Μήπως:
-
Αποδοκιμάζεις τακτικά τον εαυτό σου για λάθη που ίσως έχουν ελάχιστες συνέπειες ή που έχεις ήδη επιδιορθώσει;
- Όταν κάποιος σε αντιμετωπίζει με άσχημο τρόπο, το ερμηνεύεις ως δικό σου λάθος;
- Ψάχνεις και βρίσκεις τομείς στους οποίους δεν είσαι τέλειος, παραβλέποντας όλα τα πράγματα που κάνεις σωστά;
- Θεωρείς τη σκληρή αυτοκριτική και την τελειομανία σου συνεχώς δικαιολογημένη;
- Η φροντίδα του εαυτού σου απομακρύνεται συνεχώς από την πρώτη θέση στη λίστα των προτεραιοτήτων σου προς όφελος άλλων;
Τότε σίγουρα είσαι πολύ αυστηρός με τον εαυτό σου και όποιος έχει αυτού του είδους τις σκέψεις αντανακλά πιθανά την άποψη κάποιων που τον/την κοίταξαν με αυτόν τον τρόπο αρκετά χρόνια πριν, φωνές που συνεχίζουν να ηχούν στο κεφάλι μας και να επιβαρύνουν τον ψυχικό μας κόσμο.
Πώς όμως μπορούμε να απαλλαγούμε από τέτοιου είδους δυσλειτουργικές πεποιθήσεις και γιατί η λύση – παρόλο που μπορεί να ακουστεί αντιφατικό – είναι να αναλάβουμε εμείς οι ίδιοι την ευθύνη των πραγμάτων και του εαυτού μας;
«Ν’ αγαπάς την ευθύνη. Να λες: Εγώ, εγώ μονάχος μου έχω χρέος να σώσω τη γης. Αν δε σωθεί, εγώ φταίω» έγραφε ο Νίκος Καζαντζάκης. Ποια όμως είναι η διαφορά της ανάληψης της ευθύνης από την καταδίκη του εαυτού; Πώς η κατηγορία και η αποδοκιμασία αφαιρούν την ελπίδα και πώς η ευθύνη χαρίζει φως, διδάσκει ταπεινοφροσύνη και αναγνωρίζει τη βασική μας ανάγκη να ζητάμε βοήθεια;
Κατ’ αρχάς, όταν κατακρίνουμε τον εαυτό μας χάνεται ο έλεγχος της κατάστασης γιατί αυτόματα γινόμαστε το «θύμα» της υπόθεσης που δεν έχει έλεγχο και δεν είναι υπεύθυνο για τις καταστάσεις. Και ως θύμα αισθανόμαστε ανίσχυροι, άδειοι, αποδυναμωμένοι και ηττημένοι.
Φυσικά δεν είναι δική μας ευθύνη εάν ο σύντροφός μας έχει απαράδεκτη συμπεριφορά, εάν το αφεντικό μας μάς μειώνει συνέχεια, εάν κάποιοι συνεργάτες μας φέρονται και μας μιλούν άσχημα ή εάν στη ζωή δεν μας ήρθαν όλα ρόδινα. Φυσικά και δε φταίμε εμείς. Από τη στιγμή όμως που συμβαίνει είναι ευθύνη δική μας το πώς θα συμπεριφερθούμε, τι στάση θα κρατήσουμε.
Υπευθυνότητα σημαίνει να ανακτάμε τον έλεγχο μιας κατάστασης, όπως να αναλαμβάνουμε την ευθύνη μιας κατάστασης χωρίς δικαιολογίες και συνοδευτικές ιστορίες, την ευθύνη του τι κάναμε, τι δεν κάναμε, τι θα μπορούσαμε να κάνουμε αλλά και της αντίδρασής μας σε μια υφιστάμενη κατάσταση, χωρίς να κατακρίνουμε τον εαυτό μας, χωρίς να καταδικάζουμε τις πράξεις μας.
Αναλαμβάνοντας την ευθύνη μιας κατάστασης, μπορούμε να:
- είμαστε πιο αντικειμενικοί
- παρατηρούμε με περισσότερη ενσυνειδητότητα τους άλλους αλλά και τον εαυτό μας, τις σκέψεις και τα συναισθήματα
- αισθανόμαστε καλύτερα γιατί αναλαμβάνουμε και την ευθύνη της φροντίδας του εαυτού καθώς είμαστε ευγενικοί μαζί του
- επανακτάμε δύναμη
- ανακτάμε έτσι και τον έλεγχο της κατάστασης
Όλα αυτά θα μας οδηγήσουν με τη σειρά τους στο να διορθώσουμε καταστάσεις και να μην επαναλάβουμε λάθη, να μη σπαταλάμε χρόνο και συναισθηματική ενέργεια, να είμαστε πιο παραγωγικοί, να κάνουμε τις απαραίτητες κινήσεις για να ξεφύγουμε από ένα παθογενές περιβάλλον ή ακόμα και σε ακραίες συνθήκες να επιβιώσουμε.
Τέλος, για να είμαστε ειλικρινείς και ευγενικοί με τον εαυτό μας θα πρέπει πρωτίστως να αναλάβουμε την ευθύνη να σταματήσουμε κάθε αρνητική ροή σκέψεων από, αλλά και προς τους άλλους ανθρώπους ξεκινώντας με το να σταματήσουμε να καταθέτουμε εμείς οι ίδιοι σκληρές κρίσεις για τους άλλους, κάτι το οποίο δίνει στον εαυτό μας μια δόση ψευδο-αυτοπεποίθησης (εφόσον συγκρίνουμε τον εαυτό μας σχετικά με το θύμα). Η ικανοποίηση αυτή είναι βραχύβια και ενισχύει την ιδέα ενός κόσμου γύρω μας που αποτελείται από θύματα και επιτιθέμενους. Γιατί τότε απλώς περιμένουμε και τη δική μας «σειρά επίκρισης».
Μόνο μέσα από την απελευθέρωσή μας από τη συνήθεια αυτή να επικρίνουμε τους άλλους μπορούμε να απελευθερωθούμε και από τις εσωτερικές φωνές που μας κρίνουν, μετακινώντας το κέντρο της εστίασης πίσω στον εαυτό, καλλιεργώντας την αυτογνωσία και εορτάζοντας την ανάπτυξή και την εξέλιξή μας ως άνθρωπινη ολότητα.
