Τα συναισθήματα είναι φυσιολογικές εκφάνσεις του ανθρώπινου ψυχισμού και η διαχείριση τους περιλαμβάνει στοιχεία, όπως, την αναγνώριση, την κατανόηση, τον προσδιορισμό των συναισθημάτων και βέβαια, τον έλεγχο των συναισθηματικών αντιδράσεων.
Τα συναισθήματα αποτελούν το συνδυασμό νοητικών καταστάσεων, ψυχοσωματικών εκφράσεων και βιολογικών αντιδράσεων του σώματος. Θεωρούνται θεμελιώδους σημασίας, καθώς φαίνεται πως συμβάλλουν καθοριστικά σε διάφορες γνωστικές λειτουργίες, όπως η αντίληψη, η μάθηση, η μνήμη, η προσοχή και επηρεάζουν βαθύτατα τη συμπεριφορά μας.
Η διαχείριση των συναισθημάτων είναι μια αναπτυξιακή επίτευξη, που το παιδί μαθαίνει ήδη από τη νηπιακή ηλικία και συνεχίζει να ωριμάζει σε αυτόν τον τομέα μέχρι και την εφηβεία. Η καλή διαχείριση συναισθημάτων σχετίζεται με την ψυχική υγεία ενός παιδιού, τις καλές επιδόσεις στο σχολείο, τις υγιείς κοινωνικές σχέσεις. Η κακή διαχείριση από την άλλη, μπορεί να έχει ως αποτέλεσμα προβλήματα συναισθηματικά, αλλά και προβλήματα προσαρμογής, όπως π.χ. επιθετική συμπεριφορά, κατάθλιψη, χρήση ουσιών, κ.λπ.
Όταν ένα παιδί έχει πλέον αναπτύξει τις επικοινωνιακές δεξιότητες, μπορεί να εκφραστεί και να ονοματίσει τα συναισθήματα, τις σκέψεις και τις προθέσεις του, άρα να μάθει να διαχειρίζεται τις συναισθηματικές αντιδράσεις του.
Στη βρεφική ηλικία η διαχείριση είναι κυρίως αντανακλαστική, ενώ όσο το παιδί μεγαλώνει, καθοδηγείται από την αίσθηση του εαυτού του και του περιβάλλοντος. Στην εφηβεία, ωστόσο, οι ορμόνες μπορούν να προκαλέσουν αναστάτωση στο συναισθηματικό κόσμο των παιδιών.
Τι μπορούν να κάνουν οι γονείς;
Όπως είναι γνωστό, η ανάπτυξη δεν ακολουθεί τον ίδιο ρυθμό σε όλα τα παιδιά κι αυτό ισχύει και για το σύστημα της αυτοδιαχείρισης ή του αυτοελέγχου, το οποίο εξαρτάται από την ωρίμανση του νευρικού συστήματος, την ψυχοσύνθεση του παιδιού και από την υποστήριξη που θα λάβει από το περιβάλλον του.
Καθώς οι γονείς δεν μπορούν να παρέμβουν στους δύο πρώτους παράγοντες, είναι σημαντικό να εξασφαλίσουν τον τρίτο, παρέχοντας ένα υποστηρικτικό περιβάλλον στα παιδιά. Το ασφαλές περιβάλλον μέσα στο οποίο μεγαλώνει ένα παιδί και η οικογενειακή σταθερότητα, συμβάλλουν στην ανάπτυξη των συναισθηματικών του μηχανισμών, ώστε να μπορεί να αντιμετωπίσει τις λιγότερο προβλεπόμενες καταστάσεις έξω από το σπίτι.
Οι γονείς οφείλουν να αποδέχονται τα συναισθήματα των παιδιών, ακόμα και όταν εκείνα έχουν ξεσπάσματα, αποδεχόμενοι ότι είναι φυσιολογικό τα παιδιά να αντιδρούν μερικές φορές με φωνές ή πείσματα. Ένας ακόμα τρόπος για να βοηθήσουν οι γονείς τα παιδιά, είναι να μιλούν οι ίδιοι για τα δικά τους συναισθήματα, δείχνοντας στα παιδιά αποτελεσματικούς τρόπους διαχείρισης των συναισθηματικών τους αντιδράσεων.
Το πιο σημαντικό που πρέπει να διδαχτούν τα παιδιά, είναι ότι όλα τα συναισθήματα είναι φυσιολογικά, αληθινά και σημαντικά και ότι απλώς επηρεάζουν την επικοινωνία και την έκφραση των ανθρώπινων σχέσεων. Είναι, επίσης, σημαντικό να δείξετε στα παιδιά πώς να έρχονται σε επαφή με το συναίσθημά τους και να το επικοινωνούν, δίνοντας εσείς το παράδειγμα. Έχουμε πει πολλές φορές, ότι τα παιδιά μαθαίνουν από αυτά που κάνουν οι γονείς και όχι από όσα λένε.
