Photo credits: freepik.com
Πολλοί γονείς ανησυχούν για το μεγάλο χρονικό διάστημα που τα παιδιά τους ασχολούνται με το διαδίκτυο. Οι ειδικοί της Γραμμής Βοηθείας του Ελληνικού Κέντρου Ασφαλούς Διαδικτύου μας εξηγούν πώς θα καταλάβουμε αν το παιδί μας κάνει υπερβολική χρήση του διαδικτύου και μας δίνουν συμβουλές για το πώς θα προλάβουμε μία τέτοια κατάσταση αλλά και πώς θα την αντιμετωπίσουμε.
Το διαδίκτυο αφενός ανοίγει νέους ορίζοντες στις εκπαιδευτικές ευκαιρίες των παιδιών, αφετέρου, μεγάλο ποσοστό παιδιών περνά πολλές ώρες σε αυτό με άλλους τρόπους, π.χ. παίζοντας παιχνίδια, παρακολουθώντας βίντεο, συνομιλώντας με φίλους ή και με αγνώστους σε chat room.
Η αλήθεια είναι ότι το διαδίκτυο έκανε πιο επιτακτική την ανάγκη να βρεθεί μια ισορροπία ανάμεσα στα μέσα ψυχαγωγίας και στις άλλες δραστηριότητες των παιδιών.
Τι σημαίνει υπερβολική χρήση του διαδικτύου
Για να καταλάβουμε αν το παιδί μας ασχολείται υπερβολικά με το διαδίκτυο, θα πρέπει να υπάρχουν τουλάχιστον τρεις από τις παρακάτω ενδείξεις:
- Συμπτώματα Συνδρόμου Απόσυρσης, όπως ψυχοκινητική διέγερση, εκούσια ή ακούσια κίνηση δακτυλογράφησης των δακτύλων του χεριού, άγχος, έμμονη σκέψη για το διαδίκτυο, όνειρα για το διαδίκτυο.
- Χρήση διαδικτύου προκειμένου να αποφευχθούν συμπτώματα απόσυρσης.
- Παραμονή online για μεγαλύτερο χρονικό διάστημα από το προτιθέμενο.
- Κατανάλωση υπερβολικού χρόνου ή / και χρήματος σε δραστηριότητες σχετικές με το διαδίκτυο (αγορά λογισμικού, σκληρών δίσκων κ.λπ).
- Έκπτωση λειτουργικότητας του ατόμου (σε κοινωνικό, οικογενειακό, προσωπικό επίπεδο, παραμέληση προσωπικής φροντίδας και υγιεινής, απώλεια ύπνου, ενδοοικογενειακές συγκρούσεις, σχολική αποτυχία).
- Συνέχιση χρήσης παρά την γνώση της παραπάνω έκπτωσης.
Ποιες είναι οι αιτίες του φαινομένου;
Από τα πρώτα στοιχεία προκύπτει ότι το φαινόμενο είναι συχνότερο:
- στα αγόρια
- σε δυσλειτουργικές οικογένειες
- σε παιδιά με καταθλιπτικό συναίσθημα ή διάσπαση προσοχής-υπερκινητικότητα
Φαίνεται ότι πάνω από τα μισά παιδιά παρουσιάζουν κάποιο ψυχικό υπόστρωμα, που πιθανώς συμβάλλει στην ανάπτυξη κατάχρησης διαδικτύου (κυρίως σύνδρομο υπερκινητικότητας-διάσπασης προσοχής ή / και καταθλιπτικό συναίσθημα), ενώ στα υπόλοιπα σημαντικό ρόλο φαίνεται να παίζουν περιβαλλοντικοί παράγοντες (κυρίως έλλειψη επικοινωνίας και εφαρμογής ορίων από την οικογένεια). Οι νέες κοινωνικές συνθήκες (αύξηση της επίπτωσης του διαζυγίου, έλλειψη επικοινωνίας, απουσία επίβλεψης από τους γονείς λόγω εργασίας έξω από το σπίτι) παίζουν, επίσης, ρόλο στην ανάπτυξη του φαινομένου.
Το φαινόμενο μπορεί να εμφανιστεί σε εφήβους κατά την πρώιμη εφηβεία (10-14 ετών) ή και σε μικρότερη ακόμη ηλικία. Είναι πιο συχνό κατά την μέση εφηβεία (15-17 ετών), κατά την οποία οι έφηβοι πειραματίζονται και σταδιακά αυτονομούνται, καθώς και κατά την όψιμη εφηβεία (> 17 ετών).
Οι περισσότεροι εξαρτημένοι έφηβοι ασχολούνται με «παιχνίδια», στο σπίτι ή τα Ίντερνετ καφέ. Μπορεί να σταματήσουν το σχολείο, να απομονωθούν από την οικογένεια και τους φίλους, να είναι επιθετικοί με τους γονείς, να κλέβουν χρήματα από την οικογένεια για να «παίζουν», να ζουν σε ένα δωμάτιο, να μην τρώνε ή το αντίθετο (να παχύνουν πολύ), να μην γυμνάζονται και να μην κοιμούνται για 24ωρα. Μπορεί ακόμη να μην αλλάζουν ρούχα, να παραμελούν την υγιεινή τους και την καθαριότητα.
Τα παραπάνω μπορεί να εμφανιστούν σε ηπιότερη μορφή κατά την πρώιμη εφηβεία. Όσο ο έφηβος μεγαλώνει και πλησιάζει την μέση εφηβεία, ο πειραματισμός και η περιέργεια, η μη συνειδητοποίηση του κινδύνου και η φυσιολογική αντίδραση σε κάθε καταπίεση, γίνονται βασικά χαρακτηριστικά του (αποτελεί ακόμη αναπτυσσόμενο άτομο), και τον καθιστούν ευάλωτο και ευαίσθητο σε εξαρτήσεις. Τα παραπάνω δεν είναι απόλυτα, αφού η χρονολογική ηλικία μπορεί να μην συμβαδίζει πάντα με το αναπτυξιακό ψυχοκοινωνικό και γνωστικό στάδιο: π.χ. ένας έφηβος 10 ετών μπορεί να βρίσκεται αναπτυξιακά στη μέση εφηβεία και να συμπεριφέρεται ανάλογα κ.λπ.
Είναι σημαντικός ο ρόλος των γονέων στην πρόληψη του «internet addiction» και γιατί;
Ο ρόλος των γονιών είναι πάρα πολύ σημαντικός. Η ποιοτική σχέση με τους γονείς, ο χρόνος που οι γονείς αφιερώνουν στα παιδιά και η ενασχόληση τους στο διαδίκτυο μαζί με τα παιδιά, μπορούν να συμβάλλουν στην αποφυγή του φαινομένου. Η συναισθηματική κάλυψη των παιδιών, η καλή σχέση και η επικοινωνία όλων των μελών οδηγούν σε σωστή εφαρμογή ορίων μέσα στο σπίτι, τα οποία μπορούν να τηρούνται (οι ενοχικοί γονείς αδυνατούν να βάλουν όρια).
Το διαδίκτυο είναι ένα πολύ σημαντικό εργαλείο και δεν πρέπει να δαιμονοποιείται. Σωστή χρήση και όρια στις πιο ευαίσθητες ηλικίες είναι σημαντικά.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;
- Από μικρή ηλικία θα πρέπει να τίθενται όρια (για πολλά θέματα) και να τηρούνται μέσα στην οικογένεια. Τα όρια (όταν δεν είναι υπερβολικά ή ιδιαίτερα αυστηρά) δεν καταπιέζουν τα παιδιά, αλλά τα κατευθύνουν και σημαίνουν ενδιαφέρον. Είναι σημαντικά για θέματα ασφάλειας. Όσο το παιδί μεγαλώνει, τα όρια που θα ισχύσουν είναι καλό να συζητούνται, ώστε να λαμβάνεται η γνώμη του παιδιού και του εφήβου. Ο σεβασμός της προσωπικότητας παιδιών και εφήβων από πολύ μικρή ηλικία είναι στοιχείο πολύ σημαντικό για την εφαρμογή πειθαρχίας.
- Αφιερώστε χρόνο και διάθεση ώστε να ασχοληθείτε με θέματα διαδικτύου μαζί με τα παιδιά.
- Τοποθετείστε τον υπολογιστή σε κοινόχρηστο χώρο, ώστε να μη δίνεται η δυνατότητα απομόνωσης του παιδιού και να υπάρχει έλεγχος.
- Να θυμάστε ότι η χρήση φίλτρων για επιβλαβείς ιστοσελίδες και συμμετοχή στις επιλογές του εφήβου (χωρίς υπερβολές ή / και παράλογες απαγορεύσεις), συμβάλλουν σε ένα θετικό αποτέλεσμα.
- Ενημερώστε τα παιδιά με απλά λόγια από μικρή ηλικία για τα φαινόμενα «εθισμού» και παρενόχλησης.
- Μη χρησιμοποιείτε τη χρήση του υπολογιστή για επιβράβευση ή τιμωρία.
- Εάν παρατηρήσετε υπερβολική χρήση ή/και συμπεριφορές εθισμού αναζητήστε αμέσως βοήθεια από έμπειρους επιστήμονες (ιατρούς, ψυχολόγους που ασχολούνται με τα άνω ζητήματα).
Πηγή: saferinternet.gr
