H φιλία είναι ένα βασικό κομμάτι στην κοινωνικό-συναισθηματική ανάπτυξη των παιδιών και ο ρόλος των φίλων είναι ανεκτίμητος στη ζωή μας, σε κάθε ηλικία.
Μέσα από τις φιλίες τα παιδιά παίρνουν σημαντικά μαθήματα ζωής, μαθαίνουν να μοιράζονται, να διεκδικούν, να εμπιστεύονται, να οριοθετούνται, να νοιάζονται, να σέβονται, να προστατεύουν, να έχουν ενσυναίσθηση, να ζητούν συγγνώμη.
Από πολύ μικρή ηλικία, τα παιδιά προσπαθούν να καταλάβουν πώς είναι να είσαι ένας καλός φίλος, πώς λειτουργεί μια ομάδα παιδιών και πώς αυτή θα τα αγκαλιάσει σαν ισότιμα μέλη της. Όσο μεγαλώνουν, αρχίζουν να προσδιορίζονται από τους φίλους τους, να νιώθουν την ανάγκη να ανήκουν σε μια ομάδα, να μοιράζονται κοινά ενδιαφέροντα και τρόπο σκέψης.
Τα παιδιά, έχουν τις ίδιες συμπεριφορές και αντιδράσεις με τους ενήλικες. Δηλαδή, υπάρχουν παιδιά που είναι καλή παρέα στο παιχνίδι, κρατάνε μυστικά, σέβονται το φίλο τους. Και υπάρχουν παιδιά που κοροϊδεύουν, λένε ψέματα, χτυπάνε τα άλλα παιδιά. Όσο πιο γρήγορα κατανοήσει ένα παιδί τον διαχωρισμό αυτό, τόσο πιο εύκολο θα του είναι να επιλέξει τους σωστούς ανθρώπους για φίλους.
Αυτός είναι ένας εύκολος διαχωρισμός που μπορούν να κάνουν τα παιδιά προσχολικής ηλικίας και που, αν γίνει νωρίς και σωστά, θα τα ακολουθήσει μέχρι τις εφηβικές και ενήλικες σχέσεις τους. Και βέβαια, την ίδια ακριβώς επιλογή καλούνται να κάνουν και για τη δική τους συμπεριφορά προς τους άλλους.
Σύμφωνα με τους επιστήμονες, τα παιδιά με λίγες φιλίες έχουν περισσότερες πιθανότητες για κακή προσαρμογή στο σχολείο και περισσότερα ψυχολογικά προβλήματα. Όσον αφορά τα παιδιά με Διαταραχή Ελλειμματικής Προσοχής και Υπερκινητικότητα, το 50% δυσκολεύεται να συνάψει υγιείς κοινωνικές σχέσεις, λόγω ελλειμμάτων στις κοινωνικές δεξιότητες και ανωριμότητας στη συμπεριφορά και στα συναισθήματα.
Ο ρόλος των γονιών
Οι γονείς οφείλουν, από όταν ακόμη το παιδί είναι σε μικρή ηλικία, να του δώσουν τα κατάλληλα εφόδια ώστε αφενός να σέβεται τα άλλα παιδιά (π.χ. να περιμένουν τη σειρά τους, να μοιράζονται κ.ά.), αφετέρου, να μπορεί να αναγνωρίζει και να αντιμετωπίζει μια αρνητική συμπεριφορά (σπρώξιμο, χτύπημα κλπ.), χωρίς ούτε να τη μιμηθεί, ούτε να περιοριστεί.
Γι’ αυτό εξηγούμε από νωρίς στα παιδιά μας τι σημαίνει "καλός φίλος". Καλός φίλος είναι αυτός που:
- Συνδέεστε άμεσα και εύκολα, σαν να γνωρίζεστε ήδη.
- Σας αρέσει να κάνετε τα ίδια πράγματα.
- Συμπάσχει με ό,τι σου συμβαίνει.
- Είναι ειλικρινής απέναντί σου.
- Μπορείς να βασιστείς σε αυτόν.
Βοηθήστε το παιδί να κάνει νέους φίλους με μεγαλύτερη ευκολία, μέσα από τα εξής βήματα:
Φροντίζουμε το παιδί να παίζει με συνομηλίκα παιδιά: Αν το παιδί είναι προσχολικής ηλικίας, το πηγαίνουμε σε παιδότοπους, στην παιδική χαρά ή σε πάρκα, όπου μπορεί να συναντήσει και να παίξει με άλλα παιδιά σε καθημερινή βάση.
Μαθαίνουμε το παιδί να συστήνει τον εαυτό του: "Γεια σου, με λένε…". Το πρώτο σημαντικό βήμα είναι να δώσει το παιδί την πρώτη πληροφορία για τον εαυτό τους, ενώ έμμεσα, ζητά την πληροφορία αυτή και από το άλλο παιδί.
Μαθαίνουμε το παιδί να συμμετέχει στο παιχνίδι: "Θέλεις να παίξουμε;" "Ναι". Ο απλός αυτός διάλογος "σπάει" την αμηχανία της αρχής και εντάσσει το παιδί γρήγορα στο παιχνίδι.
Δημιουργούμε οι ίδιοι φιλίες με γονείς συνομηλίκων παιδιών: Προσκαλούμε τους άλλους γονείς και τα παιδιά τους στο σπίτι ή σε διάφορες δραστηριότητες, βοηθώντας έτσι το παιδί μας να αλληεπιδράσει και να αναπτύξει νέες φιλίες.
Δίνουμε το καλό παράδειγμα: Φροντίζουμε να έχουμε καλούς φίλους, ώστε να δίνουμε το καλό παράδειγμα στο παιδί μας.
Στηρίζουμε το παιδί όταν κάτι δεν πάει καλά: Σε κάθε σχέση υπάρχουν παρεξηγήσεις και τριβές. Όταν το παιδί αντιμετωπίσει πρόβλημα με κάποιο φίλο του, συζητάμε μαζί του για το συμβάν και ρωτάμε να μάθουμε πώς ένιωσε και γιατί συμπεριφέρθηκε έτσι (αν υπήρξε επεισόδιο). Στη συνέχεια, συζητάμε με το παιδί πώς δεν θα ξαναγίνει αυτό και πώς διαχειριζόμαστε ανάλογες περιπτώσεις.
Επίσης, ως γονείς, εναι πολύ σημαντικό να μάθουμε εγκαίρως στα παιδιά προσχολικής ηλικίας να μπορούν να αντιμετωπίζουν το παιδί εκείνο που τα τραβάει, τα χτυπάει, τα κοροϊδεύει κλπ. με φράσεις όπως "Σταμάτα, δεν μου αρέσει αυτό που κάνεις", με έντονη φωνή καθώς και με τη βοήθεια του ενήλικα (γονέα ή δασκάλου).
Στις μεγαλύτερες ηλικίες, οι γονείς θα πρέπει να δημιουργήσουν μια σχέση εμπιστοσύνης με το παιδί τους, ώστε να έχουν ανοιχτό τον δίαυλο επικοινωνίας ανά πάσα στιγμή. Να είναι διαθέσιμοι να το ακούσουν και να το συμβουλέψουν, χωρίς να κριτικάρουν και να ενοχοποιούν.
Σε μεγαλύτερες ηλικίες, είναι σημαντικό να είμαστε σε επικοινωνία με άλλους γονείς και με το σχολείο, να γνωρίζουμε τις παρέες των παιδιών μας, χωρίς όμως να επεμβαίνουμε στις σχέσεις τους εάν δεν χρειάζεται.
Tips
Προσέχουμε για την πιθανότητα να ασκούν bullying στο παιδί μας, μία κατάσταση στην οποία χρειάζεται να επέμβουν οι ενήλικες .
