Ο κοιλόπονος ή κοιλιακό άλγος, είναι ένα από τα πιο συχνά συμπτώματα για το οποίο παραπονιούνται τα παιδιά. Ως χρόνιο κοιλιακό άλγος χαρακτηρίζεται η κατάσταση που περιλαμβάνει τουλάχιστον τρία επεισόδια σε διάστημα τριών μηνών, το οποίο έχει αντίκτυπο στις καθημερινές δραστηριότητες του παιδιού.
Ο πόνος στην κοιλιά μπορεί να οφείλεται σε οργανικές διαταραχές του γαστρεντερικού συστήματος ή λειτουργικές διαταραχές.
Συμπτώματα ενδεικτικά οργανικής νόσου είναι:
- Η απώλεια βάρους ή επιβράδυνση της αύξησης
- Οι εξωεντερικές εκδηλώσεις (πυρετός, αρθρίτιδα)
- Η παρατεινόμενη διάρροια
- Οι έντονοι έμετοι και η δυσφαγία
- Το αίμα στα κόπρανα
- Εντόπιση του πόνου δεξιά άνω ή κάτω κοιλιακού τεταρτημόριου
- Πόνος που ξυπνά το παιδί στη διάρκεια της νύχτας
- Θετικό οικογενειακό ιστορικό έλκους / Φλεγμονώδους νοσήματος του εντέρου
- Παθολογική φυσική εξέταση
Τα λειτουργικά κοιλιακά άλγη διαχωρίζονται σε τέσσερις κλινικές οντότητες:
Χρόνια κοιλιακά άλγη και δυσπεψία
Ενδέχεται να συνοδεύονται από εμετούς, ναυτία, αίσθημα καύσου, αναγωγές ή ερυγές. Πρέπει να αποκλείονται οργανικά νοσήματα όπως γαστροοισοφαγική παλινδρομική νόσος, πεπτικό έλκος, κ.α. Διαφορετικά, μπορεί να αποδοθούν σε δυσπεψία. Χαρακτηρίζονται από την απουσία συμπτωμάτων «ενδεικτικών» για οργανική νόσο και φυσιολογικό εργαστηριακό έλεγχο.
Κοιλιακά άλγη που συνδυάζονται με μεταβολή των συνηθειών του εντέρου. Το σύνδρομο ευερέθιστου εντέρου εμφανίζεται ήδη από την παιδική ηλικία. Χαρακτηρίζεται από κοιλιακά άλγη άνω των δύο μηνών και συνοδεύεται τουλάχιστον από δύο από τα ακόλουθα: βελτίωση με αφόδευση, έναρξη πόνου με αλλαγή συχνότητας κενώσεων (λιγότερες από δύο ανά εβδομάδα ή περισσότερες από τέσσερις την ημέρα), έναρξη πόνου με αλλαγή σύστασης κενώσεων. Ο πόνος ή η διάρροια που μπορεί να ξυπνήσει το παιδί τη νύχτα, η απώλεια βάρους, οι εξωεντερικές εκδηλώσεις, το αίμα στα κόπρανα, το θετικό οικογενειακό ιστορικό για φλεγμονώδη νοσήματα του εντέρου και η αναιμία, αποτελούν ευρήματα ενδεικτικά για ύπαρξη οργανικού νοσήματος.
Σύνδρομο λειτουργικών κοιλιακών αλγών. Χαρακτηρίζεται από συνεχές ή κατά διαστήματα κοιλιακό άλγος, με διάρκεια μεγαλύτερη από δύο μήνες. Τα συνήθη συμπτώματα είναι πονοκέφαλος, πόνος στα άκρα ή διαταραχές ύπνου.
Παροξυσμικά κοιλιακά άλγη. Διακρίνονται από συνεχές ή κατά διαστήματα κοιλιακό άλγος, για περισσότερο από δύο μήνες, χωρίς συνοδά συμπτώματα. Το σύνδρομο λειτουργικών κοιλιακών αλγών και τα παροξυσμικά κοιλιακά άλγη, πρέπει να διαχωρίζονται από καταστάσεις όπως δυσκοιλιότητα, παρασιτική λοίμωξη εντέρου, δυσανεξία υδατανθράκων, ατελής περιστροφή εντέρου, ηωσινοφιλική γαστρεντεροπάθεια και νόσος Crohn. Έλεγχος γίνεται αν τα συμπτώματα επιδεινώνονται με τον καιρό ή υπάρχει από την αρχή ένδειξη για οργανική νόσο.
Η διερεύνηση των χρόνιων κοιλιακών αλγών στηρίζεται στο συνδυασμό του ιστορικού και της φυσικής εξέτασης, καθώς και του εργαστηριακού, ακτινολογικού ελέγχου και της ενδοσκόπησης.
Όσον αφορά την πρόγνωση, η χρονιότητα και εμμονή των συμπτωμάτων σχετίζεται με τη συμπεριφορά των γονέων στο πρόβλημα, ενώ υπάρχει αυξημένος κίνδυνος για ευερέθιστο έντερο ή διαταραχές ψυχισμού στην ενήλικο ζωή.
Εκείνο που πρέπει να επισημάνουμε είναι ότι ο πόνος στην κοιλιά μπορεί να προκαλείται από άλλες αιτίες, όπως:
- Πνευμονία: Όταν εντοπίζεται στην κάτω περιοχή του πνεύμονα μπορεί να προκαλέσει πόνο στην κοιλιά και δυστυχώς, αρκετά παιδιά έχουν χειρουργηθεί για σκωληκοειδίτιδα ενώ είχαν πνευμονία. Αμυγδαλίτιδα.
- Ουρολοιμώξεις: Αρκετά συχνά, προκαλούν πόνο στην κοιλιά.
- Σακχαρώδης διαβήτης: Όταν πρωτοεκδηλώνεται παρουσιάζει έντονο πόνο στην κοιλιά. Συνοδεύεται βέβαια από πολυδιψία (ανάγκη για πολύ νερό) και πολυουρία (ουρεί μεγάλη ποσότητα ούρων).
- Αλλεργική πορφύρα: Το παιδί εμφανίζει ένα χαρακτηριστικό εξάνθημα στα πόδια και τους γλουτούς, ενώ παραπονιέται συχνά για πόνο στην κοιλιά.
Ψυχογενές κοιλιακό άλγος
Οι ψυχολογικοί παράγοντες παίζουν σημαντικό ρόλο. Το άγχος και η έντονη πίεση, μπορεί να ερεθίσουν τα νεύρα των μυών του στομάχου και του εντέρου, οι οποίοι συστέλλονται και προκαλούν πόνο, κυρίως γύρω από τον ομφαλό, αλλά και σε όλη την κοιλιακή χώρα. Τα επεισόδια πόνου διαρκούν μερικά λεπτά μέχρι και ώρες. Ο πόνος μπορεί να είναι καθημερινός ή μέχρι και κάθε 1-2 βδομάδες. Το παιδί κατά τα άλλα είναι υγιέστατο και δεν παρουσιάζει άλλο σύμπτωμα.
Πότε πρέπει να επικοινωνήσετε με τον παιδίατρο;
- Αν το κοιλιακό άλγος είναι συνεχές και αυξάνει σταδιακά σε ένταση.
- Αν το παιδί φαίνεται έντονα καταπονημένο και «πεσμένο», ακόμα και όταν υποχωρεί κάπως ο πόνος.
- Όταν συνυπάρχουν και άλλα συμπτώματα, όπως ακατάπαυστοι έμετοι, αίμα ή/και βλέννα στα κόπρανα, δυσκολία/πόνος κατά την ούρηση, ενόχληση ή πρήξιμο στους όρχεις στα αγόρια κτλ.
