Κάθε νέος γονιός έχει πολλές απορίες για το νέο μέλος της οικογένειας, από τη φροντίδα που πρέπει να του παρέχει, μέχρι πώς η συμπεριφορά του απέναντι στο νεογέννητο μπορεί να επηρεάσει την ψυχική υγεία του μωρού. Είναι γεγονός ότι κάθε μωρό έχει τη δική του ψυχολογία και μάλιστα, μια πολύπλοκη ψυχική δομή.
Είναι γνωστό ότι κατά τους πρώτους έξι μήνες της ζωής ενός βρέφους σχηματίζεται η πρώιμη συναισθηματική ανάπτυξή του, η οποία είναι καθοριστική, όπως και συνολικά τα πέντε πρώτα χρόνια της ζωής του.
Ας δούμε, όμως, τι ακριβώς συμβαίνει στον ψυχικό κόσμο ενός μωρού. Η πρώτη εμπειρία του, είναι αυτή της γέννας, που λειτουργεί ως ένα βαθμό ως αρχέτυπο, μη συνειδητό στις περισσότερες περιπτώσεις, για τις μελλοντικές εμπειρίες άγχους. Το τραύμα της γέννας είναι πιο οδυνηρό για τα μωρά εκείνα που ήρθαν στον κόσμο καθυστερημένα ή εσπευσμένα ή με εξωτερική παρεμβολή.
Σύμφωνα με τον διάσημο παιδίατρο και παιδοψυχίατρο, D. W. Winnicott, η προσωπικότητα του μωρού δεν ξεκινάει ως ολόκληρη, αυτονομημένη. Υπάρχει μόνο η δυάδα μητέρας - βρέφους, ως ενιαία μονάδα. Κατά τους πρώτους έξι μήνες της ζωής του, το μωρό δεν έχει επίγνωση της ατομικότητάς του, του εαυτού του, με όριο σαφές από το περιβάλλον του. Το στήθος και η αγκαλιά της μαμάς, αποτελούν μέρος του κόσμου του, ο οποίος διαχωρίζεται μετά τους έξι μήνες.
Τους πρώτους έξι μήνες, η πρώιμη συναισθηματική ανάπτυξη του μωρού, πριν αυτό συνειδητοποιήσει τον εαυτό του (άρα και τους άλλους) ως ολόκληρο άτομο (άρα και τους άλλους ως ολόκληρα άτομα), είναι ζωτικά σημαντική. Τυχόν προβλήματα, μπορεί να έχουν ως αποτέλεσμα την εμφάνιση ψυχώσεων αργότερα. Οι ψυχώσεις οφείλονται σε διαταραχή στη συναισθηματική ανάπτυξη που προκύπτει πριν το παιδί αποκτήσει την αίσθηση ενός ολόκληρου ατόμου.
Πώς οι γονείς μπορούν να συμβάλλουν στην ψυχική υγεία του μωρού τους;
Ο ρόλος της μητέρας είναι καταλυτικός, καθώς η ενασχόλησή της και η φροντίδα του μωρού, συμβάλλουν στην καλή ψυχική υγεία του. Την κρίσιμη αυτή περίοδο είναι απαραίτητη η σταθερή παρουσία και η φροντίδα της μητέρας. Η αγάπη, η ευαισθησία και η φυσική αβίαστη ενασχόλησή της με το βρέφος, η έγκαιρη ανταπόκριση στις ανάγκες του, σε κάθε του κλάμα, η αγκαλιά, το χάδι, ο θηλασμός, θα εξασφαλίσουν την ομαλή ψυχική ανάπτυξή του.
Έτσι, το νεογέννητο σχηματίζει σταδιακά ένα όριο ανάμεσα στον εαυτό του και την εξωτερική πραγματικότητα, ενώ παράλληλα προλαμβάνει μορφές άγχους που μπορεί να εκδηλωθούν σε αυτήν την ηλικία, αλλά και στην ενήλικη ζωή, ως ψυχώσεις.
Πολλοί σύγχρονοι γονείς εφαρμόζουν πρακτικές που μπορεί αν αποβούν επιζήμιες για το βρέφος, όπως, αποφεύγουν να το κρατούν αγκαλιά για να μην κακομαθαίνει, το αφήνουν να κλαίει για να σκληραγωγηθεί, το αφήνουν στη φροντίδα άλλων από τις πρώτες εβδομάδες κλπ. Το άγχος στα βρέφη οφείλεται συχνά στις παραπάνω πρακτικές και μπορεί να εκφραστεί είτε με απληστία, είτε με καταστολή, με κοινό παρονομαστή τη σχέση με το φαγητό.
Το μικρό "άπληστο" παιδί ζητά συνέχεια φαγητό, αισθάνεται ανασφάλεια και ψάχνει συνεχώς κάτι που έχει χάσει. Το μικρό "κατασταλμένο" παιδί κλείνεται στον κόσμο του, δεν έχει όρεξη για φαγητό, δεν ενοχλεί, δεν απαιτεί, δεν λαχταράει να παίξει, μοιάζει ήσυχο. Η πρώιμη παχυσαρκία, η ανορεξία και οι δυσκολίες σίτισης, μπορεί να κρύβουν σημαντικό άγχος, που ενδεχομένως προέρχεται από την άφιξη νέου μέλους στην οικογένεια, τον απότομο απογαλακτισμό, τον αποχωρισμό από τους γονείς, την ένταση στο σπίτι ή τη μη ανταπόκριση στις ανάγκες του.
Από την αρχή της ζωής μας, η συμπεριφορά μας ως προς το φαγητό ταυτίζεται με αυτή ως προς τους ανθρώπους. Οι διαταραχές στο φαγητό σχετίζονται με τις διαταραχές στις σχέσεις ενός παιδιού με τους άλλους. Αν θέλει κανείς να περιγράψει ένα παιδί, μπορεί να παρατηρήσει τις στοματικές του συνήθειες: στήθος, φαγητό, μπιμπερό, πιπίλα. Τότε θα δει στοιχεία για τον υγιή ή όχι συναισθηματικό του κόσμο.
Η ανάλυση των ψυχώσεων και των νευρώσεων των ασθενών από τους ψυχαναλυτές, οδηγεί στην παιδική ηλικία, όπου ανευρίσκονται στιγμές κατά τις οποίες μη ανεκτές ψυχολογικές συγκρούσεις οδήγησαν σε καταπίεση, διαταραχή της συναισθηματικής ανάπτυξης και τελικά σε μορφοποίηση συμπτωμάτων.
Ως τα πέντε χρόνια ενός παιδιού, θεμελιώνεται η ψυχική υγεία του. Η ισχυρή σύνδεση με τους γονείς αποτελεί τον πλέον σημαντικό παράγοντα. Στα ίδια χρόνια βρίσκεται και ο πυρήνας των ψυχώσεων, οι οποίες γεννιούνται κατά την ιδιαίτερα σημαντική περίοδο της βρεφικής ηλικίας, και των νευρώσεων, που σχηματίζονται κατά το νηπιακό στάδιο.
