Η ψυχολογία ως επιστήμη έχει να αναδείξει πλήθος αξιόλογων θεωριών, που βρίσκουν εφαρμογή τόσο στην επαγγελματική όσο και την ιδιωτική ζωή.
Επιλέξαμε να αναφερθούμε σε έναν μικρό μόνο αριθμό θεωριών που ενέπνευσαν εμάς, αφού δε θα ήταν δυνατόν να τις συμπεριλάβουμε όλες σ’ ένα άρθρο.
Πιστεύουμε, όμως, ότι αξίζει τον κόπο να κάνουμε μια μικρή αναφορά σε πρόσωπα που με τις απόψεις τους επηρέασαν, επηρεάζουν και θα συνεχίσουν να επηρεάζουν τη θεώρησή μας για τον κόσμο.
Ρομπέρτο Ασατζιόλι
Ο Ασατζιόλι θεωρείται ο πατέρας της Ψυχοσύνθεσης. Επηρεασμένος από τις απόψεις του Φρόιντ, με τον οποίο φαίνεται να διατηρούσε κάποια επικοινωνία, εισήγαγε την Ψυχοσύνθεση σαν μέθοδο ψυχανάλυσης και θεώρησε τη Θέληση ως βασικό της συστατικό, ως έκφραση του «Εγώ». Για τον Ασατζιόλι η θεραπεία του ασθενούς έχει την ιδιότητα της «προληπτικής ψυχικής υγιεινής» και μπορεί να παρέχει αποτελέσματα μέσα στο ήδη υπάρχον κοινωνικό του περιβάλλον. Στο βιβλίο του «Η Δράση της Θέλησης» κάνει εκτενή αναφορά στις όψεις, τα στάδια και τις ιδιότητες που διέπουν κυρίως την Υπερπροσωπική Θέληση, η οποία συνδυασμένη με την Αγάπη εκφράζει με τον καλύτερο τρόπο τον Εαυτό.
Άννα Φρόιντ
Η κόρη του Φρόιντ υπήρξε όχι μόνο επάξια συνεχιστής της κληρονομιάς της, αλλά και ψυχολόγος αντάξια του πατέρα της. Εξέλιξε την Ψυχαναλυτική θεωρία του εστιάζοντας στην παιδοψυχολογία, αλλά και τους μηχανισμούς άμυνας, όπως η προβολή, η ακύρωση, η άρνηση, αντλώντας τα συμπεράσματά της από το έργο του Φρόιντ και από την προσωπική της εμβάθυνση στις θεωρίες του.
Καρλ Ρότζερς
Ο Ρότζερς, ο εισηγητής της Ψυχοθεραπείας, σε όλη του τη ζωή επιχείρησε να συγκεράσει την επιστημονική μέθοδο με θέματα ανθρώπινα, όπως η απεριόριστη αποδοχή των άλλων. Η συμβολή του στην Ψυχολογία γίνεται φανερή από τον τρόπο που παρείχε θεραπεία στους ασθενείς του και η απήχηση της Φαινομενολογικής του Θεωρίας είναι ευρεία και ανθεκτική στον χρόνο, αφού είναι επικεντρωμένη στον άνθρωπο, τον οποίο θεωρούσε κατά βάση καλό. Ο Ρότζερς πίστευε ότι οι άνθρωποι αντιδρούν στην αντίληψή τους για την πραγματικότητα και όχι στην ίδια την πραγματικότητα. Είναι, επομένως, συνετό ο Θεραπευτής να απεκδύεται το ρόλο του ιατρού και να μπαίνει στη θέση του Θεραπευμένου, να τον αποδέχεται όπως είναι και να γίνεται αρωγός της αξιοποίησης του δυναμικού του, αναλογιζόμενος την ελευθερία, τις ευθύνες και την υπόσταση που έχει ως άνθρωπος, που συνειδητά εντοπίζει μη λειτουργικά στοιχεία στη ζωή του και απευθύνεται στον ειδικό για να τα αλλάξει.
Lev Vygotsky
Ο Vygotsky, παρά τη σύντομη ζωή του, αφού έφυγε μόλις στα τριάντα οκτώ του χρόνια από φυματίωση, κατόρθωσε να συγκαταλέγεται στους κορυφαίους ψυχολόγους όλων των εποχών. Έδωσε ιδιαίτερη έμφαση στην κοινωνική νόηση, αλλά και στη «ζώνη εγγύτερης ανάπτυξης». Υποστήριξε την καίρια βοήθεια που μπορούν να παρέχουν τα παιδιά μεγαλύτερης ηλικίας στα μικρότερα μέσω της συνεργασίας τους. Θα λέγαμε ότι η θεωρία του και αυτή του Jean Piaget, ο οποίος θεωρούσε το βρέφος ως έναν «δραστήριο επιστήμονα», λειτουργούν συμπληρωματικά, εστιάζοντας στην ενεργή συμμετοχή του νου στη γνωστική ανάπτυξη των παιδιών.
Mary Ainsworth
Είναι γνωστή για το πείραμα και τη συνακόλουθη θεωρία της για την προσκόλληση. Η Ainsworth εξέτασε τα είδη της προσκόλλησης που μπορεί να αναπτύξει το βρέφος με το άτομο που το φροντίζει. Στήριξε τη θεωρία της σε αντίστοιχο πείραμα κατά το οποίο ο «φροντιστής», αφού ασχοληθεί με το παιδί, το αφήνει σε ένα δωμάτιο με κάποιον άγνωστο. Η αντίδραση του βρέφους στη συνθήκη αυτή αντικατοπτρίζει τον ανάλογο δεσμό που έχει με το οικείο του πρόσωπο, ο οποίος μπορεί είναι ασφαλής, αποτρεπτικός, αμφιθυμικός ή αρνητικός και αποδιοργανωμένος. Σκοπός της ήταν να δημιουργηθεί το αντίστοιχο θεραπευτικό περιβάλλον προσανατολισμένο στις ανάγκες των βρεφών.
Αλντό Ναουρί
Ο Ναουρί γεννήθηκε το 1937 και εργάζεται ως παιδίατρος επιδιώκοντας τον συγκερασμό της ιατρικής και της ψυχανάλυσης. Μέσα από το έργο του προτρέπει τους γονείς να θέσουν όρια στην παιδική παντοδυναμία με σκοπό την υγιή ανάπτυξη των παιδιών τους και την αρμονική τους συνύπαρξη με τα άλλα μέλη της οικογένειας. Στο ομώνυμο βιβλίο του επικρίνει την πλήρη υποχώρηση των γονέων σε κάθε θέληση του τέκνου τους και υποστηρίζει ότι αυτό που λείπει από τα σημερινά παιδιά είναι η ίδια η έλλειψη.
McCrae και Costa
Είναι εισηγητές της Θεωρίας της Μεγάλη Πεντάδας, η οποία εντοπίζει πέντε βασικά χαρακτηριστικά (και τα αντίθετά τους) που καθορίζουν μεγάλο μέρος της προσωπικότητας του ανθρώπου. Τα χαρακτηριστικά αυτά σχετίζονται με την τάση του ατόμου να βιώνει αρνητικά συναισθήματα (Νευρωτισμός), την επιδίωξη συναναστροφής με τους άλλους (Εξωστρέφεια), τη διάθεσή τους να εκτεθούν σε νέα ερεθίσματα (Δεκτικότητα στην Εμπειρία), τον αλτρουισμό (Προσήνεια) και τη δέσμευσή τους στην ολοκλήρωση ενός έργου (Ευσυνειδησία). Μέσω της εν λόγω θεωρίας, κάποιος που γνωρίζει τα χαρακτηριστικά που έχει πιο έντονα μπορεί να τα διαχειριστεί ώστε να μειώσει τυχόν έντονες συναισθηματικές αντιδράσεις, να προσπαθήσει να υιοθετήσει εναλλακτικές ιδέες για την εκπαίδευση του παιδιού του ή να γίνει πιο συνεπής και οργανωτικός στην καθημερινότητά του.
Hans J. Eysenck
Μπορεί στο ευρύ κοινό να μην είναι γνωστός, αλλά είναι αδιαμφισβήτητα ένας από τους πιο αξιόλογους ψυχολόγους του 20ού αιώνα, αφού όχι μόνο άσκησε αυστηρή κριτική σε θεωρίες που βρήκε ανεπαρκείς, αλλά προσπάθησε να παρέχει αξιόπιστες επιστημονικές μετρήσεις. Έστρεψε την προσοχή του στους βιολογικούς παράγοντες που ρυθμίζουν τα ατομικά χαρακτηριστικά τους οποίους και συνόψισε στο Μοντέλο των Τριών Παραγόντων: Νευρωτισμός, Ψυχωτισμός, Εξωστρέφεια. Πολυγραφότατος, εξέδιδε το δικό του περιοδικό, αφιερωμένο αποκλειστικά στην έρευνά του, γεγονός που ίσως τον απομάκρυνε από τα άλλα ρεύματα του κλάδου. Το 1998 η Ψυχολογία στερήθηκε έναν γίγαντα, του οποίου τα γραπτά σημαδεύουν και καθοδηγούν τη σύγχρονη έρευνα.
B.F. Skinner
O Skinner σπούδασε αγγλική φιλολογία και επεδίωξε να γίνει συγγραφέας. Όταν όμως ήρθε σε επαφή με γραπτά του Pavlov και του Watson, ανέπτυξε ιδιαίτερο ενδιαφέρον για τον Συμπεριφορισμό, μια από τις σημαντικότερες θεωρίες στον τομέα της ψυχολογίας. Υποστήριξε ότι η συμπεριφορά μπορεί να ελεγχθεί μέσω αμοιβών και ποινών, κάτι που αποτελεί τη βάση της Συντελεστικής Μάθησης. Στο βιβλίο του «Walden Two» περιγράφει μια ουτοπία βασισμένη στη θετική ενίσχυση, την οποία θεωρούσε υψίστης σημασίας. Στις 18 Αυγούστου συμπληρώνονται τριάντα χρόνια από τον θάνατό του, κι όμως η άποψη του ότι η επιβράβευση της καλής συμπεριφοράς τη στιγμή που συντελείται χρησιμοποιείται ακόμη στον τομέα της εκπαίδευσης, αλλά και της απεξάρτησης από ουσίες.
Albert Bandura
Είναι γνωστός για την Κοινωνικογνωστική Θεωρία του, την πιο σύγχρονη και ευρέως εφαρμοσμένη θεωρία, απόρροια του συμπεριφορισμού, αλλά και για το πείραμά του με την κούκλα Μπόμπο. Ο Bandura δίνει ιδιαίτερο βάρος στις προσδοκίες και τους στόχους των ανθρώπων, οι οποίες τους ωθούν να εξελιχθούν. Μέσω της Προτυποποίησης απέδειξε έμπρακτα ότι τα παιδιά μαθαίνουν και μιμούνται περισσότερο αυτά που βλέπουν παρά αυτά που ακούν.
Καταλήγοντας, κάθε άνθρωπος περνά από συγκεκριμένα γνωστικά στάδια στη ζωή του και επηρεάζεται από συγκεκριμένους παράγοντες περισσότερο ή λιγότερο. Διακατέχεται από μια θέληση που τον ωθεί σε δράση και μιμείται αυτά που βλέπει και γίνονται στο περίγυρό του. Διαπαιδαγωγεί τα παιδιά του βοηθώντας τα να κατανοήσουν τον κόσμο και καθοδηγεί εν μέρει τη συμπεριφορά τους μέσω θετικής ενίσχυσης.
Ταυτόχρονα, αναπτύσσει μηχανισμούς άμυνας προσπαθώντας ν’ ανταπεξέλθει στις εκάστοτε συνθήκες που του παρουσιάζονται, αλλά και στα όσα τον ακολουθούν από τότε που δεν μπορούσε να φροντίσει μόνος τον εαυτό του. Η μαγεία της ψυχολογίας έγκειται στο γεγονός ότι δεν υπάρχει ένα «ψυχολογικό κοστούμι» που να παρέχει απαντήσεις σε κάθε ερώτημά μας. Αυτές ωστόσο που αντλεί κάποιος μελετώντας διαφορετικές θεωρίες αντικατοπτρίζουν την πολυπλοκότητα του ανθρώπου και εγείρουν περαιτέρω ερωτήματα προς εξέταση, όπως άλλωστε και κάθε επιστήμη.
Διαβάστε, επίσης, 6 τρόπους για να βελτιώσετε τη διάθεση και την ψυχολογία σας.
Πηγή: legacylegatou.gr / pillowfights.gr
