Οι μωβ μέδουσες έχουν κατακλίσει τις ελληνικές θάλασσες, προκαλώντας αναστάτωση στους λουόμενους και ανησυχία για τις καλοκαιρινές διακοπές μας. Κι αυτό γιατί θεωρούνται από τα πιο επικίνδυνα είδη μεδουσών στη Μεσόγειο, αφού το τσίμπημά τους είναι επώδυνο λόγω της νευροτοξίνης που έχουν.
Η παρουσία τους αυξάνεται κατά πολύ το καλοκαίρι, καθώς αναπαράγονται λόγω της υψηλότερης θερμοκρασίας της θάλασσας. Η μωβ μέδουσα εντοπίζεται σε βάθη από 0 μέχρι 1600 μέτρα. Μέγιστο μήκος έχουν τα 10 εκατοστά σε διάμετρο και το μήκος των πλοκαμιών μπορεί να φτάσει μέχρι 10 μέτρα. Τρέφεται κυρίως με σάλπες, διάφορα χιτωνοφόρα, πλακτονικά καρκινοειδή και αυγά ψαριών. Μεγαλύτεροι φυσικοί θηρευτές της μέδουσας είναι η δερματοχελώνα, η καρέτα καρέτα, ο τόνος, ο ξιφίας και το φεγγαρόψαρο.
Σε ποιες θάλασσες εντοπίζονται οι μωβ μέδουσες
Σύμφωνα με τους ειδικούς, μεγαλύτερη έξαρση εμφάνισης μωβ μεδουσών έχουμε από την Αττική και κάτω, όπως και στο Ιόνιο, ενώ η βόρεια Ελλάδα έχει ακόμη μόνο λίγες καταγραφές.
Τα συμπτώματα από τσίμπημα μωβ μέδουσας
Τα συμπτώματα μετά από επαφή – κέντρισμα από την μέδουσα μπορεί να είναι:
- Πόνος σαν κάψιμο, πολλές φορές έντονο κοκκίνισμα του δέρματος, και σε μερικές περιπτώσεις εμφάνιση σε μέρος του δέρματος σας το αποτύπωμα της μέδουσας που σας κέντρισε.
- Ναυτία
- Πτώση πίεσης
- Ταχυκαρδία
- Κεφαλαλγία
- Εμετός
- Διάρροια
- Σπασμός των βρόγχων
- Δύσπνοια
Σε περίπτωση εμφάνισης συστηματικών συμπτωμάτων (σπάνια) όπως υπόταση, βράχος φωνής, εισπνευστικός συριγμός, γενικευμένο αγγειοοίδημα – εκτεταμένο κνιδωτικό εξάνθημα, διαταραχές επιπέδου επικοινωνίας – συνείδησης, έμετος, είναι επιβεβλημένη η άμεση διακομιδή στο νοσοκομείο.
Πρώτες βοήθειες μετά από τσίμπημα μωβ μέδουσας
1. Πλένουμε προσεκτικά με θαλασσινό νερό (όχι γλυκό νερό). Δεν τρίβουμε την περιοχή του τσιμπήματος.
2. Αν είναι διαθέσιμο, εφαρμόζουμε ένα μίγμα θαλασσινού νερού και μαγειρικής σόδας (σε αναλογία 1:1) για δύο λεπτά. Αυτό θα σταματήσει οποιαδήποτε επιπλέον έκκριση δηλητηρίου από τα κύτταρα των κεντριών που έχουν μείνει στο δέρμα.
3. Χρησιμοποιούμε μια πλαστική πιστωτική κάρτα (ή ένα αντίστοιχο σκληρό πλαστικό) για να αφαιρέσουμε οποιαδήποτε πλοκάμια έχουν τυχόν μείνει στο δέρμα και το μείγμα της μαγειρικής σόδας. (δεν χρησιμοποιούμε τα χέρια μας γιατί είναι πιθανό να μεταφέρουμε τα τοξικά κεντριά και σε άλλα σημεία).
4. Εφαρμόζουμε πάγο πάνω στο τσίμπημα για 5-15 λεπτά. Ο πάγος θα πρέπει να είναι πάντα καλυμμένος σε πανί/ σακούλα, και όχι σε απευθείας επαφή με το δέρμα. Μπορούν να χρησιμοποιηθούν και τα τζελ πάγου (τύπου instant ice) μαζί με λευκή θήκη που τα συνοδεύει.
5. Αν ο πόνος επιμένει, συμβουλευτείτε ένα γιατρό ή ένα φαρμακοποιό για να σας συνταγογραφήσει παυσίπονα ή αντιφλεγμονώδεις κρέμες όπως π.χ. 3-4% λιδοκαΐνη ή υδροκορτιζόνη (για Ελλάδα: μπορούμε να προμηθευτούμε από το φαρμακείο την αλοιφή FUCICORT που δεν χρειάζεται συνταγογράφηση).
6. MHN τυλίγετε το σημείο τσιμπήματος με επιδέσμους, ΜΗΝ χρησιμοποιείτε ξίδι, ΟΥΤΕ γλυκό νερό, ΟΥΤΕ οινόπνευμα, ΟΥΤΕ αμμωνία, γιατί όλα αυτά μπορούν να χειροτερέψουν την κατάσταση.
Χρήσιμες συμβουλές
- Οι πολίτες καλούνται να κοιτάζουν τον καιρό και τους ανέμους πριν πάνε σε κάποια παραλία. Χρειάζεται να έχει αντίθετους ανέμους με την φορά της παραλία (π.χ. αν η παραλία έχει θέα προς τον Νότο, τότε για να μειώνεται η πιθανότητα να υπάρχουν μέδουσες πρέπει οι άνεμοι να κατεβαίνουν από τον Βορά, ώστε τον κυματισμό που δημιουργεί να τις διώχνει μακριά από τις παραλίες). Μια καλή ιστοσελίδα είναι το windy.com (υπάρχει και αντίστοιχη εφαρμογή για κινητά και tablets)
- Αν σε μια παραλία έχει πλαγκτόν, συνιστάται να αποφεύγουν οι πολίτες να κολυμπάνε, διότι οι μέδουσες τρέφονται με πλαγκτόν αλλά και τα κνιδοκύτταρα τους είναι μικρά, διαφανή και μπορούν να φτάσουν τα 10 μέτρα μήκος.
- Αν υπάρχει έντονο πρόβλημα με τις μωβ μέδουσες σε μια παραλία τότε συνιστάται οι πολίτες να μην ρισκάρουν να κολυμπήσουν και να φροντίζουν να έχουν πάντα κάποια αντισταμινική κρέμα μαζί τους ή κάποια κορτιζονούχα αλοιφή που μπορούν να προμηθευτούν από οποιοδήποτε φαρμακείο.
- Για κανέναν λόγο οι πολίτες δεν πρέπει να βγάζουν τις μέδουσες έξω για να τις θάψουν στην άμμο, λόγω του ότι μεταφέρεται το πρόβλημα έξω με πιθανότητα κάποιος να πατήσει έστω και τυχαία κάποια νηματοκύστη, αλλά και γιατί σε τέτοιες μεγάλες εξάρσεις όσες και να δουν οι πολίτες και να βγάλουν υπάρχουν και άλλες εκατοντάδες ή και χιλιάδες μέσα στην θάλασσα. Δεν πρόκειται να λυθεί έτσι το πρόβλημα.
- Καλούνται όλοι οι πολίτες που βλέπουν οποιαδήποτε μέδουσα να τραβάνε φωτογραφία (έστω και με το κινητό του) και να ανεβάζουν την καταγραφή στο inaturalist.org (η πλατφόρμα έχει εφαρμογή και για ios και android) βάζοντας το είδος μέδουσας (αν δεν γνωρίζουν το είδος ας τοποθετούν cnidaria), την ημερομηνία που την είδανε και την ακριβή τοποθεσία. Με αυτό τον τρόπο ενημερώνεται ο σπέσιαλ google χάρτης που φτιάξαμε (οπότε μπορεί ο κάθε πολίτης να γνωρίζει τι καταγραφές μεδουσών υπάρχουν στην κάθε περιοχή από το κινητό του και μέσω των google maps), αλλά και οι καταγραφές είναι ανοιχτές για να μελετηθούν από κάθε βιολόγο και ερευνητή αν χρειάζεται αυτά τα δεδομένα.
