Ο εμβολιασμός αποτελεί το κυριότερο εργαλείο για την πρόληψη των ασθενειών. Η ανοσοποίηση μέσω των εμβολίων είναι η καλύτερη άμυνα που έχουμε απέναντι σε σοβαρές μεταδοτικές ασθένειες, οι οποίες μπορούν να προληφθούν. Ο εμβολιασμός των παιδιών αποτελεί υποχρέωση και ευθύνη των γονιών και των υγειονομικών υπηρεσιών, καθώς προστατεύει όχι μόνο το δικό μας παιδί, αλλά όλα τα παιδιά και μειώνει τη διασπορά της νόσου στη χώρα.
Σήμερα, πάνω από 100 εκατομμύρια παιδιά στον κόσμο εμβολιάζονται κάθε χρόνο κατά ασθενειών όπως η διφθερίτιδα, ο τέτανος, ο κοκκύτης, η φυματίωση, η πολιομυελίτιδα, η ιλαρά και η ηπατίτιδα Β. Σύμφωνα με τον Παγκόσμιο Οργανισμό Υγείας, χάρη στον εμβολιασμό προλαμβάνονται κάθε χρόνο 2-3 εκατομμύρια θάνατοι σε όλο τον κόσμο και μειώνονται οι δαπάνες για την ειδική θεραπεία ασθενειών, π.χ. μέσω αντιμικροβιακών θεραπειών (για τις ιογενείς λοιμώξεις). Παρά το εξαιρετικό ιστορικό τους, αρκετές χώρες της ΕΕ βρίσκονται, λόγω ανεπαρκών ποσοστών κάλυψης με εμβολιασμό, αντιμέτωπες με πρωτοφανή κρούσματα ασθενειών που θα μπορούσαν να προληφθούν.
Στην ΕΕ εφαρμόζονται πολύ αυστηροί κανόνες για την έγκριση των εμβολίων που διατίθενται στην αγορά. Ο Ευρωπαϊκός Οργανισμός Φαρμάκων αναλαμβάνει την αξιολόγηση και την εποπτεία των εμβολίων, αμέσως μετά τον σχεδιασμό τους. Μετά από ενδελεχείς δοκιμές, η Ευρωπαϊκή Επιτροπή μπορεί να εκδώσει άδεια κυκλοφορίας στην αγορά. Ο Εθνικός Οργανισμός Φαρμάκων εξακολουθεί να αξιολογεί την ασφάλεια των εμβολίων μετά τη διάθεσή τους στην αγορά και να διενεργεί επιτήρηση μετά την έγκρισή τους. Όλα αυτά τα βήματα έχουν σχεδιαστεί για να εξασφαλίζουν τη μέγιστη δυνατή ασφάλεια, με τελικό μέλημα την υγεία και την ευημερία του πληθυσμού.
Πώς προστατεύουν τον οργανισμό τα εμβόλια
Τα περισσότερα εμβόλια προλαμβάνουν τη νόσο, ενώ μερικά από αυτά την τροποποιούν, έτσι ώστε να μην εμφανιστεί σε πιο βαριά μορφή. Τα εμβόλια είναι εξασθενημένοι ιοί, μικρόβια ή τμήματα μικροβίων τα οποία έχουν χάσει την λοιμογόνο ιδιότητά τους, αλλά με τη διατήρηση της αντιγονικότητάς τους πετυχαίνουν την ανοσοποίηση του οργανισμού. Αρκετά εμβόλια χορηγούνται ανά δόσεις και ονομάζονται επαναληπτικά.
Εμβολιασμός του παιδιού κατά τη βρεφική ηλικία
Αμέσως μετά τη γέννηση
Εμβόλιο για την ηπατίτιδα Β, εφόσον υπάρχουν οι απόλυτες ενδείξεις κάθετης μετάδοσης από τη μητέρα. Ο εμβολιασμός επαναλαμβάνεται μετά από ένα μήνα και τουλάχιστον μετά από έξι μήνες, με συνολικά 4 δόσεις.
2 μηνών
- Εμβόλιο διφθερίτιδας-τετάνου-κοκκύτη: Το εμβόλιο αυτό είναι ένα από τα επαναληπτικά.
- Εμβόλιο πολιομυελίτιδας: Το εμβόλιο της πολιομυελίτιδας είναι ενσωματωμένο με το εμβόλιο της διφθερίτιδας-τετάνου-κοκκύτη και είναι ένα από τα επαναληπτικά.
- Εμβόλιο αιμοφίλου ινφλουέντζας: Προφυλάσσει το παιδί από το μικρόβιο "αιμόφιλος της ινφλουέντζας τύπου B", το οποίο προκαλεί λοιμώξεις σε μορφή πνευμονίας. Είναι ένα από τα επαναληπτικά εμβόλια.
- Εμβόλιο κατά του πνευμονιόκοκκου: Προφυλάσσει το παιδί από τον πνευμονιόκοκκο, ο οποίος είναι υπεύθυνος για σοβαρές λοιμώξεις. Το εμβόλιο είναι ένα από τα επαναληπτικά.
- Eμβόλιο κατά του ρότα ιού: Διατίθενται δύο εμβόλια που χορηγούνται σε 3 δόσεις (2, 4, 6 μηνών) και σε 2 δόσεις (2, 4 μηνών) αντίστοιχα. Η 1η δόση πρέπει να χορηγείται στην ηλικία 1,5 - 3 μηνών και να έχει τελειώσει το αργότερο στους 6 μήνες. Αν καθυστερήσει η έναρξη του εμβολιασμού, η μέγιστη ηλικία για την τελευταία δόση είναι ο 8ος μήνας.
3 μηνών
- Εμβόλιο κατά του μηνιγγιτιδόκοκκου: Ο μηνιγγιτιδόκοκκος είναι ένα αίτιο για την μηνιγγίτιδα. Το εμβόλιο αυτό είναι ένα από τα επαναληπτικά.
4 μηνών
- Εμβόλιο ηπατίτιδας Β: Το εμβόλιο αυτό γίνεται πολλές φορές και μέσα στο μαιευτήριο. Η ηπατίτιδα Β είναι από τις πιο κοινές μολυσματικές ασθένειες. Ο ιός της ηπατίτιδας Β μολύνει το ήπαρ και μεταδίδεται από άνθρωπο σε άνθρωπο μέσω του αίματος και των σωματικών υγρών.
- Εμβόλιο διφθερίτιδας-τετάνου-κοκκύτη: Επαναληπτική δόση.
- Εμβόλιο πολιομυελίτιδας: Επαναληπτική δόση.
- Εμβόλιο αιμοφίλου ινφλουέντζας: Επαναληπτική δόση.
- Εμβόλιο κατά του πνευμονιόκοκκου: Επαναληπτική δόση.
- Eμβόλιο κατά του ρότα ιού: Επαναληπτική δόση.
5 μηνών
- Εμβόλιο κατά του μηνιγγιτιδόκοκκου: Επαναληπτική δόση.
6 μηνών
- Εμβόλιο ηπατίτιδας Β: Επαναληπτική δόση.
- Εμβόλιο διφθερίτιδας-τετάνου-κοκκύτη: Επαναληπτική δόση.
- Εμβόλιο πολιομυελίτιδας: Επαναληπτική δόση.
- Εμβόλιο αιμοφίλου ινφλουέντζας: Επαναληπτική δόση.
- Εμβόλιο κατά του πνευμονιόκοκκου: Επαναληπτική δόση.
- Eμβόλιο κατά του ρότα ιού: Επαναληπτική δόση.
Η διφθερίτιδα είναι θανατηφόρα ασθένεια παλαιότερων εποχών που χάρη στους εμβολιασμούς έχει εκλείψει, αλλά σπανιότατα παρατηρούνται κρούσματα στον κόσμο. Το ίδιο ισχύει και για τον τέτανο ως προς τη βαρύτητα, αλλά με σποραδική εμφάνιση κρουσμάτων. Το μικρόβιο του τετάνου ενδέχεται να υπάρχει στη σκόνη, στα χώματα, στα σκουριασμένα αντικείμενα και στα αγκάθια των φυτών. Ο κοκκύτης είναι στις πρώτες θέσεις των λοιμωδών νοσημάτων που προκαλούν μηνιγγοεγκεφαλίτιδα, πέρα από τις άπνοιες των κρίσεων. Η πολιομυελίτιδα προκαλεί παραλύσεις. Ο αιμόφιλος ινφλουέντζας τύπου Β προκαλεί μηνιγγοεγκεφαλίτιδα κυρίως στα βρέφη, καθώς και επιγλωττίτιδα, νόσο επικίνδυνη και θανατηφόρο. Η ηπατίτιδα Β μπορεί να είναι θανατηφόρος στα βρέφη. Ο ιός ρότα είναι η συχνότερη αιτία γαστρεντερίτιδας στα παιδιά και πρέπει το εμβόλιο να ολοκληρώνεται πριν από τον ένατο μήνα το αργότερο, καλύτερα και πριν από τον έβδομο, ώστε να παρέχει κάλυψη από την αφυδάτωση της γαστρεντερίτιδας και τις επικίνδυνες επιπλοκές της. Είναι το μοναδικό εμβόλιο που πίνεται και δεν ενίεται, αφού έχει να κάνει αποκλειστικά με τον πεπτικό σωλήνα. Ο πνευμονιόκοκκος προκαλεί λοιμώξεις του αναπνευστικού, π.χ. πνευμονία, αλλά και μηνιγγοεγκεφαλίτιδα. Ο μηνιγγιτιδόκοκκος προκαλεί, όπως καταδεικνύει και το όνομά του, μηνιγγίτιδα.
Παρενέργειες εμβολίων
Μετά από ένα εμβολιασμό υπάρχει περίπτωση να εμφανιστούν παρενέργειες τοπικά, π.χ. κοκκινίλα στο σημείο της ένεσης ή κάποιο πρήξιμο, ή το μωρό να παρουσιάσει πυρετό.
Πιο συγκεκριμένα, ανά περίπτωση, μπορεί να υπάρξουν:
- Εμβόλιο διφθερίτιδας-τετάνου-κοκκύτη: Πόνος και πρήξιμο στο σημείο της ένεσης και σε σπάνιες περιπτώσεις δερματικό εξάνθημα, θερμότητα ή ερυθρότητα στο ίδιο σημείο.
- Εμβόλιο πολιομυελίτιδας: Λίγος πόνος στο σημείο της ένεσης.
- Εμβόλιο κατά του αιμοφίλου ινφλουέντζας: Ερυθρότητα, πόνος ή οίδημα στο σημείο της ένεσης ή και χαμηλός πυρετός.
Η τάση των τελευταίων δεκαετιών είναι η απαλλαγή των βρεφών από τα συχνά τσιμπήματα και η κάλυψή τους εξίσου ή και πιο καλά, με λιγότερο πόνο, χρησιμοποιώντας πολυεμβόλια. Τέλος, τα εμβόλια έχουν επαναληπτικές δόσεις ώστε να ενισχύουν το σχηματισμό αντισωμάτων εκ μέρους του οργανισμού, ο οποίος με την επαναληπτική δόση θυμάται την προηγούμενη επαφή του με το εμβόλιο και δημιουργεί φρέσκα αντισώματα, παρέχοντας τη μέγιστη δυνατή κάλυψη ανά πάσα στιγμή.
