11.02.2021

Αυτισμός και διατροφικές ιδιαιτερότητες

Σε μεγάλο ποσοστό των περιπτώσεων αυτισμού εμφανίζονται διάφορα προβλήματα με το γαστρεντερικό. Τα παιδιά με αυτισμό έχουν διαφορετική εντερική χλωρίδα σε σχέση με τα υγιή παιδιά. Το 30% με 80% των περιπτώσεων εμφανίζουν διάφορα γαστρεντερικά συμπτώματα και μεγαλύτερη διαπερατότητα εντέρου.

Τα προβλήματα αυτά περιλαμβάνουν γαστροοισοφαγική παλινδρόμηση, χρόνιες διάρροιες ή δυσκοιλιότητα, χρόνιο κοιλιακό άλγος και δυσφορία. Για αυτά τα συμπτώματα μπορεί να ευθύνεται κάποια ανωμαλία του γαστρεντερικού σωλήνα ή της μικροχλωρίδας του εντέρου. Πέρα όμως από την διαφορετική φυσιολογία του γαστρεντερικού συστήματος των παιδιών αυτών υπάρχουν και κάποια λειτουργικά προβλήματα που μπορεί να δυσκολεύουν την διατροφή τους. Μπορεί για παράδειγμα, να έχουν μειωμένη μασητική ικανότητα, να δυσκολεύονται κατά την κατάποση, να μην κλείνουν καλά τα χείλη τους και να πνίγονται με ορισμένες τροφές.

Υπάρχουν πολλοί παράγοντες που επηρεάζουν την διατροφική κατάσταση αυτών των παιδιών όπως προβλήματα με το γαστρεντερικό, τροφικές αλλεργίες, μεταβολικές ανωμαλίες καθώς και παρενέργειες από φαρμακευτικές αγωγές που τυχόν ακολουθούν.

Επιπλέον παράγοντες που επηρεάζουν την διατροφική τους κατάσταση είναι η στάση της οικογένειάς τους, προβλήματα συμπεριφοράς αναφορικά με το φαγητό και προβλήματα στην αντίληψη της γεύσης ή της οσμής των τροφίμων.

Από μελέτες που έχουν γίνει φαίνεται ότι τα αυτιστικά παιδιά στις περιπτώσεις που δεν αποκλείονται τα γαλακτοκομικά από την διατροφή τους, έχουν επαρκή πρόσληψη πρωτεϊνών. Αγαπημένες τους τροφές είναι οι τηγανιτές πατάτες, τα δημητριακά, τα μακαρόνια και οι μπουκίτσες κοτόπουλου. Εκτός από το κοτόπουλο, είναι σύνηθες να αποφεύγουν το κρέας, χοιρινό και μοσχαρίσιο, τα ψάρια και τα πουλερικά. Αυτό οδηγεί σε μειωμένη πρόσληψη σιδήρου και ψευδαργύρου. Επιπλέον, η πρόσληψη φυτικών ινών είναι ελλιπής. Όσον αφορά τα μικροθρεπτικά συστατικά εμφανίζονται πολλές ελλείψεις κυρίως στις βιταμίνες Α, D, Ε και Κ, σε σίδηρο, ασβέστιο, ψευδάργυρο και βιταμίνη Β5.

Διατροφικά συμπληρώματα

Η χρήση συμπληρωμάτων διατροφής, βοτάνων και εναλλακτικών διαιτών φαίνεται ότι είναι συχνή σε παιδιά με αυτισμό και έχει απασχολήσει πολλούς ερευνητές. Έγινε μια έρευνα σε οικογένειες με αυτιστικά παιδιά στο Οχάιο και βρέθηκε ότι το 83% αυτών χρησιμοποιούσαν τουλάχιστον 1 συμπλήρωμα την ημέρα και το 50% των οικογενειών χρησιμοποιούσαν τουλάχιστον 2 συμπληρώματα διατροφής.

Πολυβιταμινούχα σκευάσματα

Από τα πιο δημοφιλή συμπληρώματα είναι τα πολυβιταμινούχα σκευάσματα, η βιταμίνη Β6, τα προβιοτικά και τα συμπληρώματα μαγνησίου.Η σύσταση λήψης Βιταμίνης Β6 (πυριδοξίνη) άρχισε πριν από περίπου 40 χρόνια λόγω του ρόλου που παίζει για την σωστή λειτουργία του νευρικού συστήματος. Υπάρχει μια θεωρία σύμφωνα με την οποία τα παιδιά με αυτισμό έχουν έλλειψη πυριδοξίνης λόγω έλλειψης ενός ενζύμου που μετατρέπει την ανενεργή μορφή της βιταμίνης Β6 στην ενεργή της μορφή. Παρότι η θεωρία αυτή είναι πολύ ενδιαφέρουσα δεν έχει ακόμα εξακριβωθεί. Οι διαιτολόγοι λοιπόν είναι επιφυλακτικοί με την χορήγηση τέτοιων συμπληρωμάτων. Μελέτες έχουν γίνει και για την συγχορήγηση βιταμίνης Β6 και μαγνησίου χωρίς όμως επιβεβαιωμένα αποτελέσματα.

Συμπληρώματα ωμέγα-3 λιπαρών οξέων

Περίπου 1 στους 4 γονείς δίνει συμπληρώματα ωμέγα-3 λιπαρών οξέων στα παιδιά με αυτισμό. Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα είναι πολυακόρεστα και δεν μπορεί κάποιος να τα παράγει στον οργανισμό του, γι’ αυτό είναι απαραίτητο να τα εξασφαλίσει από την τροφή ή από συμπληρώματα. Βρίσκονται στους ξηρούς καρπούς, τα ψάρια και το ιχθυέλαιο. Τα ωμέγα-3 λιπαρά οξέα είναι απαραίτητα για την υγιή ανάπτυξη του εγκεφάλου και την σωστή λειτουργία του νευρικού συστήματος. Ωστόσο, ο ακριβής μηχανισμός δράσης των Ω-3 λιπαρών οξέων σε σχέση με τον αυτισμό δεν έχει διευκρινιστεί πλήρως και γίνονται μελέτες που είναι μεν σε αρχικό στάδιο αλλά ενθαρρυντικές.

Πραγματοποιήθηκαν μελέτες όπου εξετάστηκε η αποτελεσματικότητα της χορήγησης Ω-3 λιπαρών οξέων σε αυτιστικά παιδιά. Οι δόσεις που τους χορηγούσαν ήταν από 300mg έως 3000mg ημερησίως. Παρατηρήθηκε βελτίωση κάποιων συμπτωμάτων που σχετίζονται με τον αυτισμό, όπως ήταν τα προβλήματα με τον ύπνο, η κινητικότητα, η ευερεθιστότητα, η οπτική επαφή κ.α. Ωστόσο, υπήρχαν διάφοροι περιορισμοί στις μελέτες αυτές και μικρός αριθμός συμμετεχόντων και τα αποτελέσματα δεν είναι επιβεβαιωμένα.

Χρήση σεκρετίνης

Το 1998 αναφέρθηκε για πρώτη φορά η χρήση σεκρετίνης ως αποτελεσματική θεραπεία σε άτομα με διαταραχές του φάσματος του αυτισμού, βασισμένη όμως σε ανεπίσημα στοιχεία.Η σεκρετίνη, ή αλλιώς εκκριματίνη, είναι μια ορμόνη πεπτιδικής φύσης η οποία παράγεται από τα κύτταρα του βλεννογόνου του δωδεκαδακτύλου. Ερέθισμα για την έκκριση αυτής της ορμόνης αποτελεί το χαμηλό pH του περιεχομένου του δωδεκαδακτύλου. Η εκκριματίνη αυξάνει την έκκριση από το πάγκρεας, τα χοληφόρα και τους δωδεκαδακτυλικούς αδένες. Οι εκκρίσεις των αδένων αυτών είναι αλκαλικές με αποτέλεσμα την εξουδετέρωση του όξινου πεπτικού περιεχομένου. Παράλληλα, εμποδίζεται η έκκριση οξέος από το στομάχι, με την αναστολή της έκκρισης γαστρίνης από τον βλεννογόνο του στομάχου. Το ουδέτερο pH βοηθά στην ενεργοποίηση των παγκρεατικών ενζύμων που συνεχίζουν την διαδικασία για την διάσπαση της τροφής. Επιπλέον με αυτό τον τρόπο προστατεύεται και ο βλεννογόνος του εντέρου από το οξύ. Σε μια ανασκόπηση που έγινε το 2012 δεν βρέθηκαν επαρκείς αποδείξεις ότι η ενδοφλέβια χρήση σεκρετίνης μπορεί να ωφελήσει τα άτομα με διαταραχές του φάσματος του αυτισμού και ως εκ τούτου δεν συστήνεται η χορήγηση της. Περεταίρω πειραματική αξιολόγηση της αποτελεσματικότητας της σεκρετίνης στα άτομα με αυτισμό θα μπορούσε να δικαιολογηθεί μόνο αν υπάρξουν νέες, αξιόπιστες επιστημονικές αποδείξεις είτε ότι η σεκρετίνη παίζει κάποιο ρόλο στη νευροδιαβίβαση με κάποιο τρόπο που θα μπορούσε να ωφελήσει όλα τα παιδιά με αυτισμό.

Αποκλεισμού γλουτένης και καζεΐνης

Αναπτύχθηκε μια θεωρία σύμφωνα με την οποία τα παιδιά που έχουν αυτισμό πιθανόν να πάσχουν κι από κοιλιοκάκη, δηλαδή δυσανεξία στην γλουτένη και μπορεί να ωφεληθούν από κάποιους διατροφικούς περιορισμούς. Στην κοιλιοκάκη το έντερο είναι υπερβολικά διαπερατό με αποτέλεσμα να μην επιτρέπεται η σωστή απορρόφηση των θρεπτικών συστατικών. Επιπλέον, ο οργανισμός δεν μπορεί να μεταβολίσει την γλουτένη με συνέπεια πλήθος προβλημάτων. Σε αυτή την περίπτωση η πιο συνήθης διατροφική παρέμβαση είναι ο αποκλεισμός την γλουτένης και της καζεΐνης (πρωτεΐνη του γάλακτος). Με τον αποκλεισμό αυτών βέβαια, υπάρχει ο κίνδυνος έλλειψης βιταμίνης D και ασβεστίου καθώς και μειωμένη πρόσληψη πρωτεϊνών. Οι γονείς προσπαθώντας να βελτιώσουν την κατάσταση της υγείας των παιδιών με αυτισμό είναι πρόθυμοι να υιοθετήσουν κάθε πιθανή μέθοδο που μπορεί να βοηθήσει και θεωρούν ότι δεν είναι επιβλαβής.

Ωστόσο, η πεποίθηση ότι η δίαιτα αποκλεισμού της γλουτένης και της καζεΐνης δεν έχει αρνητικές επιπτώσεις στην υγεία των παιδιών είναι λανθασμένη. Εκτός απ’ το ότι απαιτούνται χρήματα για την αγορά ειδικών τροφίμων επιπλέον η δίαιτα αποκλεισμού γλουτένης και καζεΐνης μπορεί να είναι επικίνδυνη για την υγεία του παιδιού. Μια από τις κύριες ανησυχίες είναι ο αυξημένος κίνδυνος για ελλείψεις σε θρεπτικά συστατικά.

Σε μια μελέτη που έγινε συνέλλεξαν πλάσμα 36 παιδιών με αυτισμό και εξέτασαν τα αμινοξέα και βρέθηκε ότι τα παιδιά με αυτισμό που ακολουθούσαν δίαιτα αποκλεισμού γλουτένης και καζεΐνης ήταν σε πολύ μεγαλύτερο κίνδυνο σε σχέση με τα παιδιά που τρέφονταν κανονικά.Αυτό μπορεί να οφείλεται τόσο στην έλλειψη πρωτεϊνών που βρίσκονται συγκεκριμένα στην γλουτένη και την καζεΐνη όσο και στην αυξημένη άρνηση των παιδιών να καταναλώσουν τα ειδικά τρόφιμα που μπορεί να ακολουθήσει την επιβολή της συγκεκριμένης διατροφής.

Σε μελέτη που έγινε σε ομάδα 75 αγοριών, ηλικίας από 4 έως 8 χρόνων, που ακολουθούσαν δίαιτα ελεύθερη καζεΐνης φάνηκε ότι είχαν μειωμένη οστική ανάπτυξη και συγκεκριμένα μειωμένο πάχος του φλοιού των οστών. Βέβαια, στην συγκεκριμένη μελέτη δεν αξιολογήθηκε η πρόσληψη ασβεστίου και βιταμίνης D, που είναι πολύ σημαντικά θρεπτικά συστατικά για την υγιή ανάπτυξη των οστών, παρόλα αυτά τα ευρήματα της μελέτης πρέπει να ληφθούν υπόψη για το τι μπορεί να προκαλέσει ο αποκλεισμός γαλακτοκομικών στα παιδιά με αυτισμό.

Σύμφωνα με μια ανασκόπηση του 2009, οι μέχρι στιγμής έρευνες δεν υποστηρίζουν την εφαρμογή της δίαιτας αποκλεισμού γλουτένης και καζεΐνης στα παιδιά με αυτισμό. Μέχρι λοιπόν να βρεθούν αποδείξεις για τα οφέλη αυτών των διαιτών αποκλεισμού, θα πρέπει να αποφεύγεται η εφαρμογή τους εκτός κι αν υπάρχουν διαπιστωμένες τροφικές αλλεργίες ή δυσανεξία.

Δίαιτα με περιορισμένους υδατάνθρακες

Μία δίαιτα που έγινε δημοφιλής σε παιδιά και ενήλικες με αυτισμό είναι η δίαιτα με περιορισμένους υδατάνθρακες. Η λογική της δίαιτας αυτής στηρίζεται στο ότι οι μονοσακχαρίτες (απλοί υδατάνθρακες) είναι πιο εύκολα απορροφήσιμοι από τους δυσακχαρίτες και τους πολυσακχαρίτες και έτσι τα παιδιά με αυτισμό που υποφέρουν από γαστρεντερικά προβλήματα θα επωφελούνταν από μια δίαιτα μόνο με μονοσακχαρίτες. Πιθανολογείται ότι καθώς οι δυσακχαρίτες και οι πολυσακχαρίτες φτάνουν στο παχύ έντερο χωρίς να έχουν μεταβολιστεί προκαλούν διάρροια, τυμπανισμό, αέρια, δυσκοιλιότητα και υπερβολική ανάπτυξη παθογόνων βακτηρίων τα οποία οδηγούν σε φλεγμονή. Τα αποτελέσματα αυτής της δίαιτας ποικίλουν και δεν είναι εξακριβωμένα.

Η Strickland, μια ερευνήτρια που είχε δουλέψει με αυτιστικά παιδιά για πάνω από 25 χρόνια, παρατήρησε ότι λίγα παιδιά βοηθήθηκαν από αυτή τη δίαιτα. Αντί αυτού πρότεινε ότι μια πιο εμπλουτισμένη δίαιτα με καλά λιπαρά, επαρκείς πρωτεΐνες, ακατέργαστους υδατάνθρακες και όχι υπερβολική ποσότητα υδατανθράκων θα ήταν πιο ωφέλιμη.

Αναδημοσίευση από το faepaidimou