Όταν αναφερόμαστε σε αναπτυξιακές διαταραχές, μιλάμε για τις περιπτώσεις εκείνες που υπάρχει μια εγκεφαλική δυσλειτουργία. Τα παιδιά με αναπτυξιακές διαταραχές αντιλαμβάνονται διαφορετικά τον κόσμο. Τα πρώτα σημάδια γίνονται ήδη ορατά από τη συμπλήρωση του πρώτου έτους ως και τους 18 μήνες.
Τα παιδιά αυτά καθυστερούν να μιλήσουν, αδυνατούν να εκφραστούν ή να εξωτερικεύσουν τις επιθυμίες και τα συναισθήματά τους. Κάποια έχουν περιορισμένο λόγο ή δεν τον αναπτύσσουν καθόλου. Μπορεί να δυσκολεύονται στην κατανόηση του προφορικού ή γραπτού λόγου. Επαναλαμβάνουν τη φράση που άκουσαν. Δεν κατανοούν το χιούμορ ή την ειρωνεία, δεν μπορούν να ακολουθούσουν τη ροή μιας συζήτησης και εμμένουν στα δικά τους θέματα.
Συνήθως δείχνουν αδιαφορία για άλλα άτομα, δυσκολεύονται να κάνουν φιλίες και επικεντρώνονται κυρίως σε αντικείμενα και σε μικρές και ασήμαντες λεπτομέρειές τους. Έχουν ξεσπάσματα, εκρήξεις οργής ή και επιθετικότητα προς τους άλλους ή και τον εαυτό τους. Επίσης, ο ύπνος τους είναι διαταραγμένος.
Δεν ανταποκρίνονται στο όνομα τους και δεν ακολουθούν εντολές. Μοιάζουν να μην ακούν. Αποφεύγουν την οπτική επαφή. Κάνουν επαναλαμβανόμενες κινήσεις χωρίς νόημα. Συχνά τα παιδιά αυτά έχουν και νευρολογικά προβλήματα, με κυρίαρχο την επιληψία που εμφανίζεται στην παιδική και εφηβική ηλικία σε ποσοστό 30%.
Στις αναπτυξιακές διαταραχές διακρίνουμε 5 βασικές κατηγορίες:
- Αυτισμός
- Σύνδρομο Asperger
- Σύνδρομο Rett
- Παιδική Αποδιοργανωτική Διαταραχή
- Διάχυτη Αναπτυξιακή Διαταραχή - μη προσδιοριζόμενη αλλιώς
Πού οφείλονται οι αναπτυξιακές διαταραχές;
Η κληρονομική προδιάθεση αποτελεί βασικό παράγοντα, αλλά για την εκδήλωση μιας διαταραχής παίζουν ρόλο και άλλοι παράγοντες από το περιβάλλον. Τα τελευταία χρόνια οι αναπτυξιακές διαταραχές παρουσιάζουν ανησυχητική αύξηση. Τα αγόρια προσβάλλονται περισσότερο από τα κορίτσια, με αναλογία 4:1. Φαίνεται ότι η εγκεφαλική δυσλειτουργία που υπάρχει στα παιδιά με αναπτυξιακή διαταραχή επηρεάζεται και από άλλους παράγοντες.
Τα παιδιά με αυτισμό έχουν πολλές φορές γαστρεντερικά προβλήματα ή τροφικές αλλεργίες. Η ανεπαρκής πέψη και το φτωχό διαιτολόγιο που έχουν ως αποτέλεσμα την έλλειψη βιταμινών και ιχνοστοιχείων.
Πολλά παιδιά παρουσιάζουν προβλήματα στο μεταβολισμό, που στη συνέχεια μπορεί να επηρεάσουν τον εγκέφαλο. Στις περιπτώσεις αυτές, ο οργανισμός δεν μπορεί να διασπάσει πλήρως τις ουσίες που απορροφόνται από το έντερο, με αποτέλεσμα να συγκεντρώνονται στον εγκέφαλο και να διαταράσσουν τη λειτουργία του.
Τα τελευταία χρόνια υπάρχουν μελέτες σχετικά με την υπερφόρτωση του οργανισμού με βαρέα μέταλλα (π.χ. υδράργυρος), που επηρεάζουν την εγκεφαλική λειτουργία. Πολλά παιδιά παρουσιάζουν ανοσολογικές διαταραχές. Έχουν διαπιστωθεί σε μελέτες ότι σε παιδιά με αυτισμό υπάρχουν αντισώματα που στρέφονται εναντίον των εγκεφαλικών κυττάρων. Όταν στη δημιουργία μιας νόσου συμμετέχουν πολλοί παράγοντες είναι πολύ δύσκολο να διευκρινιστεί τι ακριβώς φταίει.
