Τις προάλλες, σε ένα φιλικό γεύμα μια γνωστή μου μου έκανε την εξής ερώτηση: "Για πες μου τώρα μιας και είσαι ψυχολόγος…Γιατί παρατηρείται το φαινόμενο των ανθρώπων που πηγαίνουν για ψυχοθεραπεία και καταλήγουν να γίνονται κοινώς γαϊδούρια;"

H ερώτηση αρκετά ρητορική, η απάντηση πολύπλοκη. Δεν χρειάζεται να αναφέρω ακριβώς τι απάντησα στην γνωστή μου…Αυτό όμως που έχει σημασία είναι να διαχωρίσω σε αυτό το σημείο την διαφορά μεταξύ “γαϊδουροσύνης” όπως το είπε και της λεγόμενης φροντίδας εαυτού. Υπάρχει αυτή η κοινή παρανόηση ότι οι άνθρωποι που εμβαθύνουν στον εσωτερικό τους εαυτό καταλήγουν να γίνονται «παρτάκηδες», «γαίδούρια» και άλλα πολλά επίθετα σύμφωνα με τους γύρω τους. 

Ας ξεκινήσουμε λοιπόν με έναν ορισμό για την φράση ΦΡΟΝΤΙΔΑ ΕΑΥΤΟΥ. Σημαίνει φροντίζω τον εαυτό μου όπως θα έκανα για έναν άνθρωπο για τον οποίο νοιάζομαι πολύ. Σας φαίνεται απλό; Και όμως για του περισσότερους ανθρώπους είναι πολύ δύσκολο. Θρησκευτικά αλλά και πολιτισμικά αυτό που κυρίαρχα μαθαίνουμε απ’ όταν αρχίζουμε να μιλάμε και να καταλαβαίνουμε είναι σχετιζόμενο με τους άλλους. Να τους σεβόμαστε, να τους νοιαζόμαστε, να μην τους πληγώνουμε. Γιατί όμως δεν γίνεται αναφορά στον εαυτό; Γιατί θεωρείται εγωιστικό και ναρκισσιστικό να αναφερόμαστε στον εαυτό; Όταν μάλιστα αυτόν συναντάμε πρώτο το πρωί και τελευταίο το βράδυ; Ας δούμε λοιπόν παρακάτω τι ΔΕΝ ΕΙΝΑΙ ΕΓΩΙΣΤΙΚΟ, ΑΛΛΑ ΣΕΒΑΣΤΙΚΟ (ΦΡΟΝΤΙΣΤΙΚΟ ΠΡΟΣ ΤΟΝ ΕΑΥΤΟ):

• Να φροντίζεις να αφιερώνεις λίγο χρόνο κάθε μέρα φροντίζοντας σε. Αν για παράδειγμα είσαι μαμά, δεν πειράζει να δεχτείς βοήθεια από τον σύζυγο, ή κάποιο άλλο οικείο πρόσωπο προκειμένου να βγεις να περπατήσεις για λίγο ή να πας για έναν γρήγορο αναζωογονητικό καφέ με φίλες ή για ψώνια ή για ότι άλλο σε γεμίζει! Πολλές φορές και μια απλή βόλτα για ένα μισάωρο μπορεί να σου ανεβάσει το ηθικό για μέρες μετά! Και ναι, θα είσαι καλύτερα μετά σε όποιο ρόλο έχεις αναλάβει (μητέρα, σύντροφος, εργαζόμενη…)
• Να αποδέχεσαι ότι έχεις και εσύ αρνητικά σημεία, όπως όλοι. Όσο πιο πολύ αντιμετωπίζεις τον εαυτό σου με αυστηρότητα, απαιτώντας το «τέλειο», τόσο η εσωτερική σου φωνή θα γίνεται επικριτική, θα προσπαθεί να σε πείσει ότι δεν αξίζεις. Όσο λοιπόν αυτό συνεχίζεται, θα γίνεσαι ολοένα και πιο επικριτικός-η προς τους άλλους. Τον σύντροφο, την μητέρα, το παιδί σου, τον υπάλληλο που σε εξυπηρετεί σε ένα κατάστημα. 
• Να λες όχι όταν χρειάζεται. Να θυμάσαι ότι αν λες ΝΑΙ σε όλους τότε σίγουρα λες ένα τρανταχτό ΟΧΙ σε εσένα!!!! Αυτό φυσικά (όπως και όλα στην ζωή) προϋποθέτει όριο και μέτρο. Δεν ξεκινάμε ξαφνικά να λέμε σε όλους ΟΧΙ. Χρειάζεται όμως να βάλουμε προτεραιότητες. Δεν χρειάζεται να είμαστε καλοί με όλους λέγοντας συνέχεια ΝΑΙ και να εξυπηρετούμε τους πάντες. Θα καταλήξουμε καταπιεσμένοι, εξοντωμένοι, χωρίς αποθέματα. 
• Να σε πηγαίνεις βόλτα, μόνοι σας εσύ και ο εαυτός. Να σε κερνάς, να σε επαινείς, να σε καλοπιάνεις. Να μην ξεχνάς να είσαι πάντα δίπλα σου! Στα καλά και στα κακά, στα εύκολα και στα δύσκολα, το αξίζεις! Όταν το κάνεις και το κάνεις αληθινά, τότε θα μπορέσεις να δεις πιο καθαρά και τα αρνητικά σου σημεία, τότε θα μπορέσεις να διορθώσεις συμπεριφορές σου που δεν είναι καλές. Τότε και μόνο τότε θα πάψεις να νιώθεις ότι καταπιέζεσαι για χάρη των άλλων. Τότε και μόνο τότε θα φέρεσαι με σεβασμό και στους άλλους. Χωρίς απωθημένα, χωρίς παράπονα.
• Να φροντίζεις τον εαυτό σε επίπεδο διατροφής, σωματικής άσκησης και ύπνου. Δεν είναι εγωιστικό να ξεκινήσεις ένα νέο σπορ, μια υγιεινή διατροφή, ένα χόμπι. Ναι, μπορείς! Ακόμα και αν είσαι παντρεμένη-ος και έχεις παιδιά. Τα παιδιά σου δεν σου φταίνε, να τους επιρρίπτεις ευθύνες όταν μεγαλώσουν που «θυσίασες» τον εαυτό σου για εκείνα. Δεν σου το ζήτησαν, εσύ το επέλεξες.  
• Να αποδέχεσαι τον εαυτό σου ως έναν άνθρωπο με ατέλειες όπως όλοι. Αν το καλοσκεφτείς οι περισσότεροι άνθρωποι είναι πολύ πιο επιεικής στα λάθη ανθρώπων που αγαπούν παρά στα δικά τους. 
• Να έχεις την γνώση ότι δεν είσαι ούτε καλύτερος ούτε χειρότερος από τους άλλους. Είσαι ένας άνθρωπος όπως όλοι. Κάποιοι άνθρωποι ωστόσο έχουν πιο πολλές αρνητικές συμπεριφορές από κάποιους άλλους. Εκεί έχεις επιλογή να ξεχωρίσεις. Να γεμίσεις το μέσα σου με καλοσύνη. Την καλοσύνη που πρώτα θα δείξεις σε εσένα, όταν το κάνεις αληθινά και πάψεις να σε καταπιέζεις, τότε θα δείξεις σίγουρα αυτή την καλοσύνη και προς τα έξω. Λέγοντας αυτό, αναφερόμαστε όχι μόνο σε γνωστούς σου, αλλά και στον άγνωστο υπάλληλο που θα σε εξυπηρετήσει, στον άνθρωπο που θα σε δει στα φανάρια, στο σκυλάκι που θα δεις καθώς περπατάς, στο δέντρο που θα βρεις μπροστά σου. Θα «γεμίσεις» πραγματικά! Και τότε, πίστεψε με, μόνο γαϊδούρι δεν θα είσαι!

Να θυμάσαι:

«Δεν είμαστε έτοιμοι να γνωρίσουμε και να καταλάβουμε κάποιον άλλο μέχρι να γνωρίσουμε και να καταλάβουμε τον εαυτό μας. Δεν είμαστε έτοιμοι να αγαπήσουμε μέχρι να αγαπήσουμε εμάς. Δεν έχουμε ιδέα πως να βρούμε tο καλό στους γύρω μας αν δεν το ανακαλύψουμε πρώτα σε εμάς τους ίδιους. Αυτό δεν είναι πράξη εγωϊσμού, είναι πράξη αγάπης!»
Kristin Neff (2011) Self-Compassion: The Proven Power of Being Kind to Yourself.

Επίσης……..

«Η αυτοφροντίδα σας δεν σημαίνει πρώτα εγώ αλλά και εγώ επίσης» L.R.Knost
Αν όσα διαβάσατε ακόμα δεν σας έχουν πείσει, σκεφτείτε σε ένα αεροπλάνο, σε έκτακτη ανάγκη, η οδηγία που δίνεται είναι να βάζετε πρώτα την δική σας μάσκα και μετά του παιδιού σας. Κάπως έτσι καλείστε να διαχειριστείτε και την «πτήση» της ζωής σας. Να φροντίσετε εσάς για να μπορέσετε να έχετε το «οξυγόνο» να φροντίσετε τους άλλους!

Χριστίνα Γρηγορέα
Ψυχολόγος, Msc Ψυχολογία της Υγείας
Προαγωγή Ψυχικής Υγείας (Ε.Κ.Π. Ιατρική Σχολή)
EMDR (Οφθαλμοκινητική απευαισθητοποίηση & επεξεργασία)