Photo Credit:freepik.com
Η έννοια της «Ροής» (Flow), όπως αυτή ορίστηκε από τον Μιχάι Τσίκζεντμιχαϊ (Mihaly Csikszentmihalyi) τον Καθηγητή Ψυχολογίας των ΗΠΑ και αναγνωρισμένο εισηγητή της έννοιας της «ροής», αποτελεί μία από τις σημαντικότερες έννοιες για την κατανόηση της ανθρώπινης ευημερίας και ευτυχίας.
Η «Ροή» αναφέρεται σε μια ψυχολογική κατάσταση απόλυτης εστίασης και εμπλοκής σε μια δραστηριότητα, κατά την οποία το άτομο χάνει την αντίληψη του χρόνου και της συνείδησης, βυθίζεται πλήρως στην εμπειρία και βιώνει ένα αίσθημα βαθιάς ικανοποίησης.
Είναι η στιγμή όπου χάνουμε εντελώς την αίσθηση του χρόνου. Όπως σε μια συζήτηση ή ένα παιχνίδι με αγαπημένους, κατά τη διάρκεια μιας αθλητικής δραστηριότητας όπου νιώθουμε ότι αποδίδουμε στο μέγιστο των δυνατοτήτων μας με σχετική άνεση ή εκείνη τη στιγμή στο γραφείο όταν συνειδητοποιούμε με σιγουριά ότι: «οκ, το’χω!»
Αυτή λοιπόν είναι η φάση που βιώνουμε «Ροή». Αυτή η αίσθηση της απόλυτης ικανοποίησης, της εμπλοκής και της χαράς την οποία συνεπάγεται.
Ποια είναι όμως τα βασικά χαρακτηριστικά της Ροής;
Η «Ροή» μπορεί να επιτευχθεί κατά τη διάρκεια διαφόρων δραστηριοτήτων, όπως η εργασία, η τέχνη, τα αθλήματα αλλά και η καθημερινή ζωή.
Τα χαρακτηριστικά που είναι απαραίτητα στοιχεία ώστε να βιώσει κανείς «Ροή» αφορούν την εξασφάλιση:
- Σαφών στόχων: Ο καθορισμός συγκεκριμένων στόχων βοηθά στην επίτευξη μιας κατάστασης «Ροής», καθώς το άτομο γνωρίζει τι επιδιώκει και μπορεί να προσανατολίσει την προσοχή του προς την επίτευξή τους. Ένας αθλητής μπορεί να βιώσει «Ροή», για παράδειγμα, κατά τη διάρκεια ενός αγώνα, όταν η εστίασή του είναι απόλυτα προσανατολισμένη στο να επιτύχει έναν στόχο, όπως ένα καλάθι ή ένα γκολ.
- Συγκέντρωσης και εστίασης: Η απόλυτη συγκέντρωση στη δραστηριότητα, χωρίς εξωτερικούς ή εσωτερικούς περισπασμούς, είναι απαραίτητη για την επίτευξη της «Ροής». Ένας μουσικός μπορεί να βιώσει «Ροή» κατά τη διάρκεια μιας συναυλίας, όταν είναι πλήρως αφοσιωμένος στην ερμηνεία του αγνοώντας εντελώς το κοινό.
- Ισορροπίας μεταξύ πρόκλησης και δεξιοτήτων: Για να επιτευχθεί η «Ροή», η δραστηριότητα πρέπει να αποτελεί μία πρόκληση που να ανταποκρίνεται στο επίπεδο των δεξιοτήτων του ατόμου, ούτε υπερβολικά εύκολη ούτε υπερβολικά δύσκολη. Ο βαθμός δυσκολίας μπορεί να αυξάνει με kaizen steps, με μικρά βήματα αυτοβελτίωσης δηλαδή κάθε φορά, που μας στρεσσάρουν σε έναν μικρό βαθμό, χωρίς όμως ουσιαστικά να βγαίνουμε από το πλαίσιο της απόλαυσης και της χαράς που αυτή προσφέρει. Για παράδειγμα, ένας σχεδιαστής γραφικών μπορεί να βιώσει «Ροή» όταν εργάζεται σε ένα πρότζεκτ που απαιτεί υψηλό επίπεδο δημιουργικότητας και τεχνικών γνώσεων που τον ιντριγκάρει, αλλά όχι σε βαθμό που να τον αποθαρρύνει.
- Άμεσης ανατροφοδότησης: Η άμεση ανατροφοδότηση από τη δραστηριότητα ή το περιβάλλον επιτρέπει στο άτομο να προσαρμόζει τη συμπεριφορά του και να διατηρεί την κατάσταση πλήρους εμπλοκής στην εμπειρία. Ένας παίκτης ηλεκτρονικού παιχνιδιού, μπορεί να βιώσει «Ροή» καθώς λαμβάνει άμεσα αποτελέσματα στην εξέλιξη του παιχνιδιού, καθώς μια άστοχη πράξη του θα το βγάλει από το παιχνίδι.
- Απώλειας συνειδητής αίσθησης του εαυτού: Σε μια κατάσταση «Ροής», το άτομο χάνει την αίσθηση του εαυτού του ως ξεχωριστή οντότητα και συγχωνεύεται με την εμπειρία. Για παράδειγμα, ένας ζωγράφος ή ένας γλύπτης μπορεί να βιώσει «Ροή» όταν εργάζεται πάνω σε ένα έργο και χάνουν την αίσθηση του χρόνου και της φυσικής του παρουσίας, εστιάζοντας μόνο στη δημιουργική διαδικασία.
- Μετασχηματισμό του χρόνου: Η αντίληψη του χρόνου αλλάζει δραματικά, μερικές φορές φαίνεται να περνάει γρήγορα και άλλες φορές να επιβραδύνεται. Ένας συγγραφέας μπορεί να βιώσει «Ροή» κατά τη διάρκεια μιας συγγραφικής διαδικασίας όπου ξαφνικά συνειδητοποιεί ότι ξημέρωσε χωρίς να το καταλάβει ενώ είχε ξεκινήσει να εργάζεται από νωρίς το βραδυ.
Η Ροή και η Επιρροή της στην Ευτυχία
Η κατάσταση της «Ροής» δεν είναι απλώς μια κατάσταση βέλτιστης απόδοσης, αλλά έχει βαθιά επίδραση στο επίπεδο ευτυχίας και ευημερίας του ατόμου.
Ο Τσίκζεντμιχαϊ υποστηρίζει ότι οι άνθρωποι που βιώνουν τακτικά τη «Ροή» είναι πιο πιθανό να αισθάνονται ικανοποίηση από τη ζωή τους και να βιώνουν αίσθημα χαράς.
Οι άνθρωποι που την βιώνουν αναφέρουν συχνά ότι αισθάνονται πιο χαρούμενοι και πλήρεις μετά από μια εμπειρία «Ροής».
Αυτό συμβαίνει επειδή η «Ροή» συνδέεται με την αίσθηση ότι το άτομο ελέγχει τη ζωή του και ότι συμμετέχει σε δραστηριότητες που έχουν νόημα για εκείνο και είναι ενδιαφέρουσες.
Γιατί η εμπειρία της «Ροής» παρέχει μια μορφή εσωτερικής ανταμοιβής, που ενισχύει το κίνητρο για να συμμετέχει κάποιος σε δραστηριότητες που ενισχύουν αυτήν την κατάσταση, οδηγώντας τελικά σε μια πιο ευτυχισμένη και ισορροπημένη ζωή.
Ολοκληρώνοντας, η είσοδος στη ροή μπορεί να επιτευχθεί με πολλούς διαφορετικούς τρόπους, ανάλογα με τη διάθεση, την ψυχική σύνθεση, τη διαθεσιμότητα και άλλους παράγοντες που διαμορφώνουν την καθημερινότητά μας.
Είναι προσωπική επιλογή του καθενός ποιον τρόπο θα επιλέξει για να μπει σε ροή, αλλά το αποτέλεσμα παραμένει το ίδιο: Η βαθιά ικανοποίηση και η αίσθηση ευημερίας και χαράς που συνοδεύουν την εμπειρία της.
