Το άγχος είναι, δυστυχώς, σχεδόν καθημερινό για τους περισσότερους και αποτελεί απόρροια, μεταξύ άλλων, του σύγχρονου τρόπου ζωής, του περιορισμένου χρόνου και των αυξημένων υποχρεώσεων. Ακολουθεί ένα γνώριμο παράδειγμα για να καταλάβουμε πώς λειτουργεί το άγχος, ποια συμπτώματα και τι επιδράσεις έχει στον οργανισμό.
Είστε στο αυτοκίνητο κολλημένοι στην κίνηση και βλέπετε την ώρα να περνάει, ενώ βιάζεστε να φτάσετε σε μια σημαντική συνάντηση. Ο υποθάλαμος, ένας μικροσκοπικός πύργος ελέγχου στον εγκέφαλό σας, δίνει την εντολή: "Έκκριση των ορμονών του στρες!". Πρόκειται για τις ίδιες ορμόνες -αδρεναλίνη και κορτιζόλη- που πυροδοτούν τις αντιδράσεις του σώματός σας όταν είστε θυμωμένοι και έτοιμοι για καυγά. Αύξηση καρδιακών παλμών, γρήγορη αναπνοή, μύες έτοιμοι για δράση. Αυτή η αντίδραση σχεδιάστηκε για να προστατεύσει το σώμα σας σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, προετοιμάζοντάς σας να αντιδράσετε γρήγορα. Αλλά όταν η αντίδραση αυτή οφείλεται στο στρες και πυροδοτείται σχεδόν καθημερινά, μπορεί να δημιουργήσει προβλήματα στην υγεία μας.
Τι είναι το άγχος και ποιες οι επιπτώσεις του
Το άγχος είναι μια φυσιολογική σωματική και διανοητική αντίδραση στις εμπειρίες και τα συμβάντα της ζωής. Όλοι μας βιώνουμε άγχος από καιρό σε καιρό, λόγω πίεσης, εργασίας, σοβαρών οικογενειακών γεγονότων, θέματα υγείας, κλπ. Σε περιπτώσεις άμεσες και βραχυπρόθεσμες, το στρες μπορεί να είναι επωφελές για την υγεία μας. Μπορεί να μας βοηθήσει να αντιμετωπίσουμε δυνητικά σοβαρές καταστάσεις. Ωστόσο, αν τα επίπεδα άγχους παραμένουν αυξημένα πολύ περισσότερο από ό, τι είναι απαραίτητο για την επιβίωση, μπορεί να επηρεάσουν την υγεία. Το χρόνιο στρες μπορεί να επηρεάσει γενικά την ευεξία σας και να προκαλέσει:
- ευερεθιστότητα
- πονοκεφάλους
- αϋπνία
- κατάθλιψη
Κεντρικό νευρικό και ενδοκρινικό σύστημα
Το κεντρικό νευρικό σύστημα είναι υπεύθυνο για την αντίδρασή σας σε επικείμενο καυγά. Όταν δοθεί εντολή για απελευθέρωση των ορμονών του στρες, αυξάνεται ο καρδιακός παλμός και στέλνεται αίμα στις περιοχές που το χρειάζονται περισσότερο σε περίπτωση έκτακτης ανάγκης, όπως οι μύες, η καρδιά και άλλα σημαντικά όργανα. Όταν ο κίνδυνος περάσει, ο υποθάλαμος δίνει εντολή σε όλα τα συστήματα να επανέλθουν στο φυσιολογικό. Αν το κεντρικό νευρικό σύστημα αποτύχει να αποκατασταθεί ή αν ο στρεσογόνος παράγοντας δεν απομακρυνθεί, η αντίδραση θα συνεχιστεί. Το χρόνιο στρες συνδέεται, επίσης, με καταστάσεις όπως η υπερκατανάλωση ή η μη κατανάλωση φαγητού, η κατάχρηση αλκοόλ ή ναρκωτικών και η κοινωνική απόσυρση.
Αναπνευστικά και καρδιαγγειακά συστήματα
Κατά τη διάρκεια της αντίδρασης στο στρες, αναπνέετε πιο γρήγορα σε μια προσπάθεια να διανείμετε γρήγορα αίμα πλούσιο σε οξυγόνο στο σώμα σας. Εάν έχετε κάποια πάθηση όπως άσθμα ή εμφύσημα, το άγχος μπορεί να κάνει ακόμα πιο δύσκολη την αναπνοή. Οι ορμόνες του στρες κάνουν τα αιμοφόρα αγγεία σας να συστέλλονται και να στέλνουν περισσότερο οξυγόνο στους μύες, ώστε να έχετε περισσότερη δύναμη για να αναλάβετε δράση. Αλλά αυτό αυξάνει και την αρτηριακή πίεση. Ως αποτέλεσμα, το συχνό ή χρόνιο στρες κάνει την καρδιά να εργάζεται πολύ σκληρά για πολύ καιρό. Όσο η αρτηριακή πίεση αυξάνεται, τόσο αυξάνεται και ο κίνδυνος για εγκεφαλικό επεισόδιο ή καρδιακή προσβολή.
Πεπτικό σύστημα
Σε κατάσταση άγχους, το ήπαρ παράγει επιπλέον σάκχαρο αίματος (γλυκόζη) για να σας δώσει περισσότερη ενέργεια. Με το χρόνιο στρες, το σώμα μπορεί να μην είναι σε θέση να συμβαδίσει με αυτή την επιπλέον αύξηση γλυκόζης, με αποτέλεσμα να αυξηθεί ο κίνδυνος ανάπτυξης διαβήτη τύπου 2. Επίσης, είναι πιο πιθανό να έχετε καούρες ή παλινδρόμηση οξέος, λόγω αύξησης οξέων στομάχου. Το άγχος δεν προκαλεί έλκη, αλλά μπορεί να αυξήσει τις πιθανότητες εμφάνισής τους ή να επηρεάσει τον τρόπο με τον οποίο τα τρόφιμα μετακινούνται μέσα στο σώμα, προκαλώντας διάρροια ή δυσκοιλιότητα, ναυτία, έμετο ή στομαχικό άλγος.
Μυϊκό σύστημα
Οι μύες είναι τεταμένοι για να σας προστατεύσουν από τυχόν τραυματισμό όταν είστε στρεσαρισμένοι και χαλαρώνουν μόλις εσείς ηρεμήσετε. Αλλά αν είστε συνεχώς στρεσαρισμένοι, οι μύες δεν χαλαρώνουν. Οι σφιχτοί μύες προκαλούν πονοκεφάλους, πόνο στην πλάτη, στους ώμους και στο σώμα γενικότερα. Με την πάροδο του χρόνου, ενδέχεται να αναγκαστείτε να καταφύγετε σε φάρμακα για την ανακούφιση του πόνου.
Σεξουαλικότητα και αναπαραγωγικό σύστημα
Το άγχος είναι εξαντλητικό για το σώμα και το μυαλό και συνδέεται με μειωμένη λίμπιντο. Ενώ το βραχυπρόθεσμο άγχος μπορεί να προκαλέσει στους άντρες παραγωγή περισσότερης τεστοστερόνης, το αποτέλεσμα αυτό δεν έχει διάρκεια. Αν το άγχος συνεχίζεται για μεγάλο χρονικό διάστημα, τα επίπεδα τεστοστερόνης ενός άνδρα αρχίζουν να μειώνονται. Αυτό μπορεί να επηρεάσει την παραγωγή σπέρματος, να προκαλέσει στυτική δυσλειτουργία ή ανικανότητα ή ακόμη να αυξήσει τον κίνδυνο μολύνσεων σε αναπαραγωγικά όργανα όπως ο προστάτης και οι όρχεις.
Ανοσοποιητικό σύστημα
Το άγχος διεγείρει το ανοσοποιητικό σύστημα, το οποίο μπορεί να είναι ένα πλεονέκτημα για άμεσες καταστάσεις. Αυτή η διέγερση μπορεί να σας βοηθήσει να αποφύγετε λοιμώξεις και να θεραπεύει πληγές. Αλλά σε βάθος χρόνου, οι ορμόνες του στρες αποδυναμώνουν το ανοσοποιητικό σύστημα και μειώνουν την ανταπόκριση του σώματος σε ξένους εισβολείς. Οι άνθρωποι υπό χρόνιο στρες είναι πιο ευαίσθητοι σε ιογενείς ασθένειες όπως η γρίπη και το κοινό κρυολόγημα, καθώς και άλλες λοιμώξεις. Το άγχος μπορεί, επίσης, να αυξήσει το χρόνο που χρειάζεται για να ανακάμψετε από μια ασθένεια ή τραυματισμό.
