Το ζεστό χάδι του ήλιου μας αναζωογονεί και είναι απαραίτητο για τη σωματική και ψυχική υγεία μας, αλλά μπορεί να αποβεί μοιραίο, χωρίς την απαραίτητη προστασία. Ειδικά τώρα το καλοκαίρι και σε μία χώρα όπως η Ελλάδα, με έντονη ηλιοφάνεια, οφείλουμε να ακολουθούμε τους κανόνες που θα κάνουν τον ήλιο φίλο μας.
Ο ήλιος συμβάλλει θετικά στη διάθεσή μας, καθώς διεγείρει την παραγωγή των ενδορφινών, ουσιών που δημιουργούν αίσθημα ευεξίας. Είναι, επίσης, απαραίτητος για τη σύνθεση της βιταμίνης D, η οποία παίζει πρωταρχικό ρόλο στο μεταβολισμό των οστών, ελέγχοντας την απορρόφηση του ασβεστίου. Η έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία βοηθά σε πολλές δερματικές παθήσεις, όπως το έκζεμα και η ψωρίαση. Τέλος, ενισχύει το αμυντικό σύστημα, έχει βακτηριοκτόνο δράση και γενικά μπορεί να βελτιώσει τον ύπνο και την όρεξη ενός ατόμου. Ωστόσο, η υγεία μας κινδυνεύει από τις βλαβερές ακτίνες του, είτε βρισκόμαστε στην πόλη, είτε στην εξοχή. Είναι, λοιπόν, αναγκαία η γνώση των κινδύνων που κρύβει η έκθεση στον ήλιο.
Ποιοι είναι οι κίνδυνοι από την έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία
Οι ακτίνες UVA είναι αυτές που ευθύνονται για την πρόωρη γήρανση. Παρούσες σε όλη τη διάρκεια της μέρας και όλο το χρόνο, διεισδύουν βαθιά στο δέρμα. Καταστρέφουν τον συνδετικό ιστό κάτω από την επιδερμίδα, προκαλώντας απώλεια του τόνου της, ρυτίδες και χαλάρωση. Οι ακτίνες UVB είναι υπεύθυνες για το μαύρισμα, το οποίο οφείλεται σε αυξημένη παραγωγή μελανίνης μετά από την έκθεσή μας στον ήλιο. Η μελανίνη, έχει την ιδιότητα να μειώνει τη διείσδυση των ακτίνων UV στους εν τω βάθει ιστούς και άρα, δρα προστατευτικά. Η UVB ακτινοβολία, η οποία διαφέρει σε ένταση ανάλογα με την ώρα της μέρας και είναι πιο επικίνδυνη μεταξύ 11.00-17.00, μπορεί να προκαλέσει εγκαύματα, χρωστικές διαταραχές και να οδηγήσει σε τροποποίηση του γενετικού υλικού. Τόσο οι UVA, όσο και οι UVB ακτίνες, αυξάνουν τον κίνδυνο καρκίνου του δέρματος.
Οι περισσότεροι καρκίνοι του δέρματος δεν θεωρούνται γενικά πολύ επικίνδυνοι, καθώς θεραπεύονται εύκολα, αρκεί να γίνει έγκαιρη διάγνωση. Το μελάνωμα αποτελεί τον πλέον κακοήθη δερματικό όγκο και μάλιστα, η συχνότητα εμφάνισής του αυξάνεται κάθε χρόνο παγκοσμίως. Η πάθηση εμφανίζεται συχνότερα όσο αυξάνεται η ηλικία, αν και ένα στα τέσσερα άτομα με μελάνωμα είναι ηλικίας μικρότερης των 40 ετών. Ωστόσο, το 90% των μελανωμάτων μπορούν να θεραπευτούν αν διαγνωστούν έγκαιρα.
Η πρώτη ένδειξη για τον καρκίνο του δέρματος είναι η αλλαγή στο μέγεθος, σχήμα ή χρώμα ενός σπίλου. Είναι πολύ σημαντικό επομένως, να επισκεφθείτε αμέσως το γιατρό σας, αν παρατηρήσετε οποιαδήποτε αλλαγή ή όταν ένας σπίλος αιμορραγεί ή προκαλεί κνησμό. Υπάρχει ο μνημονικός κανόνας ABCD, όπου η ύπαρξη ασυμμετρίας (Α για asymmetry) -όταν ένα ημιμόριο δεν μοιάζει με το άλλο, τα ακανόνιστα όρια (Β για border irregularity), η ποικιλοχρωμία (C για color variation) και τα μεγαλύτερα από 6mm όρια (D για diameter), δείχνουν πότε ένας σπίλος είναι ύποπτος και πρέπει να διερευνηθεί.
Οι πιθανότητες εκδήλωσης μελανώματος αυξάνονται από ενδογενείς και περιβαλλοντολογικούς παράγοντες, με κυριότερο όλων, την υπέρμετρη έκθεση στην ηλιακή ακτινοβολία. Οι επιστήμονες θεωρούν ότι ένα μεγάλο μέρος της παγκόσμιας αύξησης της συχνότητας του μελανώματος, σχετίζεται με την αύξηση του χρόνου έκθεσης στον ήλιο των σύγχρονων ανθρώπων. Οι τεχνητές πηγές υπεριώδους ακτινοβολίας (solarium), μπορούν επίσης να προκαλέσουν βλάβες στο δέρμα και να αυξήσουν τον κίνδυνο μελανώματος. Για τους λόγους αυτούς, οι δερματολόγοι συχνά προτρέπουν σε περιορισμένη έκθεση στη φυσική υπεριώδη ακτινοβολία και αποφυγή των τεχνητών πηγών μαυρίσματος. Ωστόσο, το μελάνωμα δεν εμφανίζεται μόνο σε σημεία που εκτίθενται στον ήλιο. Μπορεί να εμφανιστεί οπουδήποτε στο σώμα.
15 πολύτιμες καθημερινές συμβουλές για προστασία από τον ήλιο
- Χρησιμοποιείτε αντηλιακό όλο το χρόνο, είτε βρίσκεστε στην πόλη, είτε στην εξοχή, ακόμα κι όταν έχει συννεφιά, αφού το 80% της ακτινοβολίας διαπερνά τα σύννεφα.
- Το καλοκαίρι, αποφύγετε την έκθεση στον ήλιο μεταξύ 11.00-17.00.
- Κατά τη διάρκεια του καλοκαιριού, όταν εκτίθεστε στην ηλιακή ακτινοβολία, να φοράτε επιπλέον καπέλο και γυαλιά.
- Οι καθημερινές ενασχολήσεις (ψώνια, κήπος, αθλήματα) μπορεί να είναι το ίδιο επικίνδυνες ως προς την έκθεσή σας στον ήλιο, όπως όταν είστε στη θάλασσα.
- Στο σπίτι και το αυτοκίνητο, τα τζάμια απορροφούν την UVB ακτινοβολία, όχι όμως την UVA, η οποία δεν φιλτράρεται και διαπερνά το γυαλί. Είναι πολύ πιθανό κάποιος να καεί από τον ήλιο, ακόμα και μέσα στο αυτοκίνητο. Ιδιαίτερα σε μεγάλα ταξίδια, επιβάλλεται η χρήση αντηλιακού.
- Εφαρμόστε το αντηλιακό μισή ώρα πριν την έκθεση στον ήλιο. Θα πρέπει να το ανανεώνετε κάθε δύο ώρες και οπωσδήποτε κάθε φορά που βγαίνετε από τη θάλασσα ή την πισίνα.
- Φροντίστε ώστε, τα μικρά παιδιά να μην εκτίθενται στον ήλιο χωρίς αντηλιακό (μην ξεχνάτε τη μύτη και στα αφτιά τους), καπέλο, γυαλιά και να φορούν ένα μπλουζάκι. Τα βρέφη ως 6 μηνών, απαγορεύεται να εκτίθενται στον ήλιο.
- Ο ήλιος παραμένει το ίδιο επικίνδυνος ακόμη κι όταν είστε μέσα στη θάλασσα, αφού οι υπεριώδεις ακτίνες φτάνουν μέχρι και σε βάθος τριών μέτρων.
- Το 70% της υπεριώδους ακτινοβολίας αντανακλάται στην άμμο, το νερό, το χιόνι. Η σκιά μιας ομπρέλας ή ενός δέντρου χωρίς τη χρήση αντηλιακού, δεν αποτελεί ασφαλή προστασία από τον ήλιο.
- Μη χρησιμοποιείτε αντηλιακό που αγοράσατε την περασμένη χρονιά, εφόσον δεν διατηρείται σε κατάλληλες συνθήκες. Ελέγξτε την ημερομηνία λήξης του προϊόντος και το χρονικό διάστημα μετά το άνοιγμα (PAO), που το αντηλιακό διατηρεί τις προστατευτικές του ιδιότητες.
- Μη χρησιμοποιείτε προϊόντα που φαίνεται να έχουν υποστεί αλλοιώσεις στη συσκευασία ή εκτίθενται σε υψηλές θερμοκρασίες, ιδιαίτερα όταν αυτά πωλούνται σε εξωτερικούς χώρους μαγαζιών.
- Όσο νωρίτερα ηλικιακά αρχίζει η χρήση αντηλιακού, τόσο μειώνονται οι πιθανότητες εμφάνισης καρκίνου του δέρματος σε μετέπειτα ηλικίες.
- Το χρώμα του δέρματος προσφέρει μηδαμινή προστασία από τη βλαβερή ηλιακή ακτινοβολία.
- Οι κρέμες μαυρίσματος δεν παρέχουν καμία προστασία από τον ήλιο.
- Φάρμακα που περιέχουν τετρακυκλίνες και ρετινοειδή και χρησιμοποιούνται για την ακμή, διουρητικά, αντιαρρυθμικά, μη στεροειδή αντιφλεγμονώδη, αντισσυλληπτικά, τοπικά αντισταμινικά, ψυχοφάρμακα, κ.α. μπορεί να προκαλέσουν φωτοευαισθησία. Πριν την έκθεση στον ήλιο, συμβουλευθείτε το γιατρό σας.
Να θυμάστε ότι:
Η χρήση του αντηλιακού δεν συνεπάγεται απεριόριστη έκθεση στον ήλιο, αλλά αποφυγή εγκαύματος και μείωση της πιθανότητας εμφάνισης καρκίνου του δέρματος, κατά τη διάρκεια έκθεσης στον ήλιο.
