Ένα από τα πιο δύσκολα πράγματα που καλούμαστε να αντιμετωπίσουμε ως καθηγητές είναι και η λεγόμενη «διαχείριση της τάξης μας». Θα θυμάστε ως παιδιά, τάξεις στις οποίες δεν ακουγόταν «κιχ» ή αντιθέτως επικρατούσε η «χάβρα των Ιουδαίων».
Το αποτέλεσμα και στις δυο ήταν το ίδιο: δεν μαθαίναμε, στο βαθμό που θα έπρεπε, τα όσα ο καθηγητής μας θα ήθελε. Επιπλέον, όπως γίνεται συχνά, το κίνητρο για να παρακολουθήσουμε –αν δεν ήταν εσωτερικό- δεν υπήρχε. Τι μπορούμε να κάνουμε για να διδάσκουμε σε τάξεις στις οποίες επικρατεί ηρεμία και οι μαθητές συμμετέχουν;
Δράση – αντίδραση
Η αυστηρότητα είναι απαραίτητη σε βαθμό που δεν προκαλεί το αίσθημα του φόβου στους διδασκόμενους. Αν δούμε ότι μια τάξη είναι ζωηρή, περιμένουμε σιωπηλά δέκα δευτερόλεπτα να δούμε αν θα συνειδητοποιήσουν τα παιδιά ότι τα κοιτάμε. Όταν ο δάσκαλος δεν μιλά τα παιδιά αφουγκράζονται το αίσθημα της ενόχλησής του. Τότε η πιθανότητα να συμμετάσχουν αυξάνεται. Ποιος δε θέλει να είναι συμπαθής στον καθηγητή; Η push and pull τεχνική αποδίδει καρπούς και στην εκπαίδευση!
Επανεστίαση στην ύλη
Σαφώς και θα πω μια αστεία ιστορία ή θα κάνω ένα αστείο για να «λυθούν» τα παιδιά, αλλά αν αυτό γίνεται συνέχεια τους δημιουργείται η αίσθηση ότι βρίσκονται με την παρέα τους και όχι στην τάξη. Κόβω την συζήτηση όταν φαίνεται ότι πάει να επεκταθεί σε θέματα που δεν αφορούν το μάθημα. Επίσης, δε δίνω μεγάλη έκταση σε κάτι που μπορεί να προκύψει, όπως το να μπει μια πεταλούδα στην τάξη ή στο αστείο γεγονός που ανέφερε κάποιος.
Δεν είμαι στατικός/ή
Στην διάρκεια του μαθήματος περνάμε από τα θρανία των μαθητών. Πολλές φορές με αυτό τον τρόπο καταλαβαίνει ένας μαθητής πως ελέγχεται και ως προς την συμπεριφορά του. Π.χ. την ώρα που συνομιλούν δυο παιδιά αποπροσανατολισμένα από το μάθημα επιλέγουμε να πλησιάσουμε το θρανίο τους. Αυτόματα εκείνα τείνουν να συμμορφώνονται. Τους χαμογελάμε συγκαταβατικά και τους ρωτάμε κάτι σχετικό με το μάθημα.
Χρησιμοποιώ σωστό τόνο φωνής
Όταν η τάξη μας είναι ιδιαίτερα ζωηρή, η δυνατή μας φωνή δεν είναι η σωστή λύση. Αυτό που πρέπει να κάνουμε είναι να μιλήσουμε χαμηλόφωνα και τότε τα παιδιά θα καταλάβουν ότι πρέπει να ηρεμήσουν για να μας ακούσουν. Αντιθέτως, όταν έχει χαθεί το ενδιαφέρον και υπάρχει κούραση είτε κάνουμε ένα διάλειμμα –ενδείκνυται και όταν υπάρχει πολλή ενέργεια- είτε μιλάμε πιο δυνατά.
Ακούω και στο τέλος μιλάω
Με την ολοκλήρωση του μαθήματος, μπορώ να ζητήσω από τα πιο ζωηρά παιδιά να μείνουν λίγο και να τα ρωτήσω για πιο λόγο ήταν ανήσυχα. Ο χρόνος που χρειάζομαι είναι ελάχιστος και δεν πρέπει να παραλείψω να τους παρέχω μια δικαιολογία του τύπου «Μήπως ήταν μια δύσκολη μέρα για σένα;», ώστε να μην δημιουργηθεί το αίσθημα ότι τα παιδιά είναι μόνιμα ζωηρά. Μιλώ για συμπεριφορές όχι χαρακτήρες. Αντί είσαι «κακό παιδί» λέω «η συμπεριφορά αυτή ήταν άσχημη».
Κάνω ονομαστικά ερωτήσεις
Θα έχετε παρατηρήσει ότι όταν κάνουμε μια ερώτηση χωρίς να απευθύνουμε συγκεκριμένα τον λόγο σε κάποιον τα παιδιά ξεκινούν να μιλούν, ξεχνώντας να σηκώσουν χέρι. Το λάθος δεν είναι κατ’ αποκλειστικότητα δικό τους, αφού καλώς θεώρησαν ότι μπορούν να απαντήσουν. Όταν όμως εμείς λέμε «Τι πιστεύεις εσύ, Άννα;» είναι σχεδόν σίγουρο ότι μόνο η Άννα θα απαντήσει και έτσι μειώνεται η φασαρία.
Υπογραφή συμβολαίου
Πολλοί εκπαιδευτικοί (και ορισμένοι συνάδελφοί μου) ήδη από το πρώτο μάθημα υπογράφουν ένα «συμβόλαιο» με τα παιδιά στο οποίο γράφουν όλοι μαζί τους κανόνες της τάξης και στο τέλος φέρει την υπογραφή τους. Για τα μικρότερα τμήματα η υπογραφή τους μπορεί να είναι το αποτύπωμα της παλάμης τους που είναι βουτηγμένη σε δαχτυλομπογιά. Είναι μια ευχάριστη διαδικασία με την οποία εξαρχής τίθενται όρια. Την απολαμβάνουν και έχουν στο νου τους ότι έχουν και οι ίδιοι θεσπίσει τους κανόνες που οφείλουν να ακολουθούν.
