Οι όροι εκπαίδευση και παιδεία, που συχνά συγχέουμε στη χρήση τους και ως προς τη σημασία τους, προέρχονται και οι δύο από το ρήμα παιδεύω, έχουν όμως, διαφορετικές έννοιες.
Η εκπαίδευση με την ευρεία έννοια περιλαμβάνει τις δραστηριότητες που διαμορφώνουν τη σκέψη, το χαρακτήρα και τη σωματική αγωγή ενός ατόμου, τη διαδικασία μετάδοσης γνώσης και εμπειρίας, την καλλιέργεια και ανάπτυξη δεξιοτήτων και ικανοτήτων στο σχολείο. Η εκπαίδευση ουσιαστικά αποτελεί ένα μορφωτικό αγαθό μέσω του οποίου το άτομο αποκτά γνώσεις και λαμβάνει τα εφόδια για να εξασφαλίσει αργότερα ένα καλό βιοτικό επίπεδο.
Με τον όρο παιδεία εννοούμε τη συνολική μόρφωση την οποία καταβάλλει η οικογένεια και η πολιτεία για την ανατροφή ενός παιδιού. Η παιδεία είναι το αποτέλεσμα των συνθηκών του περιβάλλοντος στο οποίο αυτό μεγαλώνει, περιλαμβάνει την ανάπτυξη του χαρακτήρα, τις εσωτερικές ζυμώσεις, την ικανότητα να αναγνωρίζει το καλό, τη δικαιοσύνη, το σεβασμό, να έχει καλούς τρόπους και να εξελιχθεί αργότερα σε έναν ενεργό πολίτη.
Το παράδοξο στην εποχή μας είναι ότι ενώ όλο και περισσότεροι άνθρωποι έχουν πολύ καλή εκπαίδευση, στερούνται παιδείας.
Η εκπαίδευση βελτιώνει νοητικά τον άνθρωπο και του παρέχει γνώσεις και δεξιότητες για να λειτουργήσει ορθολογικά, με στόχο τη βελτίωση των συνθηκών της ζωής του. Η παιδεία του διδάσκει αξίες όπως ο σεβασμός και η δικαιοσύνη, του χαρίζει ηθική και πνευματική ολοκλήρωση, τον αναβαθμίζει πολιτιστικά, του μαθαίνει να συνυπάρχει αρμονικά και με σεβασμό προς τον συνάνθρωπο και το περιβάλλον του.
Οι γνώσεις σε θέματα επιστημονικά και θεωρητικό επίπεδο δεν είναι αρκετές για να δημιουργηθούν ολοκληρωμένες προσωπικότητες. Απαιτούνται άλλοι χειρισμοί, τόσο στο χώρο του σχολείου όσο και μέσα στην οικογένεια, ώστε τα παιδιά να μάθουν από μικρά την ομαλή συμβίωση, το σεβασμό, την αλληλεγγύη, τη συνεργασία, λειτουργώντας μελλοντικά προς όφελος του κοινωνικού συνόλου.
