Ο καρκίνος του προστάτη, ενός αδένα του ανδρικού αναπαραγωγικού συστήματος, είναι ο δεύτερος συχνότερος καρκίνος στους άνδρες, μετά από αυτόν του δέρματος. Καθώς εμφανίζει συμπτώματα μόνο σε προχωρημένο στάδιο, είναι δυστυχώς από τους πλέον θανατηφόρους. Δεδομένου, λοιπόν, ότι σε πρώιμο στάδιο είναι συνήθως ασυμπτωματικός, η πρόληψη και έγκαιρη διάγνωση μπορεί να σώσει ζωές.
Ο έλεγχος γίνεται με την απλή εξέταση αίματος PSA (Prostate Specific Antigen/ ειδικό προστατικό αντιγόνο) και μία δακτυλική εξέταση του προστάτη από έναν ουρολόγο. Σε ασθενείς με υποψία καρκίνου γίνεται βιοψία του προστάτη με τοπική αναισθησία. Στην ιατρική κοινότητα δεν υπάρχει ομοφωνία για το αν θα πρέπει να ελέγχονται όλοι οι άνδρες από μία ηλικία και μετά για καρκίνο προστάτη, ποια θα πρέπει να είναι η ηλικία αυτή και πόσο συχνά να εξετάζονται. Σε γενικές γραμμές, ωστόσο, συστήνεται να πραγματοποιείται ο έλεγχος ανά δύο χρόνια σε άνδρες 55-70 ετών με καλή υγεία.
Είναι σίγουρο ότι ένα ποσοστό των ασθενών μπορεί να σωθεί χάρη στην έγκαιρη διάγνωση. Από την άλλη, ένα μεγάλο ποσοστό ανδρών με διαγνωσμένο καρκίνο του προστάτη θα υποβληθεί σε θεραπεία και τις τυχόν παρενέργειες, χωρίς να την έχει ανάγκη, ενώ ακόμα μεγαλύτερος αριθμός ανδρών θα υποβληθεί στην ψυχική και σωματική ταλαιπωρία της βιοψίας χωρίς τελικά να έχει καρκίνο.
Οι κατευθυντήριες οδηγίες για τον έλεγχο του ανδρικού πληθυσμού για καρκίνο του προστάτη σύμφωνα με την Ελληνική Ουρολογική Εταιρεία:
1. Να μην υποβάλλονται άνδρες σε έλεγχο PSA χωρίς να έχουν πρώτα ενημερωθεί για τα πιθανά οφέλη και τους κινδύνους της επιλογής αυτής.
2. Να προσφέρεται εξατομικευμένη στρατηγική προσαρμοσμένη στον κίνδυνο για την πρώιμη διάγνωση σε καλά ενημερωμένους άνδρες με καλό performance status και προσδόκιμο επιβίωσης τουλάχιστον 10-15 έτη.
3. Πρώιμος έλεγχος με PSA προσφέρεται σε ασθενείς με αυξημένο κίνδυνο εμφάνισης PCa:
- Άνδρες ηλικίας άνω των 50
- Άνδρες ηλικίας άνω των 45 με οικογενειακό ιστορικό PCa
- Αφροαμερικάνούς ηλικίας άνω των 45
- Άνδρες με PSA>1 ng/dl στα 40 έτη ηλικίας
- Άνδρες με PSA>2 ng/dl στα 60 έτη ηλικίας
4. Στρατηγική προσαρμοσμένη στον κίνδυνο (σε σχέση με τις αρχικές τιμές PSA) προσφέρεται με μεσοδιαστήματα παρακολούθησης τα 2 έτη στους άνδρες που αρχικά βρίσκονται σε κίνδυνο:
- Άνδρες με PSA>1 ng/dl σε ηλικία 40 ετών
- Άνδρες με PSA>2 ng/dl σε ηλικία 60 ετών
Η παρακολούθηση αναβάλλεται για 8 έτη στου άνδρες που δεν διατρέχουν κίνδυνο.
5. H απόφαση σε ποια ηλικία θα διακοπεί η προσπάθεια πρώιμης διάγνωσης PCa βασίζεται στο προσδόκιμο επιβίωσης και το performance status; άνδρες με προσδόκιμο επιβίωσης <15 έτη είναι απίθανο να ωφεληθούν.
