Η νέα πραγματικότητα που ζούμε τον τελευταίο καιρό, από τον εγκλεισμό στο σπίτι μέχρι την υιοθέτηση νέων συνηθειών, αλλάζει άρδην την καθημερινότητα και τη ρουτίνα όλων μας. Υπάρχει, όμως, μία κατηγορία ατόμων, που η αλλαγή της ρουτίνας δεν είναι εύκολη υπόθεση. Μιλάμε για τα παιδιά με αυτισμό. Κάθε φορά που διαταράσσεται η ρουτίνα ενός αυτιστικού παιδιού, είναι σαν να διαταράσσεται ο κόσμος του. Αναστατώνεται, σκέφτεται αρνητικά, νιώθει άβολα. Οι γονείς παιδιών με αυτισμό πρέπει να δείξουν μεγαλύτερο θάρρος τη δύσκολη αυτή περίοδο και να οπλισθούν με υπομονή, ώστε να ανταπεξέλθουν στην πίεση.
Μιλώντας στη Ναυτεμπορική, ο καθηγητής Παιδοψυχιατρικής Γεράσιμος Κολαΐτης, διευθυντής της Παιδοψυχιατρικής Κλινικής ΕΚΠΑ Γ. Ν. Παίδων "Η Αγία Σοφία" και του ΠΜΣ "Ψυχική Υγεία και Ψυχιατρική Παιδιών & Εφήβων", εξηγεί ότι η πανδημία, που έχει φέρει σαρωτικές αλλαγές στην καθημερινότητα, επηρεάζει τα άτομα με Διαταραχή Φάσματος Αυτισμού (ΔΦΑ) με διαφορετικό τρόπο και με ποικίλο βαθμό, καθώς δυσκολεύονται να κατανοήσουν τα συμβατικά «κοινωνικά σήματα» και τους «κοινωνικούς κανόνες» συμπεριφοράς.
Αντιλαμβάνονται τα νοήματα κυριολεκτικά και, συχνά δεν μπορούν να ερμηνεύσουν τα λεγόμενα, τις πράξεις και τα συναισθήματα των άλλων, να φανταστούν εναλλακτικά κοινωνικά σενάρια και να προβλέψουν μια πιθανή εξέλιξη στο μέλλον. Επιπλέον, καθώς επιμένουν σε συγκεκριμένες ρουτίνες και προτιμούν να ακολουθούν ένα προκαθορισμένο πρόγραμμα, κάθε απρόβλεπτη αλλαγή μπορεί να προκαλέσει αίσθημα ανησυχίας.
Το δύσκολο έργο των γονιών
Οι γονείς πρέπει να εξηγήσουν στα παιδιά με αυτισμό ότι τα σχέδια όλων των ανθρώπων ακυρώθηκαν, αλλά αυτό θα διαρκέσει για συγκεκριμένο χρονικό διάστημα, όχι για πάντα και ότι όλα θα πάνε καλά. Θα πρέπει επίσης, να μιλήσουν με σαφήνεια για τα συμπτώματα του κορωνοϊού, για το ότι πρέπει να είμαστε προσεκτικοί, να απολυμαίνουμε τους χώρους, να πλένουμε τα χέρια μας, να κρατάμε αποστάσεις από τους άλλους, κλπ. Χρειάζεται προσοχή, ώστε το παιδί να εκπαιδευτεί σωστά χωρίς να εγκατασταθούν νέες εμμονές, όπως με το πλύσιμο των χεριών.
Δύο τεχνικές που βοηθούν είναι αυτές της Carol Gray: οι κοινωνικές ιστορίες και τα comic strip conversations μπορεί να βοηθήσουν ιδιαίτερα, ενώ μπορείτε να κατασκευάσετε κατάλληλες ιστορίες σε συνεργασία με τους ειδικούς που ήδη γνωρίζουν το παιδί σας ή να αναζητήσετε δωρεάν υλικό στο διαδίκτυο.
Σε κάθε περίπτωση, η συζήτηση προσαρμόζεται στην ηλικία του και το επίπεδο χρήσης του λόγου του παιδιού. Τα μικρότερα παιδιά δεν μπορούν να κατανοήσουν πολύπλοκες πληροφορίες, για αυτό συζητήστε μαζί τους τις σκέψεις και τα συναισθήματά τους και περιγράψτε τα δικά σας συναισθήματα. Απαντήστε στις ερωτήσεις τους όσες φορές χρειαστεί, καθώς αυτός είναι ένας τρόπος για να μπορέσουν να επεξεργαστούν και να κατανοήσουν τι συμβαίνει, να ξεπεράσουν το άγχος και την ανασφάλειά τους. Φροντίστε για τον περιορισμό της υπερβολικής έκθεσης στην πληροφόρηση που οδηγεί σε ένταση, σύγχυση και ανησυχία. Επίσης, μην ξεχνάτε ότι η ένταση και οι δυνατές φωνές μπορεί να οδηγήσουν σε αισθητηριακή υπερφόρτωση και εκρήξεις.
Δημιουργήστε στο παιδί μια σταθερή ρουτίνα, που να περιλαμβάνει προγραμματισμένες εξόδους σε ανοικτούς χώρους με τα πόδια ή το αυτοκίνητο, οικογενειακές διασκεδαστικές δραστηριότητες, όπως μια βόλτα με ποδήλατο ή γυμναστική στο σπίτι. Οι δραστηριότητες θα συμβάλλουν ώστε το παιδί να μην βαριέται, να μην κάνει δυσάρεστες σκέψεις και να εκτίθεται σε άγχος. Μπορείτε να ασχοληθείτε με μαγειρική, κηπουρική, ζωγραφική, επιτραπέζια παιχνίδια, να διαβάσετε βιβλία, να δείτε ταινίες ή ντοκιμαντέρ έχοντας την ευκαιρία να μάθετε μαζί καινούργια πράγματα.
Προσπαθήστε να διατηρήσετε την κοινωνική επαφή του παιδιού σας με φίλους και συμμαθητές με τη χρήση τηλεφώνου και διαδικτύου, το οποίο θα χρησιμοποιήσετε επίσης, για να συνεχίσει την παρακολούθηση από απόσταση του σχολικού προγράμματος και των συνεδριών με τους θεραπευτές του. Πολλά παιδιά συναντούν δυσκολία στη χρήση βιντεοκλήσεων και την παρακολούθηση on line μαθημάτων. Η οργάνωση της εκπαίδευσής τους μέσω βίντεο και e-mail μπορεί να κάνει την όλη διαδικασία περισσότερο προβλέψιμη και να περιορίσει το άγχος που βιώνουν κατά την έκθεση.
Σημαντικά σημεία που πρέπει να δώσετε προσοχή
- Είναι πολύ σημαντικό να φροντίζετε τον εαυτό σας, για να είστε ήρεμοι και καθησυχαστικοί, ώστε να υποστηρίξετε και το παιδί σας.
- Αν σας προβληματίζει κάτι σε σχέση με την δική σας ψυχική υγεία, επικοινωνήστε με ειδικό. Τα άτομα με αυτισμό επηρεάζονται ιδιαίτερα από τη συναισθηματική ένταση στο περιβάλλον τους και καταστάσεις ενδοοικογενειακής βίας.
- Αν παρατηρήσετε οποιαδήποτε αλλαγή στη συμπεριφορά του παιδιού, επικοινωνήστε με παιδοψυχίατρο. Τα παιδιά με αυτισμό μπορεί να μην καταφέρουν να εκφράσουν λεκτικά συμπτώματα όπως ο πόνος. Τέλος, είναι ευάλωτα στην εκδήλωση άγχους και κατάθλιψης στις παρούσες έντονα ψυχοπιεστικές συνθήκες.
Υπενθυμίζεται ότι λειτουργεί η Τηλεφωνική Γραμμή Ψυχοκοινωνικής Υποστήριξης 10306 για τον κορωνοϊό, η οποία προσφέρει ψυχολογική στήριξη σε παιδιά και οικογένειες όλο το εικοσιτετράωρο.
