό κομμάτι χρησιμοποιώντας περισσότερο τα δόντια του και λιγότερο τη γλώσσα του. Τα παιδιά νιώθουν ασφαλέστερα όταν διαχειρίζονται τη τροφή με τα δόντια τους καθώς η γλώσσα έχει αισθητήριους κάλυκες οι οποίοι κάνουν το παιδί να αντιλαμβάνεται πιο έντονα τη γεύση της τροφής.
Τύπος 5: Το παιδί που περιορίζεται σε ελάχιστες τροφές και όταν οι γονείς καταφέρουν να το πείσουν να δοκιμάσει ένα νέο φαγητό η διαδικασία του φαγητού γίνεται πεδίο μάχης με το παιδί να αρνείται συστηματικά να δοκιμάσει νέες τροφές και οι γονείς μάλλον απίθανο να τις ξανά προσφέρουν.
Γιατί συμβαίνει: Στα περισσότερα παιδιά αυτή η αντίδραση είναι μια ένδειξη ότι η διαδικασία του φαγητού αποτελεί μια στρεσογόνο κατάσταση για το παιδί. Πιθανός το παιδί να έχει συνδέσει το συγκεκριμένο φαγητό με κάποια δυσάρεστη εμπειρία π.χ. κάποιο επεισόδιο πνιγμού, παλινδρόμηση, δυσκοιλιότητα συνοδευόμενη από πόνο, καταναγκαστική σίτιση. Ωστόσο η επιλογή του παιδιού να περιορίζεται σε συγκεκριμένες τροφές μπορεί να οφείλεται και σε ιατρικά αίτια γι’ αυτό θα πρέπει πάντα να συμβουλεύεστε το παιδίατρό σας.
Τι πρέπει να κάνουμε: Εφόσον έχουμε αποκλείσει ιατρικά αίτια, αποφορτίζουμε την ώρα του φαγητού. Θυμηθείτε ότι οι γονείς είναι υπεύθυνοι να παρέχουν στο παιδί φαγητό και εκείνο υπεύθυνο να αποφασίσει πόσο θα φάει. Ένας έξυπνος τρόπος να βοηθήσετε αυτά τα παιδιά να εξοικειωθούν με νέα φαγητά είναι να συμμετέχουν στη διαδικασία σερβιρίσματος. Ορίστε το παιδί υπεύθυνο να μοιράσει το φαγητό στα πιάτα. Με αυτό το τρόπο το παιδί αποκτά οπτική, οσφρητική, ηχητική επαφή με το φαγητό πριν το γευτεί και η έκθεση αυτή αυξάνει τις πιθανότητες να δοκιμάσει το νέο φαγητό ενώ ταυτόχρονα δημιουργείται και ένα ευχάριστο κλίμα γύρω από το τραπέζι.
Τύπος 6: Το παιδί που καταναλώνει ποικιλία τροφών αλλά είναι πολύ επιλεκτικό όσον αφορά την εμφάνιση-παρουσίαση της τροφής στο πιάτο του.
Γιατί συμβαίνει: Συνήθως αυτή η αντίδραση παρατηρείται σε αγχωμένα παιδιά τα οποία χρησιμοποιούν τη συμπεριφορά αυτή στη προσπάθεια να ανακτήσουν τον έλεγχο.
Τι πρέπει να κάνουμε: Είναι αποδεκτό να σερβίρουμε στο παιδί το φαγητό με το τρόπο που το ευχαριστεί αλλά είναι καλό να το βοηθάμε να διευρύνει τις επιλογές του. Εξηγείστε στο παιδί ότι υπάρχουν πολλοί διαφορετικοί τρόποι να απολαμβάνουμε το φαγητό μας και ζητείστε του να ξεδιπλώσει τη φαντασία του και να αυτοσχεδιάσει με την εμφάνιση του φαγητού του. Αν αρνηθεί να φάει το φαγητό, διατηρείστε τη ψυχραιμία σας και πείτε του ότι όλοι τρώμε αυτό το φαγητό σήμερα και κατόπιν αλλάξτε θέμα συζήτησης που να αφορά σε κάτι ευχάριστο που το ενδιαφέρει. Να θυμάστε ότι ακόμη κι αν δε θελήσει τελικά να φάει το φαγητό, θα έχει εκτεθεί αισθητικά σε αυτό ώστε να αποκτήσει κάποια εξοικείωση και αυτό μας πάει ένα βήμα μπροστά. Και πάλι θα πρέπει οι γονείς να φροντίσουν να αποφορτίσουν το παιδί την ώρα του φαγητού ώστε να μπορέσει να ανακτήσει την όρεξή του και τη διάθεση να δοκιμάσει το φαγητό σε μια διαφορετική μορφή. Κάντε την ώρα του φαγητού διασκεδαστική για το παιδί και σύντομα το παιδί θα ανταμείψει τη προσπάθειά σας.
Η ώρα του φαγητού είναι ώρα επικοινωνίας και σύνδεσης μεταξύ των μελών της οικογένειας, επιδιώξτε να είναι μια απολαυστική ώρα με πολύτιμες αναμνήσεις για όλη την οικογένεια!
