H λιποθυμία ή συγκοπή, δηλαδή η αιφνίδια, πλήρης και παροδική απώλεια των αισθήσεων και του μυϊκού τόνου, είναι ένα συμβάν που όταν αφορά σε παιδιά και εφήβους, μπορεί να δημιουργήσει πανικό στους γονείς, καθώς νιώθουν αδύναμοι να βοηθήσουν.
Η απώλεια των αισθήσεων διαρκεί συνήθως λίγα δευτερόλεπτα ή λεπτά, ενώ πολύ σπάνια μπορεί να διαρκέσει μέχρι μισή ώρα. Ο όρος συγκοπή έχει επικρατήσει διεθνώς σε σχέση με τον όρο λιποθυμία, διότι η τελευταία, μολονότι συχνότερη, αναφέρεται σε συγκεκριμένης αιτιολογίας απώλεια των αισθήσεων.
Το 47% των εφήβων, 15-19 ετών, αναφέρουν τουλάχιστον ένα συγκοπτικό επεισόδιο, ενώ για τα παιδιά το ποσοστό αυτό είναι 25-30%. Η σημαντική ελάττωση της εγκεφαλικής οξυγόνωσης αποτελεί κοινό παρονομαστή όλων των συγκοπτικών επεισοδίων.
Η νευροκαρδιογενής συγκοπή ή κοινή λιποθυμία αποτελεί τη συχνότερη και καλοηθέστερη αιτία απώλειας συνείδησης στα παιδιά.
Τρόποι αντιμετώπισης
Η άμεση φροντίδα ενός παιδιού με λιποθυμία ή συγκοπή, μπορεί να σώσει τη ζωή του. Χρειάζονται μόνο αποφασιστικότητα, απουσία πανικού και απλές κινήσεις. Οι ειδικές γνώσεις ανάνηψης είναι χρήσιμες, μόνο όταν αυτός που τις κατέχει μπορεί και να τις εφαρμόσει.
1. Ασφάλεια
- Μην μετακινείτε το παιδί.
- Εξασφαλίστε τον περιβάλλοντα χώρο από βλαπτικούς φυσικούς παράγοντες (π.χ. προστασία από βροχή, έντονη ζέστη, διέλευση οχημάτων, κλπ).
- Εξασφαλίστε συνθήκες άνεσης για το παιδί.
2. Βοήθεια από άλλα άτομα
Χρήσιμοι είναι οι βοηθοί που υπακούουν άμεσα και αποτελεσματικά στις εντολές σας.
3. Καθρισμός προτεραι΄τήτων
- Εξασφάλιση αναπνοής.
- Αναγνώριση και φροντίδα πιθανού τραυματισμού – σταμάτημα αιμορραγίας.
4. Πρώτη εκτίμηση
Προσδιορίστε το επίπεδο συνείδησης και τον βαθμό ανταπόκρισης του ασθενούς:
Επίπεδο 1: Το παιδί μπορεί να αντιλαμβάνεται όλη την κατάσταση γύρω του και να συμμετέχει στη συζήτηση.
Επίπεδο 2: Απαντά μόνο σε άμεσες ερωτήσεις με σαφήνεια.
Επίπεδο 3: Δεν μπορεί να καταλάβει τι γίνεται στο περιβάλλον και υπακούει μόνο σε εντολές.
Επίπεδο 4: Αντιδρά μόνο στον πόνο.
Επίπεδο 5: Δεν αντιδρά καθόλου.
Οι πάσχοντες που δεν αναπνέουν διατηρούνται στην ύπτια θέση της καρδιοπνευμονικής αναζωογόνησης. Αν έχουν χάσει τις αισθήσεις τους, αλλά αναπνέουν και διατηρούν ικανοποιητικό σφυγμό, τοποθετούνται σε θέση ανάνηψης ως εξής:
- Γονατίστε με το σώμα όρθιο, στα πλάγια του πάσχοντα και σε ορθή γωνία σε σχέση με αυτόν, σε απόσταση περίπου 25 εκ. και στο ύψος του θώρακά του. Στρέψτε το κεφάλι του προς το μέρος σας και εκτείνετε το προς τα πίσω, κρατώντας τη γνάθο προς τα εμπρός στη θέση των ανοικτών αεροφόρων.
- Τοποθετήστε το άνω άκρο του πάσχοντα που βρίσκεται προς το μέρος σας στα πλάγια του σώματός του, με το χέρι κάτω από τον αντίστοιχο μηρό και με την παλάμη προς τα πάνω. Φέρτε το άλλο μπράτσο του μπροστά στο στήθος του. Κρατώντας την κνήμη που βρίσκεται προς το άλλο μέρος από εσάς, κάτω από το γόνατο ή από το σφυρό, φέρτε την προς το μέρος σας και σταυρώστε την πάνω από την άλλη.
- Με το ένα χέρι προστατέψτε και στηρίξτε το κεφάλι του πάσχοντα και με το άλλο πιάστε γερά τα ρούχα του στο ύψος του ισχίου που βρίσκεται από το άλλο μέρος, σε σχέση με εσάς. Τραβήξτε το σώμα προς το μέρος σας γρήγορα και απαλά, και στηρίξτε το στα γόνατά σας γυρισμένο στο πλευρό.
- Συγκρατώντας το σώμα με τα γόνατά σας, διορθώστε τη θέση του κεφαλιού, ώστε να διατηρηθούν ανοικτές οι αεροφόροι οδοί.
- Κάμψτε το μπράτσο του πάσχοντα που βρίσκεται από πάνω και βάλτε το στην κατάλληλη θέση για να υποστηρίζει τον κορμό του.
- Κάμψτε το γόνατο του πάσχοντα που βρίσκεται από πάνω και τραβήξτε το μπροστά, ώστε να υποστηρίζει το κάτω μέρος του σώματός του.
- Βάλτε προσεκτικά το άλλο χέρι του πάσχοντα κάτω από το σώμα του, αρχίζοντας από τον ώμο και αφήστε το απλωμένο παράλληλα με τον κορμό, ώστε να εμποδίζει το κύλισμα του πάσχοντα προς τα πίσω.
5. Κλήση για βοήθεια
- Στείλτε κάποιον να καλέσει ασθενοφόρο (166 ή 112), δίνοντας τις εξής πληροφορίες:
- Όνομα και αριθμό τηλεφώνου επικοινωνίας μαζί σας.
- Ακριβή τοποθεσία συμβάντος (διεύθυνση).
- Αναφορά του συμβάντος (συγκοπτικό επεισόδιο).
- Φύλο και ηλικία του πάσχοντος.
- Οποιοδήποτε άλλο στοιχείο σας ζητηθεί.
- Σιγουρευτείτε ότι το μήνυμα έχει δοθεί και κλείστε το τηλέφωνο τελευταίοι.
Σε κάθε χώρο που διαβιώνουν παιδιά και έφηβοι πρέπει να υπάρχει πιεσόμετρο και άνθρωποι που θα ξέρουν να το χειριστούν. Τα σύγχρονα «ηλεκτρονικά» πιεσόμετρα είναι πολύ εύκολα στη χρήση τους και δεν χρειάζονται ιδιαίτερη εξοικείωση.
Η νευροκαρδιογενής συγκοπή (κοινή λιποθυμία) εμφανίζεται ως εξής:
- Ο πάσχων αισθάνεται αδυναμία, τάση για λιποθυμία, ζάλη, ανησυχία και αγωνία.
- Το δέρμα γίνεται πολύ ωχρό, κρύο και κολλώδες. Μπορεί να παρατηρηθεί εφίδρωση (κρύος ιδρώτας).
- Η αναπνοή γίνεται γρήγορη και επιπόλαιη. Μπορεί να έχει χασμουρητά.
- Ο σφυγμός γίνεται βραδύς και αδύναμος.
Εάν αντιληφθείτε τον πάσχοντα σε αυτή τη φάση και πριν χάσει τις αισθήσεις του:
- Βάλτε τον να καθίσει, βοηθήστε τον να σκύψει το κεφάλι προς τα εμπρός και να πάρει βαθιές αναπνοές.
- Ξαπλώστε τον με τα πόδια ψηλά φροντίζοντας να παραμένουν ανοικτές οι αεροφόροι οδοί.
Εάν έχει ήδη χάσει τις αισθήσεις του:
- Ξαπλώστε τον αμέσως, έστω και στο πάτωμα, με τα πόδια ψηλά.
- Χαλαρώστε τα ρούχα του στο λαιμό, το στήθος και τη μέση, για να βοηθήσετε την κυκλοφορία και την αναπνοή.
- Τοποθετήστε τον σε ρεύμα καθαρού αέρα και κάντε του αέρα στο πρόσωπο.
- Εάν έπεσε λιποθυμώντας, εξετάστε αν τραυματίστηκε και περιποιηθείτε το τραύμα.
- Ελέγξτε την ανταπόκριση της αναπνοής και του σφυγμού στην ύπτια θέση.
- Καθώς ξαναβρίσκει τις αισθήσεις του, ανασηκώστε τον σιγά-σιγά.
- Μην του δίνεται τίποτα από το στόμα, παρά μόνο μερικές γουλιές νερό, μέχρι να συνέλθει τελείως.
- Μην αφήνεται τον πάσχοντα χωρίς επιτήρηση εάν δεν συνέλθει τελείως.
- Εάν ανακτήσει τις αισθήσεις του, αλλά παραμένει αδύναμος και ζαλισμένος για περισσότερο από 30 λεπτά, χωρίς να μπορεί να σηκωθεί, μεταφέρετέ τον σε νοσοκομείο.
- Μέχρι να έλθει το ασθενοφόρο, πρέπει να ελέγχετε την αναπνοή, το σφυγμό και την αρτηριακή πίεση κάθε 10 λεπτά.
Τα παιδιά που παρά τα προληπτικά μέτρα εξακολουθούν να παρουσιάζουν συχνά συγκοπτικά επεισόδια, θα πρέπει να:
- Συνοδεύονται όταν διασχίζουν δρόμο.
- Κάνουν το λουτρό τους καθιστά στο ντουζ ή στη μπανιέρα.
- Επιτηρούνται όταν κολυμπούν και να μη ξανοίγονται στη θάλασσα.
- Μην αναρριχώνται σε υψηλά μέρη.
- Μην οδηγούν δίκυκλο ή αυτοκίνητο.
- Προσανατολίζονται σε επαγγέλματα ακίνδυνα κατά την ώρα της συγκοπής.
Οι γονείς των παιδιών αυτών πρέπει να μαθαίνουν καρδιοπνευμονική αναζωογόνηση, την οποία πρέπει να έχουν τη δυνατότητα να εφαρμόζουν. Με αυτά τα μέτρα, αλλά και με άλλα που η κοινή λογική υπαγορεύει, προασπίζονται τα ίδια τα άτομα και ο περίγυρος τους από τα σοβαρά αυτά συμβάματα.
