Η παιδική σεξουαλική κακοποίηση είναι ένα θέμα που μας απασχολεί όλο και περισσότερο τα τελευταία χρόνια. Σύμφωνα με τα στοιχεία, ένα στα πέντε παιδιά στην Ευρώπη πέφτουν θύματα σεξουαλικής κακοποίησης, ενώ στην Ελλάδα τα ποσοστά είναι ιδιαίτερα υψηλά, καθώς σε έρευνα που πραγματοποίησε το υπουργείο Παιδείας σε συνεργασία με το Ινστιτούτο Υγείας του Παιδιού, προκύπτει ότι το 16% των παιδιών πέφτει θύμα κάποιας μορφής σεξουαλικής κακοποίησης.
Ως σεξουαλική κακοποίηση ορίζεται οποιουδήποτε τύπου επαφή ενός ενήλικου με ένα παιδί, με στόχο τη σεξουαλική ικανοποίηση του ενηλίκου, ο οποίος έχει την αποκλειστική ευθύνη μιας τέτοιας πράξης. Η ασέλγεια σε βάρος ανηλίκων είναι από τα πιο ειδεχθή αδικήματα, καθώς τα παιδιά αποτελούν κατεξοχήν θύματα ανυπεράσπιστα και με μειωμένη ικανότητα αντίδρασης.
Πώς μπορούμε όμως να διακρίνουμε αν κάποιος είναι παιδόφιλος και τι μπορούμε να κάνουμε ώστε να προστατεύσουμε τα παιδιά μας; Παιδόφιλος μπορεί να οποιοσδήποτε, ανεξάρτητα από ηλικία, μορφωτικό, κοινωνικό ή οικονομικό επίπεδο, φύλο ή εθνικότητα. Ωστόσο, υπάρχουν κάποια κοινά χαρακτηριστικά, τα οποία αποτελούν ενδείξεις πιθανής σεξουαλικής προτίμησης σε ανήλικους, χωρίς απαραίτητα να σημαίνει ότι κάθε τέτοιο χαρακτηριστικό συνιστά απόδειξη ότι κάποιος είναι παιδόφιλος.
Ο παιδόφιλος είναι συνήθως άντρας άνω των 30 ετών, ελεύθερος, με λίγους φίλους της ηλικίας του. Αν είναι παντρεμένος, πιθανότατα έχει περιορισμένη ή και καθόλου ερωτική ζωή με τη σύντροφό του. Συχνά είναι αξιοσέβαστο και γνωστό μέλος της τοπικής κοινωνίας, ενώ έχει και ο ίδιος κακοποιηθεί σεξουαλικά ως παιδί περίπου στην ίδια ηλικία με το θύμα του.
Στην πλειονότητα των περιπτώσεων ο δράστης είναι άτομο που το παιδί γνωρίζει. Είναι πολύ δύσκολο, κυρίως για τα μικρά παιδιά, να καταλάβουν ότι κάποιος που ήδη γνωρίζουν, όπως ο δάσκαλος, ο προπονητής, ο γείτονας, ο θείος, ο πατριός μπορεί να τα βλάψει. Σε άλλες περιπτώσεις ο δράστης μπορεί να είναι ένας άγνωστος. Διδάξτε στο παιδί σας κάποιους απλούς κανόνες, όπως π.χ. να μην επιβιβάζονται ποτέ σε αυτοκίνητο ατόμου το οποίο δεν γνωρίζουν, να μην δέχονται δώρα ή προσκλήσεις από αγνώστους, καθώς και τον "κανόνα του εσωρούχου".
Ένας παιδόφιλος συχνάζει σε χώρους με παιδιά, όπως παιδικές χαρές, εμπορικά κέντρα, internet café και χρησιμοποιεί τα μέσα κοινωνικής δικτύωσης ώστε να αποκτήσει πρόσβαση σε παιδιά και παίζει μαζί τους παιχνίδια στο διαδίκτυο. Στοχεύει σε συγκεκριμένες ηλικίες και φύλο κατά περίπτωση. Συνήθως είναι παιδιά προεφηβικής ηλικίας, όταν δηλαδή δεν έχουν ακόμα σεξουαλικές εμπειρίες, αλλά βρίσκονται στη φάση της εξερεύνησης και ανακάλυψης της σεξουαλικότητάς τους. Επιλέγει συνήθως παιδιά του αντίθετου φύλου, ενώ είναι λιγότερο συχνές οι περιπτώσεις ομοφυλόφιλων.
Επιλέγει παιδιά ντροπαλά, συνεσταλμένα και ευάλωτα, που προέρχονται από οικογένειες προβληματικές ή με οικονομικές δυσκολίες, ή που οι γονείς εργάζονται πολλές ώρες και λείπουν από το σπίτι. Κερδίζει την εμπιστοσύνη των παιδιών, αλλά και της οικογένειας πολλές φορές. Αφού αποκτήσει πρόσβαση στο σπίτι και οικειότητα, έχει την ευκαιρία να πλησιάσει το παιδί κυρίως αν οι γονείς λείπουν από το σπίτι.
Προσπαθεί να γίνει φίλος με το παιδί και ενισχύει την αυτοεκτίμησή του. Δρα μεθοδικά και με υπομονή. Αρχικά μπορεί να χρησιμοποιεί τσιμπήματα, γαργαλητά, χάδια, να ζητάει από το παιδί να τον φιλάει και προχωρά ανάλογα με τις αντιδράσεις του παιδιού. Αν βρει πρόσφορο έδαφος προσπαθεί να εμπλέξει τα παιδιά σε σεξουαλικού περιεχομένου δραστηριότητες, όπως την παρακολούθηση ερωτικών εικόνων και ταινιών για ενηλίκους. Περιβάλλει τα παιδιά με στοργή και προσοχή, τους κάνει δώρα, τα πηγαίνει σε μέρη που τους αρέσουν ή μπορεί να τους προσφέρει ναρκωτικά ή αλκοόλ προκειμένου να μειώσει τις αντιστάσεις ή τη δυνατότητά τους να θυμηθούν όσα συνέβησαν.
Οδηγίες προς τους γονείς
1) Παρατηρήστε τη συμπεριφορά του ατόμου που υποψιάζεστε:
- Ενδιαφέρεται περισσότερο για τα παιδιά απ’ ό,τι για τους ενήλικες;
- Προσφέρεται να κρατήσει τα παιδιά σας για να κάνετε τις δουλειές σας ή για να βγείτε έξω;
- Εργάζεται με παιδιά;
- Είναι ιδιαίτερα εκδηλωτικός με τα παιδιά;
- Εμπλέκεται σε δραστηριότητες με παιδιά, όταν δεν είναι παρόντες οι γονείς;
2) Παρατηρήστε τις ερωτικές σχέσεις του:
- Είναι ελεύθερος, δεν ενδιαφέρεται να έχει ένα σύντροφο της ηλικίας του ή έναν οποιονδήποτε σύντροφο;
- Ενδιαφέρεται περισσότερο για τα παιδιά της συντρόφου του απ’ ό,τι για την ίδια; (σε μονογονεϊκές οικογένειες)
- Είναι παντρεμένος, αλλά πιο εκδηλωτικός με τα παιδιά του απ’ ό,τι με τη σύζυγό του;
- Είναι παντρεμένος με κάποια που δεν έχει σεξουαλικές προσδοκίες;
3) Παρατηρήστε τις κοινωνικές του σχέσεις:
- Ταυτίζεται περισσότερο με τα παιδιά απ’ ό,τι με άτομα της ηλικίας του;
- Έχει περισσότερες φιλικές σχέσεις με παιδιά απ’ ό,τι με ενήλικες;
- Οι φίλοι του (που είναι παιδιά) είναι συγκεκριμένης ηλικιακής κατηγορίας ή/και φύλου;
4) Παρατηρήστε τα παιδιά σας:
- Έχετε προσέξει κάποια απότομη αλλαγή στη συμπεριφορά του παιδιού σας;
- Παρουσιάζει το παιδί σας ανεξήγητη κάμψη στη σχολική του επίδοση;
- Μήπως εμφανίζει ξαφνικά προβλήματα στον ύπνο ή βλέπει πιο συχνά εφιάλτες;
- Ζωγραφίζει θέματα με σεξουαλικό περιεχόμενο;
- Έχει σεξουαλική συμπεριφορά που δεν ταιριάζει με την ηλικία του ή σεξουαλική συμπεριφορά προς άλλα παιδιά;
- Φοβάται πρόσωπα ή μέρη που δεν φοβόταν παλιότερα;
- Έρχεται το παιδί σας με σκισμένα ρούχα ή λερωμένα εσώρουχα;
- Εμφανίζει δυσκολία να περπατήσει ή να καθίσει;
Είναι απαραίτητο να δίνετε πρόσβαση στο διαδίκτυο στο παιδί μέσα στο σπίτι, ώστε να μπορείτε να ελέγχετε τη δραστηριότητά του, αντί να πηγαίνει σε internet café. Βάλτε τον υπολογιστή σε έναν κοινόχρηστο χώρο του σπιτιού. Ρωτήστε το παιδί σας ποιες ιστοσελίδες επισκέπτεται και μιλήστε του για τους κινδύνους του διαδικτύου, χωρίς βέβαια να απαγορεύετε τη χρήση του. Λάβετε υπόψη ότι τα παιδιά στην εφηβεία είναι αντιδραστικά και αναζητούν την ιδιωτικότητα. Μην παραβιάζετε αυτή την ανάγκη τους, αλλά σταθείτε δίπλα τους διακριτικά. Μιλήστε στα παιδιά σας για το σεξ, για τους κινδύνους που υπάρχουν έξω και στο διαδίκτυο, προσπαθήστε να κερδίσετε την εμπιστοσύνη τους, ώστε να νιώθουν ότι μπορούν να σας πουν οτιδήποτε χωρίς να φοβούνται ή να ντρέπονται. Το παιδί που λαμβάνει αγάπη, προσοχή και υποστήριξη από το σπίτι του δεν θα την αναζητήσει αλλού. Δώστε στο παιδί σας την προσοχή που χρειάζεται και φροντίστε να το συνοδεύεται στις δραστηριότητές του.
Οδηγίες προς τα παιδιά
- Ένας ενήλικος/μεγαλύτερος δεν πρέπει ποτέ να ζητάει από ένα παιδί να αγγίξει τα γεννητικά του όργανα.
- Κανένας ενήλικος/μεγαλύτερος δεν πρέπει να αγγίζει τα γεννητικά όργανα ενός παιδιού, εκτός από ένα γιατρό στο ιατρείο του.
- Κανένας ενήλικος/μεγαλύτερος δεν πρέπει να ζητήσει από ένα παιδί να κάνει οτιδήποτε μαζί του ενώ είσαι γυμνός.
- Κανένας ενήλικος/μεγαλύτερος δεν πρέπει να ζητάει από ένα παιδί να κρατήσει κάτι κρυφό από τους γονείς του.
Αν υποπτεύεστε ότι το παιδί σας μπορεί να έπεσε θύμα κακοποίησης
Είναι πολύ σημαντικό να μη θυμώσετε μαζί του. Μην το κάνετε να νιώσει σαν να φταίει ή σαν να έκανε κάτι κακό. Μην το ανακρίνετε. Ρωτήστε τι συνέβη, πότε και με ποιον, αλλά μη ρωτήσετε το γιατί. Προσπαθήστε να μη δείξετε την ταραχή σας, καθώς Τα κακοποιημένα παιδιά νιώθουν αισθήματα ντροπής, ενοχής και φόβου, οπότε ενδέχεται τελικά να μη σας αποκαλύψει τα πάντα.
Προσπαθήστε να μη βγάλετε βιαστικά συμπεράσματα βασιζόμενοι σε ανεπαρκή ή ασαφή στοιχεία. Διαβεβαιώστε το παιδί σας ότι θα ασχοληθείτε με το θέμα και επικοινωνήστε με κάποιον που μπορεί να σας βοηθήσει: έναν ψυχολόγο ή άλλον ειδικό στη φροντίδα του παιδιού, γιατρό, κοινωνικό λειτουργό ή την αστυνομία.
Σε περίπτωση που υποψιάζεστε ή έχετε ενδείξεις ότι κάποιος ενήλικος ασελγεί σε βάρος ανηλίκων μπορείτε να απευθυνθείτε:
- στην Υποδιεύθυνση Ανηλίκων της Διεύθυνσης Ασφαλείας Αττικής - Γενική Αστυνομική Διεύθυνση Αττικής (ΓΑΔΑ): Λεωφ. Αλεξάνδρας 173, 3ος όροφος, τηλ. 210 6476370.
- στο Τμήμα Ανηλίκων της Διεύθυνσης Ασφάλειας Θεσσαλονίκης - Μοναστηρίου 326, τηλ. 2310 388456-8.
- στις κατά τόπους Υπηρεσίες Ασφαλείας των Νομών των υπόλοιπων Υπηρεσιών της Ελληνικής Αστυνομίας.
- για αναφορές περιστατικών διαδικτυακής παρενόχλησης - παιδοφιλίας ή παιδικής πορνογραφίας, μπορείτε να επικοινωνείτε με τη Δίωξη Ηλεκτρονικού Εγκλήματος, στα τηλ. 11188 και 210 6476464.
